2021 August 13

“This might be the last video which gets posted on this YouTube channel. May be you will not see my uncovered face again, won’t hear my streaming voice again.. I feel like it all will come to an end soon..”

2009 April 15 : The Butterfly

“Fathima…. Where are you?”

“Maaa… I’m here.. Look at this.. Butterflies! I’m chasing them..!”

She is amazed by their coloured wings. They fly, from flower to flower.

It is the first time these many flowers bloom together in their new garden. They moved to this place recently. There is chapter Fatima’s mom wants to forget. It was before Fatima’s birth. She always prayed, to save her girl from a life like that..

“Maa.. Can I fly like this..?”

“One day, you can, my little girl!”

2015 : The Sprouting Seeds

“What you want to become in life”

“An artist! A film maker! A story teller.. A writer!”

Fatima told her teacher. She is in 9th standard now. But her dreams had grown much beyond. The sky more clear. Her mother had told her stories about how violent was it before the Fatima was born. She lost her youth, her dreams, her womanhood. Not just her, but almost all the women around, all the artists and writers around.
But Fatima is lucky, so far. Schools have opened again. Girls can go there. New universities started. Higher education is now something that can be achieved! The mother felt happy. Sky is becoming even more clear now!

2020 : The Voice that’s Not Silenced

Fatima joined Kabul University. Things looked normal and promising. Good atmosphere. Good teachers. Boys and Girls sitting together in class. Libraries open. Weekdays are fun now. She watched movies in theaters with friends. And the old dreams again bloomed in her.  She’s much closer now. She wrote blogs about life of women in Afghanistan. She made short films. Started a YouTube channel. They got appreciations from all over the world. Her voice was all over there in the air they breath. Like a fire spreading in a dead forest.

Before I Leave

I couldn’t stop myself from chasing her. If I don’t act now, what’s the meaning of my life as a photojournalist?

That’s how I began my journey to Afghanistan with my camera. There was opposition from the press. This is something that they fund to which the outcome is uncertain.. Outcome?! I was not even certain about my own life.
A war ground is where a photojournalist have to put his skills and passion on test.
It’s not my first visit to the country. Had contacts in the Army. They took me along. Streets were mostly deserted. Sky was gloomy like it wants to cry heart out but couldn't.

The army truck moved slowly, vigilantly. It was not like the previous times. There was fear uncovering their faces. Ears were expecting gunshots and blasts.

And it happened. Our vehicle got attacked. I shot with my camera. This is my weapon. Army told me to hide behind the seats. One got seriously injured.
As the vehicle escapes from the guns, I saw those eyes, all pointing towards me.. I’m sketched.

As soon as I reached back in room, made a plan for tomorrow. Have to find Fatima. There are untold stories in her eyes. My days are counted I felt. May be her face will the last photo I take. But I’m sure, that itself will speak a million words to the world.

Things are getting worse here. Much more than anybody expected..

The day started in silence. Outside, streets were abandoned. I’m going out to meet her. I know what I have to face in between. But this a last try. I’ve stories to tell the world. But this is not the time to sit and write them down. I’ve to mine much more lines from her eyes.

This is not the end of the story. I have thousands of words more remaining to be written after this sentence. I’ve photos to show you. I promise, I’ll write them out after I reach back tonight. I have a story to tell you. Dear world, I have a big story to tell you. Will you be still silent, in the comfort of your air conditioned room, after reading that tomorrow? It’s time for me to chase stories which are hidden. Voices which are silenced. Eyes those got covered.
I promise you.. I’ll write them out after I reach back tonight. I have a big story to tell you..

രാത്രി 1:36, ഉറക്കത്തിൽ നിന്നും ചുമ്മാ ഉണർന്നെണീറ്റു ഫോണിൽ നോക്കിയ അയാൾ വെറുത ചിരിച്ചു. ഇത്രയും സമയമായതെയുള്ളോ? അലാറം വെച്ചിരിക്കുന്ന സമയത്തിലേക്കു ഇനിയുമുണ്ട് 1.. 2... 3.. 4 മണിക്കൂർ... വിരൽ മടക്കി എണ്ണി അയാൾ ഉറപ്പ് വരുത്തി. കണ്ട സ്വപ്നം കഥയാക്കിയാൽ ആരു വായിച്ചാലും ജഞാനപീഠം ഉറപ്പ്... ആദ്യത്തെ കഥയ്ക്ക് തന്നെ അതൊക്കെ വാങ്ങി വെറുതെ ആൾക്കാരുടെ കണ്ണുകടി കൂടെ വാങ്ങാൻ താല്പര്യം ഇല്ലാത്തത് കൊണ്ട് അയാൾ ഉറപ്പിച്ചു അത് വേണ്ടാ. കഥയ്ക്ക് തലക്കെട്ട് വരെ സ്വപ്നത്തിൽ നിന്നും കിട്ടിയതായിരുന്നു എന്നിട്ടും അയാൾ അത് വേണ്ടാന്ന് വെച്ചു...എന്താല്ലേ!

ഇനിയിപ്പോൾ എന്ത് ചെയ്യും, ഇഷ്ടം പോലെ സമയം അങ്ങനെ കിടക്കുവല്ലേ, ഇപ്പൊൾ എണീറ്റു ജോലി ചെയ്താലോ? ആവശ്യമില്ലാത്ത ചിന്തകളെ അപ്പോൾ തന്നെ ഞെക്കിക്കൊല്ലാൻ ഓൺലൈൻ ക്ലാസ്സ്‌ കൂടിയ അയാൾ ട്രെയിനർ പറഞ്ഞത് പോലെ തന്നെ ചെയ്തു....സാവധാനം ശ്വാസം ഉള്ളിലേക്കെടുത്തു.... പിടിച്ചു വെച്ചു... എന്നിട്ടെണ്ണി... 1.. 2.. 3.. എപ്പോളോ എണ്ണം തെറ്റി, അപ്പോൾ തന്നെ വിട്ടേച്ചു... നമ്മളില്ലേ.. (വാത്സല്യം മമ്മൂട്ടി.ജെപെഗ്)

തിരിഞ്ഞും മറിഞ്ഞും കിടന്ന അയാളുടെ മനസിലേക്ക് ഒരു വഴി തെളിഞ്ഞു വന്നു.. പ്രാർത്ഥിക്കാം... ഈയിടെയായി പ്രാർത്ഥിക്കാൻ അയാൾക്ക്‌ പ്രിത്യേകിച്ചു കാരണം ഒന്നും വേണ്ടല്ലോ.. ചുമ്മാ ഇരിക്കുക, ഒന്ന് ചിരിക്കുക, കണ്ണ് അടക്കുക പിന്നെ പ്രാർത്ഥനകൾ ഇടമുറിയാതെ അങ്ങനെ ശറപറാന്നു വരികയായി. (നാടോടിക്കാറ്റ് ശങ്കരാടി. ജെപെഗ്). ദിവസേന 20 ലിറ്റർ കറക്കുന്ന 2 സിന്ധി പശുക്കളെ വാങ്ങിയ ദാസനും വിജയനും അവസാനം പാലിൽ വെള്ളം ചേർക്കേണ്ടി വന്നതുപോലെ പ്രാർത്ഥനയിൽ വെള്ളം ചേർക്കേണ്ടി വരുന്നത് കണ്ടപ്പോൾ അയാളും അത് നിർത്തി. 

പെട്ടെന്ന് കിട്ടിയ ഉൾവിളിയുടെ പ്രേരണയിൽ മൂത്രം ഒഴിച്ച് വന്ന് വീണ്ടും കിടന്നപ്പോൾ സമയം 1.57. നീങ്ങിയിരിക്കുന്നു, നോം അറിയാതെ തന്നെ സമയം വല്ലാണ്ടങ്ങു നീങ്ങിയിരിക്കുന്നു.. (ഏതോ സിനിമ നമ്പൂതിരി.ജെപെഗ്) 

ഇനി ഒന്നും നോക്കാനില്ല ഒരു കഥഎഴുതുക തന്നെ. രണ്ടാമത് തോന്നിയ തലക്കെട്ട് തന്നെ ആദ്യം ഫോണിൽ ടൈപ്പ് ചെയ്തു.

... ആവശ്യമുണ്ട്.

ഇനി കഥ എഴുതിയാൽ മതി.പക്ഷെ എന്തെഴുതും? പേപ്പറിൽ പേന വെച്ചാണ് എഴുതുന്നതെങ്കിൽ പേന ഒന്ന് കുടഞ്ഞു അങ്ങ് തുടങ്ങാമായിരുന്നു. പക്ഷെ ഫോണിൽ മംഗ്ലീഷിൽ കുത്തിക്കുറിക്കുന്നവനെന്തു പേന? എന്ത് പേപ്പർ? നെറ്റ് ഉണ്ടേൽ Englishil കുത്തിയാൽ ഇംഗ്ലീഷ് വരും, അല്ലേൽ Englishum വരും. അങ്ങനെയൊന്നും ജിയോയെ തോൽപ്പിക്കാൻ ആവില്ല മക്കളെ (No movie റഫറൻസ് here! ചേഞ്ച്‌ വേണമത്രേ ചേഞ്ച്‌)

പിന്നെ അയാൾ എഴുത്ത് തുടങ്ങി അറഞ്ചം പുറഞ്ചം എഴുത്തോടെ എഴുത്ത്.. കഥാപാത്രങ്ങൾ, സാഹചര്യങ്ങൾ, ട്വിസ്റ്റോടു ട്വിസ്റ്റുകൾ.. 

ഒരെണ്ണമെങ്കിലും നന്നായി വന്നാൽ മതിയായിരുന്നു.അയാൾ എഴുതിയ ആദ്യ കഥ, സോറി 2മത്തെ ആണ് (പണ്ട് നാട്ടിലുള്ള ഒരാളെക്കുറിച്ചു അയാളുടെ ജീവിതം അതേപോലെ എഴുതി വെച്ചു ആരുടെയൊക്കെയൊ കയ്യടി വാങ്ങിയ കാലം പെട്ടെന്ന് ഓർമ വന്നത് കൊണ്ട്)

അയാൾ എഴുതിയ രണ്ടാമത്തെ കഥ 

***

... ആവശ്യമുണ്ട്

പത്രത്തിലെ ക്ലാസ്സിഫൈയ്ഡ് കോളം ചുമ്മാ വായിച്ചു കോൾമയിർ കൊണ്ടിരുന്ന അവൻ ആ ബോക്സ്‌ കോളം അപ്പോളാണ് കണ്ടത്

ആവശ്യമുണ്ട്

അതിഭീകരമായി ലഭിക്കാൻ പോകുന്ന പണം അതി മനോഹരമായി കൈകാര്യം ചെയ്യാൻ അസാമാന്യ കഴിവുള്ള അവിവിവാഹിതനായ യുവാവിനെ ആവശ്യമുണ്ട്. സ്വന്തം കഴിവിൽ അശേഷം സംശയമില്ലാത്തവർ ബന്ധപെടുക 9747******. അടുത്തെങ്ങാനും അതിഭീകരമായി പണം കൈകാര്യം ചെയ്തതിന്റെ തെളിവുണ്ടെങ്കിൽ മുകളിൽ പറഞ്ഞ നമ്പറിൽ വാട്സാപ്പ് ചെയുക. 

ഉണ്ടല്ലോ, അതീവ ഭീകരമായി പണം കൈകാര്യം ചെയ്തതിനു നാട്ടുകാർ കൈകാര്യം ചെയ്തതിന്റെ എല്ലാ രേഖകളും അവൻ അപ്പോൾ തന്നെ ആ നമ്പറിലേക്കു വാട്സാപ്പ് ചെയ്തു. ഒന്നും പിന്നത്തേക്കു വയ്ക്കാതെ അന്നത്തെ അപ്പം ചോദിച്ചു വാങ്ങുന്ന എന്നോടോ ബാലാ? 

പ്ലിംഗ്. റിപ്ലൈ ഇത്രയും പെട്ടന്നോ? പരസ്യം ഇട്ടവൻ ഏതോ പൊട്ടനാണെന്നു തോന്നുന്നു. Unread മെസ്സേജ് ഞെക്കിത്തുറന്ന അവൻ ചുമ്മാ ഞെട്ടി 

You are appointed.

തുടർന്ന് കുറെ വോയിസ്‌ മെസ്സേജുകൾ. ഒന്നൊഴിയാതെ എല്ലാ മെസ്സേജുകളും കുത്തിയിരുന്ന് ഒറ്റയിരുപ്പിൽ കേട്ട അവൻ തലയിൽ കൈവെച്ചു ശേഷം ഇങ്ങനെ ചിന്തിച്ചു 

"എന്തെ എനിക്ക് ഈ ബുദ്ധി നേരത്തെ തോന്നിയില്ല?"

അപ്പോളാണ് അടുത്ത മെസ്സേജ് കിട്ടിയത്. ഘനഗംഭീര ശബ്ദത്തിൽ അവൻ അത് ഇങ്ങനെ കേട്ടു, 

"ഓരോന്നിനും അതിന്റെതായ സമയം ഉണ്ട് മയൂർ!"

മയൂർ! അപ്പൻ തനിക്കിട്ട പേര് മറ്റാരേക്കാളും കൂടുതൽ താൻ തന്നെ ഉപയോഗിക്കുന്നതിൽ അവന് പണ്ടൊക്കെ ഒരുപാട് കുറ്റബോധം തോന്നാറുണ്ടായിരുന്നു, പക്ഷെ കൊറോണ വന്നതിനു ശേഷം അതൊന്നും അശേഷം അവനെ ബാധിക്കാറില്ല. 

ബോസ്സ് പറഞ്ഞത് പോലെ മയൂർ അവന്റെ ജോലി ആരംഭിച്ചു.

ആദ്യം 3 വാട്സാപ്പ് ഗ്രൂപ്പുകൾ ആരംഭിച്ചു. 256 കോണ്ടാക്ട്സ് വീതം 3 ഗ്രൂപ്പുകൾ, 768 ആൾക്കാർ ഉള്ള 3 ഗ്രൂപ്പുകളുടെ അഡ്മിൻ. സസൂക്ഷ്‌മം ഗ്രൂപ്പുകളുടെ പേരുകൾ ഓരോന്നായി അവൻ ഇട്ടു.

പരസഹായം 1

പരസഹായം 2

പരസഹായം 3

എല്ലാം സെറ്റ് ആക്കിയതിനു ശേഷം ബോസ് അയച്ച ആദ്യത്തെ വിഡിയോയും വോയിസ്‌ ക്ലിപ്പും ഗാലറിയിൽ നിന്നും ഗ്രൂപ്പുകളിൽ ആഡ് ചെയ്തതിനു ശേഷം അവൻ ആ ടെക്സ്റ്റ്‌ മെസ്സേജ് ടൈപ്പ് ചെയ്തും ഇട്ടു. 

...if you are human enough, kindly donate to the account number of ABC Bank 123456790. Or Google Pay to number 9747******

ഇതൊക്കെ ചെയുമ്പോളും അവനു ഉറപ്പായിരുന്നു ബോസിന് മുതുവട്ടാണ്. ബോധമുള്ള ആരെങ്കിലും ചെയുന്ന കാര്യമാണോ അയാൾ എന്നെകൊണ്ട് ചെയ്യിപ്പിച്ചത്? പക്ഷെ സ്വന്തം കോൺടാക്ട് ലിസ്റ്റിലുള്ള പലർക്കും പുറമെ മറ്റു unknown നമ്പറുകളിൽ നിന്നും മെസ്സേജ് വന്ന് തുടങ്ങിയപ്പോളാണ് തന്റെ പേര് അവൻ ഓർത്തത്‌ മയൂർ!

Please check and confirm whether you received the amount.

കഴുത്തിനു മുകളിൽ തലയുണ്ടെന്നും സ്വന്തം കണ്ണുകൾ അവിടെ തന്നെയുണ്ടെന്നും തപ്പി നോക്കി ഉറപ്പ് വരുത്തിയ അവൻ ബോസിന് മെസ്സേജ് അയച്ചു. ബോസ്, നിങ്ങൾ വെറും ബോസ്സല്ല. നിങ്ങൾ തലബോസ് ആണ് തല.

മയൂർ മാത്രമാവണം അഡ്മിൻ എന്നും ഗ്രൂപ്പിലേക്ക് ജോയിൻ ചെയ്യാനുള്ള ലിങ്കുകളും ഗ്രൂപ്പിൽ ഇടണമെന്ന് ബോസ് സോറി തല പറഞ്ഞത് അവൻ അപ്പോൾ ഓർത്തു. പുറത്തു ഇറങ്ങുന്നില്ലെങ്കിലും മാസ്ക് ധരിച്ചും സാനിറ്റീസെർ ഉപയോഗിച്ച് കൈകൾ ശുചിയാക്കിയതിനു ശേഷം വേണം ഇതെല്ലാം ചെയ്യണമെന്നും പറഞ്ഞിരുന്ന തലയുടെ 3മത്തെ വോയിസ്‌ ക്ലിപ്പ് ഓർത്ത മയൂർ തലയുടെ ആരോഗ്യപരിരക്ഷശുഷ്‌കാന്തിയോർത്തു വീണ്ടും തന്റെ പേര് സ്വയം വിളിച്ചു. 

4 ദിവസങ്ങൾക്കു ശേഷം തലയുടെ ആ വോയിസ്‌ ക്ലിപ്പ് അവനെ ഞെട്ടിച്ചു. എല്ലാ വാട്സാപ്പ് ഗ്രൂപ്പുകളും ഡിലീറ്റ് ചെയ്യാനും, പുതിയ സിം എടുക്കാനും പറഞ്ഞതിന് ശേഷം ബോസ് ഒന്ന് കൂടെ പറഞ്ഞു.

Please check and confirm whether you received your agreed lamount.

സ്വന്തം അക്കൗണ്ട് ബാലൻസ് പരിശോധിച്ച മയൂർ തന്റെ പേര് വീണ്ടും വിളിച്ചു, അല്പം ഉറക്കെത്തന്നെ... 

പുതിയ സിം എടുക്കാൻ പുതിയ മാസ്കും ധരിച്ചു പുറത്തിറങ്ങിയ മയൂറിനെ അകത്തേക്ക് കേറ്റാൻ തയ്യാറായി മാസ്ക് വെച്ച അവർ കാത്തു നിൽപ്പുണ്ടായിരുന്നു, കൂടെ സെൻസേഷണൽ ജേർണലിസത്തിന്റെ പുതിയ വാർത്തകൾക്കിടയിൽ തട്ടിപ്പിന്റെ പഴയ വാർത്തകൾ ചുമ്മാ കുത്തികേറ്റാൻ ഒട്ടും മടിയില്ലാതെ കുറേയേറെ മാധ്യമപ്രവർത്തകരും. 

"ഇല്ലാത്ത മാരകഅസുഖത്തിന്റെ വല്ലായ്മകൾ പെരുപ്പിച്ചു കാട്ടി പൊതു ജനത്തിന്റെ പരസഹായ മനസിന് മാസ്കിട്ട പുത്തൻ സാമ്പത്തിക തട്ടിപ്പിന്റെ മുഖ്യ സംഘടകൻ പോലീസ് പിടിയിൽ. പിന്നിലുള്ള അധോലോകബന്ധം തിരയാൻ 12മത്തെ ഏജൻസി'.

ദിക്ക് പൊട്ടുമാറ് തൊണ്ട കീറി വിളിച്ചു കൂവുന്ന റിപ്പോർട്ടേഴ്സിന്റെ വാക്കുകൾ കേട്ട് ഞെട്ടിത്തരിച്ചിരുന്ന മയൂറിന്റെ നേരെ നീണ്ട ചാനൽ മൈക്കുകൾ പല ചോദ്യങ്ങൾ വിളിച്ചു ചോദിച്ചു 

ആരാണ് നിങ്ങൾ, ആരൊക്കെയാണ് ഇതിനു പുറകിൽ, 

ഇപ്പോൾ എന്ത് തോന്നുന്നു? 

എല്ലാത്തിനും അവന് ഒരുത്തരമേ ഉണ്ടായിരുന്നുള്ളു 

മയൂർ...

കൊറോണകാലവും കഴിഞ്ഞില്ല, മാസ്കിന്റെ കാലവും കഴിഞ്ഞില്ല, പക്ഷെ വിചാരണതടങ്കൽ കഴിഞ്ഞ് ജാമ്യത്തിൽ ഇറങ്ങിയ മയൂർ കുറച്ചു നാളുകൾ കഴിഞ്ഞ് പത്രത്തിൽ ഒരു പരസ്യം ചെയ്തു 

ആവശ്യമുണ്ട്... 

****

സമയം ഇപ്പോൾ 3:39

അലാറം അടിക്കാൻ ഇനിയുമുണ്ട് 1..2 മണിക്കൂർ 

അയാൾ കഥയെഴുത്തു നിർത്തി... 

ശ്വാസം ഉള്ളിലേക്ക് വലിച്ചെടുത്തു... 

പിടിച്ചു വെച്ചു... 

എന്നിട്ട് പ്രാർത്ഥിക്കാൻ തുടങ്ങി 

ശറപറാന്ന് മലവെള്ളം പോലെ ഒഴുകി വരുന്ന പ്രാർത്ഥനകൾ കണ്ടും കേട്ടും ഞെട്ടിയ അയാൾ കരുതി.  

ഒടിയനെടുത്ത സംവിധായകനെ ഒന്ന് വിളിക്കണം, രണ്ടാമൂഴം നടക്കാത്ത വിഷമത്തിലിരിക്കുന്ന അദ്ദേഹത്തിന് ഒരു മൂന്നാമൂഴത്തിനുള്ള കഥ കൊടുക്കണം.

മടിയൻ!

കള്ളങ്ങളുടെ അനവധി ആവരണങ്ങൾ കൊണ്ട് പൊതിഞ്ഞ് സൂക്ഷിച്ചിരിക്കുന്ന നിധിയിലേക്ക് അതിക്രമിച്ച് കയറാൻ ശ്രമിക്കുന്ന ഭാഗ്യാന്വേഷിയെ പോലെ, തിങ്ങി നിറഞ്ഞ ഇലകൾക്കിടയിലൂടെ നുഴഞ്ഞിറങ്ങുന്ന സൂര്യൻ. ആ വെളിച്ചത്തെ അവൾ കൈകുമ്പിളിൽ ആക്കി, അതിനേക്കാൾ തെളിച്ചത്തിൽ തൂവെള്ള പല്ലുകൾ കാട്ടി ചിരിച്ചു. കവിളിലേക്ക് വീണ് കിടന്ന ചുരുണ്ട മുടിയിഴകൾ വകഞ്ഞ് മാറ്റിയപ്പോൾ വെള്ളാരം കല്ല് പോലെ തിളങ്ങുന്ന അവളുടെ കണ്ണുകൾ കാണാം. മറ്റെല്ലാം, അവളും ഈ കാടും കറുത്തതാണ്. അവൾക്ക് പിന്നിലായി ഒരാൾ കൂടി ഉണ്ട്. ക്ഷീണത്താൽ അരയിൽ കൈകുത്തി, വിറയ്ക്കുന്ന കാൽമുട്ടുകളിൽ ഒന്ന് മടക്കി, അവളെ നോക്കി നിൽക്കുന്ന ചെറുപ്പക്കാരൻ. അയാളുടെ നിറവും തോളിലെ ബാഗും ഈ കാട് അവന്റേതല്ല എന്ന് സംശയമേതുമില്ലാതെ പറയുന്നു. 

“ ഭാ.. ഇനിയും ഒരുപാട് ദൂരം പോകാനുണ്ട്.. രണ്ട് മലകൾ.. പിന്നെയും മല.. പിന്നെ പുഴ... അവിടെ... “ 

ഓരോ വാക്കുകളും പെറുക്കിയെടുത്ത് പറയുന്നതിൽ നിന്നും ഈ ഭാഷ അവൾക്കും കാടിനും അത്ര പരിചിതമല്ല എന്ന് മനസിലാക്കാം. 

28 വയസ്സോളം പ്രായമുള്ള ചെറുപ്പക്കാരനും 12 വയസ്സുള്ള പെൺകുട്ടിയും ചേർന്നുള്ള ഒരു സാഹസിക സഞ്ചാരം, അവളുടെ വീട്ടിലേക്കുള്ള യാത്ര. ആ പെൺകുട്ടിയുടെ പേരാണ് നിധി             

അധ്യായം 1 : നിധി 

നിധി കേരളത്തിലെ ഒരു ഗവണ്മെന്റ് ഓർഫനേജ് ഇൽ ആണ് വളരുന്നത്. മറ്റ് കുട്ടികളിൽ നിന്നും വ്യത്യസ്തമായ രൂപവും സ്വഭാവവും, അവളെ എല്ലാവരും ഒരു പ്രത്യേക ജീവി ആയി കണ്ടു. കാരണം നിധി അവരുടെ ലോകത്തെ കുട്ടിയല്ല. പുറം ലോകവുമായി ബന്ധമില്ലാതെ ഒറ്റപ്പെട്ട് കിടന്നിരുന്ന ഒരിടത്തുനിന്നും മരണാസന്നയായ അവളെ കളഞ്ഞ് കിട്ടിയതാണ്. 

കൂട്ടിലടച്ചിട്ടിരിക്കുന്ന കിളികളിൽ ഒന്നിനെ പറത്തി വിടാൻ ശ്രമിച്ച അവളെ ഹോസ്റ്റൽ വാർഡൻ തടഞ്ഞു. “മനുഷ്യരുടെ കൂടെ കഴിഞ്ഞ അതിന് ഇനി ഒറ്റയ്ക്ക് ജീവിക്കാൻ കഴിയില്ല. മറ്റ് പക്ഷികൾ അതിനെ കൊത്തി ഓടിക്കും” നിധിയെ തിരിച്ച് ദ്വീപിലെ കാട്ടിലേക്ക് തന്നെ അയക്കണം എന്ന് മനുഷ്യാവകാശ പ്രവർത്തകർ ആവശ്യപ്പെട്ടപ്പോഴും ഉയർന്ന മറു വാദം ഇത് തന്നെ ആണ്. തിരികെ പോയാലും അവൾക്ക് അവിടെ ജീവിക്കാൻ ആകില്ല. ഇതിന് മറ്റൊരു വശം കൂടി ഉണ്ട്. ഇന്ത്യ സ്വതന്ത്രം ആകുന്നതിനും മുൻപ്, കുറച്ച് ബ്രിട്ടീഷ് നരവസംശ ശാസ്ത്രജ്ഞർ പരിഷ്‌കൃത മനുഷ്യർ കടന്ന് ചെല്ലാത്ത നോർത്ത് സെന്റിനൽ എന്ന ദ്വീപിൽ നിന്നും 2 വൃദ്ധരെയും 4 കുട്ടികളെയും പരീക്ഷണാർത്ഥം തട്ടികൊണ്ട് വന്നു. കരയിൽ വന്ന് ദിവസങ്ങൾക്കുള്ളിൽ വൃദ്ധർ മരിച്ചു. കാരണം മറ്റ് മനുഷ്യവർഗങ്ങളുമായും കരയുമായും ബദ്ധമില്ലാതെ ഐസൊലേറ്റഡ് ആയി കഴിഞ്ഞ അവർക്ക് ഇവിടുത്തെ വൈറസ് നെയും ബാക്ടീരിയകളെയും മറ്റും ചെറുക്കാൻ ഉള്ള ശക്തിയില്ലായിരുന്നു. കുട്ടികൾക്കും അപായം സംഭവിക്കുമെന്ന് ഭയന്ന് അവരെ തിരികെ കൊണ്ടുപോയി വിട്ടു. നന്മ എന്ന് തോന്നാമെങ്കിലും അതിന് ശേഷം ചിലപ്പോൾ വലിയ ഒരു അപകടം നടന്നിരിക്കാം. കരയിലെ രോഗാണുക്കളുമായി ദ്വീപിലെത്തിയ ആ കുട്ടികളിലൂടെ അവിടെ എത്രപേർ മരണപ്പെട്ടിട്ടുണ്ടാകും. അതല്ലെങ്കിൽ ദ്വീപിലെത്തിയ ഉടനെ അവർ സ്വന്തം ആളുകളാൽ കൊല്ലപ്പെട്ടിരിക്കാം. ഈ വാദങ്ങളൊക്കെയും നിധിയുടെ കാര്യത്തിലും ഉണ്ടായി. കേസ് ഇപ്പോഴും കോടതിയിൽ നടക്കുന്നു. 

8 വയസ്സുള്ളപ്പോൾ എത്തിയ ഈ പുതിയ ഇടത്തെ പിന്നീടുള്ള നാല് വർഷങ്ങൾകൊണ്ട് നിധി മനസ്സിലാക്കി. കണ്ടതിനും അപ്പുറമുള്ള ലോകത്തെ  അവൾ വായിച്ചറിഞ്ഞു. ഇവിടെ അവൾ ഇഷ്ടപ്പെടുന്നവരും അവളെ ഇഷ്ടപ്പെടുന്നവരും ഒക്കെ ഉണ്ട്. കായിക മത്സരങ്ങളിൽ നിധി സ്കൂളിന്റെ അഭിമാനമായി. അസൂയ പൂണ്ട ചിലർ അവളെ വംശീയമായി അധിക്ഷേപിച്ചു. എന്നാൽ നിധിയെ ചേർത്ത് പിടിക്കാൻ ഒരുപാട് സുഹൃത്തുക്കൾ മുന്നോട്ട് വന്നു. 

കാഴ്ച്ചകൾ തിരികെ ദ്വീപിലെ കാട്ടിലേക്കും നിധിയുടെയും യുവാവിന്റെയും സാഹസിക യാത്രയിലേക്കുമായി. നിധിയെ അവളുടെ പ്രിയപെട്ടവരുടെ അരികിലെത്തിക്കാം എന്നതിനപ്പുറം അവന്റെ ഉള്ളിൽ മറ്റെന്തൊക്കെയോ ലക്ഷ്യങ്ങൾ കൂടി ഉണ്ട്. 

അധ്യായം 2 : അവൻ

വിശ്വാസങ്ങളെയും ആചാരങ്ങളെയുമൊക്കെ മുറുകെ പിടിച്ചുകൊണ്ട് ഭാഗ്യാന്വേഷിയായി നടക്കുന്ന ചെറുപ്പക്കാരൻ. വിശ്വാസങ്ങളെ നിയമങ്ങൾ വച്ച് വിധി എഴുതുന്നതിനെതിരെ അവന് ശക്തമായ പ്രതിക്ഷേധമുണ്ട്. എല്ലാ ആചാരങ്ങൾക്കും പൈതൃകവും കാലിക പ്രസക്തിയുമുണ്ട് എന്ന് അവൻ വാദിക്കുന്നു. ധനാകർഷക യന്ത്രങ്ങളെക്കുറിച്ചും അമ്പലഗോപുരത്തിലെ ഇറിഡിയം ലോഹത്തിന്റെ ശക്തിയെക്കുറിച്ചുമെല്ലാം വളരെ ആധികാരികമായി സംസാരിക്കാൻ കഴിയുന്ന ഒരാൾ. ജപ്‌തി ചെയ്ത് പോയ തന്റെ ഇല്ലം പൊളിച്ചപ്പോൾ നിധി കിട്ടിയതറിഞ്ഞ് സമനില തെറ്റിയ നാരായണൻ നമ്പൂതിരിയുടെ മകന് നിധി ഭ്രാന്തില്ലെങ്കിൽ അല്ലെ അത്ഭുതം ഉള്ളു. സ്വബോധത്തിൽ അല്ലെങ്കിലും നാരായണൻ നമ്പൂതിരി പറഞ്ഞ പല കാര്യങ്ങളിലും സത്യമുണ്ടായിരുന്നു, അല്ലെങ്കിൽ അർദ്ധ സത്യങ്ങൾ. അതിനാൽ തന്നെ ആ ആഗ്രഹങ്ങളെല്ലാം അവനിലും ഉണ്ടായി. 

ഓർഫനേജിൽ ജോലിക്ക് കയറിയ ദിവസം തന്നെ അവൻ നിധിയെ പരിചയപെട്ടു. കാഴ്‌ചയിൽ വ്യത്യസ്തമായ ആ പെൺകുട്ടി എല്ലാവർക്കും എന്നപോലെ അവനും ഒരു കൗതുകമായിരുന്നു. എന്നാൽ പെട്ടെന്ന് തന്നെ അവർ അടുത്തു. അവളിൽ നിന്നാണ് ആ നിധിയുടെ കഥ അവൻ കേൾക്കുന്നത്. കടൽ ചുഴിയിൽ പെട്ട ഒരു ചരക്ക് കപ്പൽ അവളുടെ ദ്വീപിൽ വന്നടിഞ്ഞു. അതിലെ ജീവനക്കാരിൽ ചിലർ ദ്വീപ് നിവാസികളാൽ കൊല്ലപ്പെട്ടു. മറ്റുളളവരെ ഗവൺമെന്റ് രക്ഷപെടുത്തി. എന്നാൽ ആ കപ്പലും ഹൈദരാബാദ് നിസാമിന്റെ അമൂല്യമായ വജ്ര ശേഖരവും ഇപ്പോഴും ദ്വീപിലുണ്ട്. കരയിൽ നിന്നും വന്ന മറ്റെന്തിനെയും പോലെ ദ്വീപ് നിവാസികൾ അവരുടെ ആവാസ സ്ഥലത്തുനിന്നും വളരെ മാറ്റി അത് കുഴിച്ചുമൂടി. വാമൊഴിയായി പകർന്ന് വന്ന നിധിയുടെ ഈ കഥ അവളിൽ നിന്നും അറിഞ്ഞ  രാത്രിയിൽ അവൻ ഉറങ്ങിയിട്ടില്ല. ദ്വീപിന് ഉള്ളിലെ പുഴയും, പുഴയുടെ നടുവിലെ തുരുത്തും, അതിന് നടുവിൽ മിന്നാമിനുങ്ങുകളാൽ പൊതിഞ്ഞ് നില്കുന്ന വയസ്സൻ മരവും, മരത്തിന് താഴെയായുള്ള ഗുഹയിൽ നിറയെ വജ്രങ്ങളും രത്നങ്ങളും. അതിൽ ഒന്ന് മതി ജീവിതകാലം മുഴുവൻ ആഡംബരത്തിൽ മുഴുകി കഴിയാൻ. ബീജത്തിൽ തന്നെ അവനിലെത്തിയ നിധി ഭ്രാന്തും അവൾ, നിധി പകർന്ന് നൽകിയ പ്രതീക്ഷകളും കൂടി ചേർന്നപ്പോൾ ഒരുനാൾ ആ നാട്ടിലേക്ക്, നിധിയുടെ ദ്വീപിലേക്ക്‌ പോകാൻ അവൻ തീരുമാനിച്ചു. 

കാഴ്ച വീണ്ടും ദ്വീപും കാടും അവരുടെ യാത്രയുമാകുന്നു. 

അധ്യായം 3 : ലക്‌ഷ്യം

വെളിച്ചം തെല്ലും കടന്ന് ചെല്ലാത്ത ഉൾവനങ്ങളും, പുൽമേടുകളും, മൊട്ടക്കുന്നുകളും ഒക്കെ കടന്ന് അവർ മുന്നോട്ട്  നടക്കുന്നു. ബാഗിൽ അവശേഷിച്ചിരുന്ന ആഹാരം ഇരുവരും പങ്ക് വച്ച് കഴിച്ചു. തിരികെ പോരുമ്പോൾ കഴിക്കാനായി കാട്ടരുവിയിൽ നിന്നും ശേഖരിച്ച വെള്ളമല്ലാതെ മറ്റൊന്നും ഇല്ല എന്നത് അവനെ വ്യാകുലപ്പെടുത്തി. കാട്ട് മൃഗങ്ങളുടെ ശബ്ദം ഇടയ്ക്കിടെ കേൾക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും ഒന്നും കണ്ണിന് മുന്നിൽ വന്നിട്ടില്ല. എന്നിട്ടും അവൻ അരയിൽ കരുതിയിരിക്കുന്ന ആയുധത്തിൽ ഇടയ്ക്കിടെ കൈ അമർത്തി. സത്യത്തിൽ അവൻ വന്യ മൃഗങ്ങളെക്കാൾ ഭയന്നിരുന്നത് ആ ദേശത്തെ മനുഷ്യരെ ആയിരുന്നു. അമ്പ് ഏയ്തും കുന്തം കൊണ്ട് കുത്തിയും കീഴ്പെടുത്തുന്ന എന്തിനെയും പച്ചയായി ഭക്ഷിക്കുന്നവർ. നിധിയെ മുന്നിൽ നിർത്തി അവരിൽ നിന്നും രക്ഷനേടാം എന്ന പ്രതീക്ഷ ഉണ്ടെങ്കിൽ കൂടി ചുറ്റും ഉള്ള ഓരോ ചലനങ്ങളിലും അവൻ കാതോർത്തു. വള്ളി പടർപ്പുകളാൽ ബന്ധിതമായ പാലത്തിലൂടെ പുഴ കടക്കുമ്പോൾ ക്ഷീണം കൊണ്ടും ഭയം കൊണ്ടും അവന്റെ കാൽ മുട്ടുകൾ വിറച്ചു. താഴെ ശക്തമായി ഒഴുകുന്ന പുഴയുടെ ഇരമ്പലിലേക്ക് ഒന്ന് കണ്ണ് പായിച്ചതും ആ കാഴ്‌ചയോടൊപ്പം അവൻ താഴേക്ക് പതിച്ചു. എന്നാൽ അതി സാഹസികമായി നിധി അവനെ വലിച്ച് കരയിലേക്ക് എത്തിച്ചു. ആ വീഴ്‌ചയുടെ ഭയവും ക്ഷീണവും അകന്നപ്പോൾ അവർ യാത്ര തുടർന്നു.  

യാത്രയ്ക്കിടെ രണ്ടാളും നടത്തുന്ന സംഭാഷണങ്ങൾക്കിടയിൽ അവന്റെ പല ചിന്തകളെയും തച്ചുടക്കുന്ന മറുപടികൾ നിധിയിൽ നിന്നും ഉണ്ടായി. കാരണം അവളുടെ ലോകം, രാജ്യം, ജീവികൾ, മനുഷ്യർ എല്ലാം അവിടെയാണ്. അവിടെ വേറൊരു ലോകവും വേറിട്ട ചിന്തകളുമാണ്. 

“നിങ്ങളുടെ ഒരു ദൈവത്തിന്റെ പുസ്തകത്തിലും ഞങ്ങളുടെ നാടിനെ കുറിച്ച് ഒന്നും ഇല്ലല്ലോ ? അത് ദൈവങ്ങൾക്ക് ആർക്കും ഞങ്ങളെ അറിയാത്ത കൊണ്ടാണോ ? അതോ അവ എഴുതിയവർക്കോ ?!”

നിധിയുടെ ഇത്തരം ചോദ്യങ്ങൾക്ക് ഒന്നും അവന് ഉത്തരം ഇല്ലായിരുന്നു, എങ്കിലും മനുഷ്യരും മതങ്ങളും ദൈവങ്ങളും ആചാരങ്ങളും ആഗ്രഹങ്ങളും, എല്ലാത്തിനെയും കുറിച്ചും അവനിൽ അനവധി സംശയങ്ങൾക്ക് അവ ജന്മം നൽകി. ചിന്തകളുടെ ഭാരം പരസ്പരം കൈമാറി ഇരുവരും മുന്നോട്ട് നടന്നു. പതിയെ നിധിയുടെ നിഷ്കളങ്കതയും, എന്തിന്‌ ആ പുഞ്ചിരി പോലും അവന്റെ മുഖത്ത് തെളിഞ്ഞു. എന്നാൽ മുത്തശ്ശൻ മരത്തിന്റെ ചുവട്ടിലെത്തിയപ്പോൾ, ജനനം മുതൽ തേടി നടക്കുന്ന നിധി തന്റെ മുന്നിലുണ്ടെന്ന ബോധ്യം വന്നപ്പോൾ, തന്ത്രശാലിയായ ആ നാടൻ മനുഷ്യന്റെ ഭാവം മാറി. അവൻ അവൾക്ക് നേരെ ആയുധം എടുത്തു. അവൻ അത് വരെ കാണിച്ച സ്നേഹവും കരുതലുമെല്ലാം ബൗദ്ധികമായ ആ നിധിയിലേക്ക് എത്തുവാനുള്ള മാർഗം മാത്രമായിരുന്നു എന്ന് മനസ്സിലാക്കിയപ്പോൾ, ആദ്യമായി വിശ്വസിച്ച, സ്നേഹിച്ച മനുഷ്യൻ തന്നെ ചതിക്കുക ആയിരുന്ന എന്ന തിരിച്ചറിവിൽ അവൾ തളർന്ന് പോയി. എല്ലാ നേരവും പുഞ്ചിരി വിടർന്നിരുന്ന നിധിയുടെ കവിളിലൂടെ കണ്ണുനീർ ഒഴുകി. ഒറ്റയ്ക്ക്, നിരായുധയായി, മരണം മുന്നിൽ കണ്ട് നിൽക്കുന്ന അവൾ ദൂരെ ഒരു മലയിലേക്ക് ചൂണ്ടി സംസാരിച്ച് തുടങ്ങി, 

“ അവിടെ ആയിരുന്നു ഞങ്ങൾ ജീവിച്ചിരുന്നത്, ആ വലിയ കുന്നിനും അപ്പുറം. ഇനി എന്റെ പ്രിയപെട്ടവരുടെ അരികിലേക്ക് തിരികെ ചെന്നാലും അവർ എന്നെ സ്വീകരിക്കില്ല. മനുഷ്യരുടെ വിഷം പുരണ്ട മറ്റെന്തിനെയും പോലെ ജീവി വാസമില്ലാത്ത ഒരിടത്ത് കുഴിച്ച് മൂടും.”

അവൾ ഒന്ന് നിർത്തി, വീണ്ടും സംസാരം തുടർന്നു

“എല്ലാ നാടുകളിലും ചില ആചാരങ്ങൾ ഉണ്ട്. അത് മാറ്റാൻ ആകില്ല. അശുദ്ധമായവർക്ക് ഒപ്പം ജീവിച്ചാൽ ശിക്ഷ മരണം ആണ്. അത് പ്രകൃതിയുടെ കൂടി നിയമം ആണ്… പക്ഷെ ശുദ്ധി ആകാൻ ഒരു മാർഗം ഉണ്ട്. ഇവിടെ മറ്റൊരു ആചാരവുമുണ്ട്... ” 

അവൻ കാര്യം മനസ്സിലാകാതെ അന്തിച്ച് നിന്നു

“...യുവാവിന്റെ ഹൃദയത്തിലെ ചൂടുള്ള രക്തം കൊണ്ട് സ്നാനം ചെയ്താൽ..!”

അത് പറഞ്ഞ് കഴിഞ്ഞതും വന്യമായ ഭാവത്തോടെ അവൾ അവന്റെ നേരെ പാഞ്ഞടുത്തു. 

തിരുവനന്തപുരത്തെ ഒരു സ്വകാര്യ IT  സ്ഥാപനത്തിൽ ആണ് ഗിരീഷ് ജോലി ചെയ്യുന്നത്. എല്ലാ ആഴ്ചത്തെയും പോലെ ശനി,ഞായർ ദിവസങ്ങൾ വീട്ടിൽ ചിലവഴിക്കാനുള്ള യാത്രയിലാണയാൾ.

സമയം 7മണിയോടടുക്കുന്നു. ധനുമാസത്തിന്റെ കുളിരിന് കാഠിന്യമേകുവാൻ ഇരുട്ട് പടർന്നു കൊണ്ടിരുന്നു.’ലോ-ഫ്ളോർ’ ബസിനുള്ളിലെ തിരക്ക് കൂടിക്കൊണ്ടിരുന്നു.കാത്തിരുന്ന് കിട്ടിയ സ്ഥാനക്കയറ്റത്തിന്റെ സന്തോഷം പങ്കിടാൻ വീട്ടിലേക്ക് ഫോൺ ചെയ്തെങ്കിലും പ്രതികരണം ഉണ്ടായില്ല; നേരിട്ട് കാണുമ്പോൾ അറിയിക്കാം - അത്ഭുതം നിറഞ്ഞ സന്തോഷത്തോടെ.

3 വർഷങ്ങൾക്കു മുൻപ് 'അപ്പോയിന്റ്മെന്റ് ലെറ്റർ’ മുന്നിൽ വെച്ച് നേരിയ അന്ധാളിപ്പോടെ ഇരുന്ന തനിക്ക് വഴിതെളിച്ചത് അച്ഛന്റെ വാക്കുകളാണ്. 

പുത്തൻതുരുത്തിലെ അലയടങ്ങാത്ത ആ സന്ധ്യയിലേക്ക് ഗിരീഷിന്റെ ഓർമ്മകൾ നീങ്ങി. ഗിരീഷ്:”നമ്മൾ ആഗ്രഹിക്കുന്നതും കണക്ക് കൂട്ടുന്നതും ഒന്നും നമ്മുടേതാവില്ല; പഠിച്ച സിവിൽ എഞ്ചിനീയറിങ്ങിൽ ഒരവസരവും  വിളിച്ചില്ല. കിട്ടിയ ഈ പിടിവള്ളി കൊണ്ട് ഞാനെന്റെ അന്വേഷണം അവസാനിപ്പിച്ചാൽ അതൊരു തോൽവിയല്ലേ?”

ഒരു ചിരിയിൽ ഒരുപാട് ഓർമ്മകൾ                 ഒതുക്കിക്കൊണ്ട് അച്ഛൻ ഗോപി:”ആ കടൽ നീ കാണുന്നില്ലേ, പണ്ട് സ്കൂളിലെ പഠിത്തം കഴിഞ്ഞ് കോളേജിൽ ചേരാൻ അച്ഛനോട് അനുവാദം വാങ്ങാൻ വന്നപ്പോൾ ഞാൻ കണ്ടത്  മഞ്ഞപ്പിത്തം ബാധിച്ചു കിടക്കുന്ന അച്ഛന് മരുന്ന് വാങ്ങാൻ കാശ് തികയാതെ ഈ തീരത്തെ വീടുകളിൽ കയറിയിറങ്ങി കടംചോദിക്കുന്ന അമ്മയെയാണ്. വല തുന്നാനും കടലിൽ പോയി നീട്ടി എറിയാനും അന്നേ ഈ ഗോപിക്കറിയാം; പിന്നെ വേണ്ടത് ധൈര്യം - അത് അന്നുണ്ടായി. പിന്നീട് ഒരിക്കലും അമ്മയ്ക്ക് ആ ഗതി വരുത്തിയിട്ടില്ല. ഒരു വർഷം നീ പഠിച്ച പഠിപ്പിന് ജോലി തേടി നടന്നു. പക്ഷേ ഈ ജോലി അതിന്റെ എല്ലാ പരീക്ഷകളും ജയിച്ചു നീ നേടിയതാണ്; നിനക്ക് വേണ്ടിയാണ് ഇതുവരെ എല്ലാം ചിലവാക്കിയത്.

ഇപ്പോ ഹരീഷ് സ്കൂളിൽ ആയിട്ടെ ഉള്ളൂ;.ഇനി അവന്റെ കാര്യങ്ങൾ നീ വേണം നോക്കാൻ.” ഒരു ദീർഘ നിശ്വാസത്തോടെ ഗോപി തുടർന്നു:

“ഞാൻ കടലിൽ പോകുമ്പോൾ തിരകയറുന്നതും കാറ്റ് വീശുന്നതും മാനത്ത് കാറ് കൊള്ളുന്നതും ഒക്കെ നോക്കും. ഈ ജോലി ആ കടലാണെന്ന് വിചാരിക്ക്; അക്കര വരെ നീന്താമെന്ന് നിനക്ക് ഉറപ്പുണ്ടെങ്കിൽ നീ ധൈര്യമായിട്ട് പൊയ്ക്കോ; ചാകര നിന്റെ വലയിൽ കുടുങ്ങും”

കണ്ടക്ടർ വിളിച്ചുണർത്തിയപ്പോഴാണ് ബസ് സ്റ്റാന്റിൽ എത്തിയെന്ന് ശ്രദ്ധിച്ചത്.

                               *****

അതേ ദിവസം പുത്തൻതുരുത്തിലെ വൈകുന്നേരം. ഏതാനും മണിക്കൂറുകളായി പെയ്യുന്ന മഴ ഇതുവരെ ശമിച്ചില്ല. ആലപ്പാട്ടെ എല്ലാവരെയും പോലെ ഗോപിയും ഭീതിയിലാണ് - കടലും കായലും ഒന്നിച്ച് കരയെ ഏത് നിമിഷവും വിഴുങ്ങാൻ കാത്തുനിൽക്കുന്നു. എങ്കിലും ആവോളം അറിയുന്ന തൊഴിൽ ചെയ്യാതെ വീടിനുള്ളിൽ ഇരിക്കാനും മനസ് അനുവദിച്ചില്ല - അയൽവാസിയായ ഖാദറിനൊപ്പം പതിവ് പോലെ കടലിൽ പോയി തിരിച്ചു വരുന്ന വഴി ആ കാഴ്ച അവർ കണ്ടു. കൊട്ടൂർ അമ്പലത്തോട് ചേർന്ന് കിടക്കുന്ന ഭൂമിയിൽ ഉയരുന്ന വെള്ളം.പണ്ട് കൃഷി ചെയ്തിരുന്ന ആ മണ്ണ് അനുമതി ഇല്ലാതെ ഈ തീരത്ത് ഖനനം തുടങ്ങിയതിൽ പിന്നെ തരിശായി. ചെയ്യാൻ ജോലി ഇല്ലാതെ വന്നപ്പോൾ ഒരുപാട് കുടുംബങ്ങൾ ഈ കര വിട്ട് പോയി. ആ പാടത്ത് വെള്ളം കയറിയാൽ കന്നേറ്റിക്കരയിലെ ബണ്ടും കൊറ്റിക്കുളത്തെ പാലവും മാത്രമെ മണ്ണിന് താങ്ങുണ്ടാവൂ; ഇവ രണ്ടും കരകവിയാൻ മണിക്കൂറുകൾ മതി. അങ്ങനെ സംഭവിച്ചാൽ പുത്തൻതുരുത്ത് മുഴുവനും വെള്ളത്തിനടിയിലാവും. ഹരീഷിന് 6 വയസ്സുള്ളപ്പോൾ ഉണ്ടായ ഒരു കടൽക്ഷോഭത്തിൽ അവർക്ക് അമ്മയെ നഷ്ടമായി.അന്ന് നടന്ന പ്രതിഷേധങ്ങളുടെ ഫലമാണ് ഒന്നര കിലോമീറ്റർ നീളമുള്ള കടൽഭിത്തി. ഇനി ആരുടെയും ജീവൻ കടലെടുക്കില്ലെന്ന വിശ്വാസം ഇവിടുത്തുകാർക്ക് ഉണ്ടായിരുന്നു. എന്നാൽ,

കോരിയെടുത്ത മണൽത്തരികൾക്കൊപ്പം ആ വിശ്വാസവും ഇവിടെ നിന്ന്   അപ്രതീക്ഷിതമായിരിക്കുന്നു.

 ചിന്തകളിൽ നിന്നും ഉണർത്തിയത് തന്നെ അന്വേഷിച്ചെത്തിയ ഹരീഷിന്റെ വള്ളം. നേരം ഇരുട്ടി തുടങ്ങിയിരുന്നു.

ഖാദർ:”എന്താ ഇപ്പൊ ചെയ്യേണ്ടത് ഗോപിയേട്ടാ?”

ഗോപി:”ഞാനും ഹരിയും കൂടി അമ്പലമുറ്റത്തൊരു ബണ്ട് കെട്ടാം.കൊറ്റിക്കുളത്തെ ആൾക്കാരെ പന്മനയ്ക്ക് മാറ്റാൻ നിനക്ക് പറ്റുമോ?കരയിലെത്തി നമ്മുടെ പിള്ളേരെയും കൂട്ടിക്കോ”

                               ****

സ്റ്റാന്റിലെ ഓർഡിനറി ബസ് ലക്ഷ്യം വെച്ച് നടന്ന ഗിരീഷിനെ തടഞ്ഞുകൊണ്ട് ബക്കറ്റ് പിരിവുമായി ഒരുപറ്റം ചെറുപ്പക്കാർ എത്തി. 'സേവ് ആലപ്പാട്’ എന്ന വാചകത്തോടൊപ്പം ഗിരീഷിന് മുന്നിൽ പരിചിത മുഖങ്ങൾ. ഗിരീഷ് ബസ്സിലേക്ക് നോക്കി - പകുതി യാത്രക്കാർ , അടുത്ത ബസ്സിലെ കണ്ടക്ടറുമായി വാഗ്വാദത്തിൽ ഏർപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന ഡ്രൈവർ.

ഒരു സംഭാവനക്കായി കാത്ത് നിന്ന അവരോട് ബക്കറ്റിന്റെ നിറം നോക്കാതെ ഗിരീഷ് പറഞ്ഞു: “കുറെ അണികൾക്കും അതിനുമേലെ ഉള്ള നേതാക്കൾക്കും കൊത്തിത്തിന്നാൻ വേണ്ടി ആ തീരത്തെ കാരണമാക്കരുത്.

യഥാർഥ സ്നേഹമാണ് നിങ്ങൾക്ക് നാടിനോട് ഉള്ളതെങ്കിൽ അവശേഷിക്കുന്ന മണ്ണ് നിലനിർത്താൻ ശ്രമിക്കുന്ന പാവങ്ങൾക്ക് വേണ്ടി ആ തീരത്ത് കാവൽ നിൽക്ക് “

തർക്കത്തിന് നിൽക്കാതെ അണികൾ പിൻവാങ്ങി.

പുത്തൻതുരുത്തിലേക്കുള്ള ബസ് അതിന്റെ യാത്ര തുടങ്ങി.  

                               ***

മഴ വീണ്ടും ശക്തി പ്രാപിച്ചു. വഞ്ചിയിൽ കരുതിയിരുന്ന പിക്കാസും മറ്റുമായി ഇരുവരും ബണ്ട് നിർമ്മാണത്തിൽ മുഴുകി. മഴ തുടങ്ങിയപ്പോൾ തന്നെ വൈദ്യുതി വിച്ഛേദിക്കപ്പെട്ടിരുന്നതിനാൽ ഇരുവരും നന്നേ ബുദ്ധിമുട്ടി. സമീപത്തുള്ള വീടുകളിൽ നിന്ന് സഹായം ചോദിക്കാൻ ഹരീഷ് പോയി. എന്നാൽ, കുതിച്ചുയരുന്ന അഷ്ടമുടിക്കായലിന്റെ വേഗം ഗോപിയുടെ താളം തെറ്റിച്ചു;ഒഴുക്കിനൊപ്പം അയാൾ ദൂരെയെത്തി. ശബ്ദം കേട്ട് പിന്നാലേ ചാടിയെങ്കിലും കണ്ണെത്താത്ത ദൂരത്തെ ഇരുട്ടിൽ എന്ത് ചെയ്യണമെന്ന് അറിയാതെ ഹരീഷ് കുഴങ്ങി.

                                 **

അതേ ദിവസം രാവിലെ തലസ്ഥാനത്ത് എഞ്ചിനീയർസ് ഫോറം എന്ന കൂട്ടായ്മയും സ്ഥലം എംഎൽഎ യും ഖനനത്തിനായി കരാർ ഒപ്പിട്ട കമ്പനിയും ഉൾപ്പെട്ട യോഗം. ഈ കൂട്ടായ്മയ്ക്ക് തുടക്കം കുറിച്ചതും ഊട്ടി ഉറപ്പിച്ചതും ഗിരീഷ് ആയിരുന്നു. വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലെ സമാനസാഹചര്യങ്ങളുടെ അനുഭവസമ്പത്തുമായി വന്ന ഒരു വിദഗ്ധ എഞ്ചിനീയർ പറഞ്ഞു

“എണ്ണ, ധാതുക്കൾ എന്നിവ പോലെ അല്ല മണൽ ഖനനം ചെയ്യുമ്പോൾ.ആ ഭൂമിയുടെ ഘടന, മണ്ണിന്റെ ഉള്ളടക്കം എന്നിവ തന്നെ എന്നെന്നേക്കുമായി മാറുന്നു. ഒരു ഗ്രാമത്തിൽ ഇന്ന് സംഭവിക്കുന്നത് നാളെ ഈ ജില്ലയ്ക്ക് തന്നെ ഭീഷണിയായി മാറിയേക്കാം”

മുന്നണി നയങ്ങളും നിലപാടുകളും എതിർവാദഗതികളും കൊണ്ട് ആ മുറി പ്രകമ്പനം കൊണ്ടു. പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണ സമിതിയുടെ മുന്നറിയിപ്പുകൾ അവഗണിക്കുവാനുള്ള സർക്കാരിന്റെ ശ്രമങ്ങൾ സോഷ്യൽ മീഡിയകളിലൂടെ പുറത്ത് വന്നിരുന്നു. കീഴടങ്ങലിന്റെ വക്കെത്തിയ പോരാട്ടത്തിൽ നേതാവിന്റെ മറുപടിയ്ക്കായി ഗിരീഷും സംഘവും കാത്ത് നിന്നു.

                              *

 മഴ ശമിച്ചു.ഏതാനും നിമിഷങ്ങൾ നീണ്ട നിശബ്ദതയുടെ ഒടുവിൽ കുറച്ചു അകലത്തായി ഒരു വഞ്ചിയിൽ റാന്തൽ വിളക്കുകൾ തിരിയുയർത്തി.  ഖാദർ അയച്ച ചെറുപ്പക്കാർ ഗോപിയെ ഒഴുക്കിൽ നിന്നും കരകയറ്റി. 

ബണ്ടിന്റെ ബാക്കി ജോലികൾ അവർ ഏറ്റെടുത്തു. അവശനായിരുന്ന ഗോപിയെയും കൊണ്ട് ഹരീഷ് വീട്ടിൽ എത്തി. 

ജംഗ്ഷനിൽ നിന്നും ഗിരീഷ് നടന്ന് വീട്ടിൽ എത്തിയപ്പോഴേക്കും ഗോപി ഊർജസ്വലതയോടെ തന്റെ റേഡിയോ ഓൺ ആക്കി.

“ദീർഘനേരത്തെ ചർച്ചകൾക്ക് ഒടുവിൽ ഖനനം നിർത്തിവെക്കുവാനും തീരദേശം   ജനവാസയോഗ്യമാക്കുവാനും സർക്കാർ തീരുമാനം പുറപ്പെടുവിച്ചു.”

അന്നത്തെ അത്താഴത്തിന് അവർക്ക് പരസ്പരം പങ്കുവെയ്ക്കാൻ ഒരു വലിയ കഥ തന്നെ ഉണ്ടായിരുന്നു - ഒരു നാടിനെ രക്ഷിച്ച കഥ !

തിരികെ എത്താൻ ഒരു തീരം ഉണ്ടെന്ന വിശ്വാസത്തിൽ മറുനാടുകളിൽ പോകുന്ന ഏവർക്കും നാടിന്റെ വേദന അമ്മയുടെ ശാസന പോലെ തീഷ്ണമാണ്..

പ്രതീക്ഷകൾ കൺതുറക്കുന്ന ഒരു ശുഭദിനം നമ്മുടെ തീരുമാനങ്ങളിലൂടെ, പ്രവർത്തികളിലൂടെ, വാക്കുകളിലൂടെ പിറക്കുവാൻ നമുക്ക് പ്രത്യാശിക്കാം...

ബസിൽ ഇരുന്നു പുറം കാഴ്ചകളിലേക്കു കണ്ണുകളെ മേയാൻ വിട്ടിരുന്നെങ്കിലും മനസ് ആ കൂടെ പോയിരുന്നില്ല. അത് വേറെ ഏതോ ലോകത്ത്‌ എന്തൊക്കെയോ കണ്ടെത്താനുള്ള ശ്രമത്തിൽ ആയിരുന്നു. അവസാന സ്റ്റോപ്പ് എത്തി ബസ് അവിടെ നിർത്തി എല്ലാരും ഇറങ്ങാൻ തുടങ്ങിയപ്പോൾ ആണ് മനസും, കണ്ണുകളും യാഥാർത്ഥ്യത്തിലേക്ക് തിരികെ വന്നത്. വളരെ വേഗത്തിൽ തന്നെ അയാളും ആ ബസിൽ നിന്നിറങ്ങി.

അധികം തിരക്കില്ലാത്ത സ്ഥലം. ഒരു ചെറിയ തീർഥാടന കേന്ദ്രമാണിവിടം. കാടിനോട് ചേർന്ന പ്രദേശം, തൊട്ടടുത്ത കാടിനോട് ചേർന്നുള്ള ആ ചെറിയ മലയിൽ ഒരു ആരാധനാലയം ഉണ്ട്. അവിടെ സന്ദർശിക്കാൻ വരുന്ന തീർഥാടകർ ആണ് കൂടുതലും. എന്നാൽ ഇപ്പോൾ തീർഥാടന കാലം അല്ലാത്തതിനാൽ തിരക്ക് തീരെ ഇല്ല. അയാൾ ചുറ്റുപാടും നോക്കി കുറച്ചു നേരം എന്തൊക്കെയോ ചിന്തിച്ചു കൊണ്ട് നിന്നു. എന്നിട്ടു പതുക്കെ ആ കുന്നിൻ മുകളിലെ ആരാധനാലയം ലക്ഷ്യമാക്കി നടന്നു തുടങ്ങി.

ആരാധനാലയത്തിലേക്കു അധികം ദൂരമില്ലെങ്കിലും വളരെ ദുർഘടമായ പാതയാണ്. വലിയ കയറ്റവും, പാറക്കൂട്ടങ്ങളും നിറഞ്ഞ ചെറിയ പാത. പാതയ്ക്കിരുവശവും കാടാണ്. ആരോഗ്യമുള്ളവർക്കെ ഇതിലൂടെ സഞ്ചരിക്കാൻ പറ്റു. അയാൾ പതിയെ ആ മല കയറിക്കൊണ്ടിരുന്നു.

അയാൾ കുറച്ചു ദൂരം കയറിയതിനുശേഷം ചുറ്റുപാടും നോക്കി. അയാളുടെ മുൻപിൽ കുറച്ചു ആൾക്കാർ മല കയറുന്നതു കണ്ടു. പക്ഷെ അയാളുടെ കൂടെയോ, പുറകിലോ ആരും തന്നെ ഇല്ല. അയാൾ കുറച്ചുനേരം അവിടെ അടുത്തുകണ്ട പാറയിൽ ഇരുന്നു. അല്പസമയം വിശ്രമിച്ചതിനു ശേഷം അയാൾ എഴുന്നേറ്റു, "ഇപ്പോൾ ആരും തന്നെ തന്റെ മുൻപിലോ, പിറകിലോ ഇല്ല! , ഇത് തന്നെ പറ്റിയ സമയം" അയാൾ സ്വയം പിറുപിറുത്തുകൊണ്ട് വളരെ വേഗത്തിൽ ആ വഴിയിൽ നിന്ന് മാറി ആ കാടിനുള്ളിലേക്ക് നടക്കുവാൻ തുടങ്ങി.

അയാൾ തന്റെ നടത്തത്തിന്റെ വേഗം കൂട്ടികൊണ്ടിരുന്നു. ഇപ്പോൾ കാടിനുള്ളിൽ വളരെയേറെ ദൂരത്തിലേക്കു എത്തി പെട്ടിരിക്കുന്നു എന്ന് അയാൾക്ക്‌ മനസിലായി. അയാൾ ചുറ്റും നോക്കി, ചുറ്റും മരങ്ങളും, പച്ചപ്പും. വളരെ മനോഹരമായ സ്ഥലമാണിതെന്നു അയാൾക്ക് തോന്നി. "മരണത്തെ കൂട്ട് വിളിക്കാൻ സമയമായി" അയാൾ സ്വയം പറഞ്ഞു. ചെറിയ ഒരു പുഞ്ചിരി അയാളുടെ ചുണ്ടുകളിൽ വിരിഞ്ഞു.

"ഈ മണ്ണ് എന്നെ വിഴുങ്ങും... എന്റെ രക്തം ഈ മണ്ണിൽ ഒഴുകിയിറങ്ങും... ഈ മരങ്ങളും, ചെടികളും എന്നെ അവയുടെ വേരുകളിലേക്കു വലിച്ചെടുക്കും... അവ തളിർക്കും, പൂക്കും... അങ്ങനെ ഞാൻ ഈ പ്രകൃതിയിൽ ലയിക്കും..." അയാൾ അൽപ്പം സ്വരമുയർത്തി പറഞ്ഞു കൊണ്ട്, കീശയിൽ നിന്ന് ഒരു ചെറിയ കത്തി കൈകളിൽ എടുത്തു. എന്നിട്ടു തന്റെ ഇടതു കൈത്തണ്ടയിലെ ഞരമ്പു മുറിക്കുവാൻ തയ്യാറായി നിന്നു.

എന്നാൽ അയാൾക്ക്‌ അതിനു കഴിഞ്ഞില്ല, എന്തോ ഒന്ന് അയാളെ പിന്തിരിപ്പിക്കുന്നത് പോലെ അയാൾക്ക് അനുഭവപെട്ടു. അത് മനസ്സിനുള്ളിലെ ഭയമാണോ? അതോ ഈ പ്രകൃതി ആണോ? എന്തായാലും മനസ്സിനും , ശരീരത്തിനും ഒരു കുളിർമ അനുഭവപ്പെടുന്നത് പോലെ അയാൾക്ക് തോന്നിത്തുടങ്ങി. കൂടാതെ മനസിനുള്ളിൽ ഒരു ശാന്തതയും അയാൾക്കനുഭവപ്പെട്ടു. ഈ പ്രകൃതി തന്നെ ആശ്വസിപ്പിക്കുന്നതു പോലെ അയാൾക്കനുഭവപ്പെട്ടു.

മരണത്തെ ഇപ്പോൾ കൂട്ട് വിളിക്കേണ്ട എന്നയാൾ തീരുമാനിച്ചു. ഈ പച്ചപ്പിലേക്ക്, ഈ പ്രകൃതിയിലേക്ക് സഞ്ചരിക്കാൻ അയാൾ തീരുമാനിച്ചു. അയാൾ വീണ്ടും മുൻപോട്ടു നടന്നു തുടങ്ങി. "എന്റെ ഈ യാത്രയിൽ മരണം എന്നെ പിടികൂടട്ടെ, അത് ചിലപ്പോൾ വിഷപാമ്പുകളുടെ രൂപത്തിലോ, അല്ലെങ്കിൽ വന്യജീവികളുടെ രൂപത്തിലോ ആകട്ടെ." അയാൾ ശബ്ദമുയർത്തി പറഞ്ഞു കൊണ്ട് കൂടുതൽ കൂടുതൽ ദൂരത്തിലേക്കു നടന്നുപ്പോയിക്കൊണ്ടേയിരിന്നു.

വളരെയേറെ ദൂരം നടന്ന അയാൾ മനോഹരമായ ഒരു കാട്ടു ചോല കണ്ടു. നല്ല തെളിഞ്ഞ ജലം പാറക്കൂട്ടങ്ങൾക്കിടയിലൂടെ വഹിച്ചുകൊണ്ട് പോകുന്ന കാട്ടു ചോല. അയാൾ ആ ചോലയിലെ ഒഴുക്കിൽ നിന്ന് മതിയാവോളം വെള്ളം കുടിച്ചു ദാഹം അകറ്റി. എന്നിട്ടു തന്റെ വസ്ത്രങ്ങൾ എല്ലാം ഊരി  മാറ്റി, നഗ്നനായി  അയാൾ ആ തെളിഞ്ഞ വെള്ളത്തിൽ ഇറങ്ങി. ആ തണുത്ത വെള്ളത്തിൽ അയാൾ മുങ്ങി കിടന്നു. ശരീരത്തിന്റെയും , മനസിൻെറയും ക്ഷീണമെല്ലാം ആ ചോലയിലെ ജലത്തോടൊപ്പം ഒഴുകി പോകുന്നതുപോലെ അയാൾക്ക് തോന്നി.

പതിയെ ആ ചോലയിൽ നിന്ന് കയറി വസ്ത്രമെല്ലാം ധരിച്ചതിനുശേഷം അവിടെ കണ്ട ഒരു വലിയ പാറയിൽ കയറി കിടന്നു. ചിന്തകൾ മുറിവേൽപ്പിക്കാൻ തുടങ്ങിയപ്പോൾ ആണ് അയാൾ നാടും വീടും വിട്ടിറങ്ങി ഈ കാട് കയറിയത്. മുറിവേൽപ്പിക്കുന്ന ചിന്തകൾ ഇപ്പോൾ തന്നെ വിട്ടുപോയതായി അയാൾക്ക്‌ തോന്നി. എന്നാൽ മരണത്തെ കൂട്ട് വിളിക്കണം എന്ന ചിന്ത മാത്രം അയാളെ വിട്ടു പോയിരുന്നില്ല !

ആൾത്തിരക്കുള്ള മെഡിക്കൽ കോളേജ് അത്യാഹിത വിഭാഗം.
ഉച്ചത്തിലുള്ള നിലവിളി കേൾക്കാം.ശബ്ദം കേട്ടാൽ അറിയാം യുവാവാണ് .വേദനിച്ചിട്ടുള്ള കരച്ചിലാണ്.

"അയ്യോ എന്റെ കൈ....അയ്യോ എന്തേലും സെഡേഷൻ താടാ..
എന്റെ കയ്യു ഒടിഞ്ഞിട്ട്ട്..എന്തൊരു വേദനയാ..അയ്യോ "
എനിക്ക് വേദന എടുക്കുവാനേ..."

അടുത്തുനിന്ന അറ്റൻഡർ പറയുന്നുണ്ട്
"ഇവനൊക്കെ ഇതുപോര..
വെള്ളമടിച്ചിട്ടുള്ള വണ്ടിയോടിക്കല..
അതെങ്ങനാ പതിനെട്ടുകഴിഞ്ഞാൽ കാർന്നോന്മാര് ലക്ഷങ്ങൾ ഉള്ള വണ്ടി അല്ലെ മേടിച്ചു കൊടുക്കുള്ളു..
പണിയില്ല കൂലിയും ഇല്ലാതെ ഇങ്ങനെ കോലു കളിച്ചു നടപ്പല്ലേ..
അവന്റെയൊക്കെ യോഗം."

"നമ്മളെയൊക്കെ കാർന്നോന്മാര് തിരിഞ്ഞുപോലും നോക്കിട്ടില്ല
ഈ പ്രായം വരെ.കാശിന്റെ വില അറിയാത്തവർ.
ഹാ എന്തേലും തക്കത് കിട്ടുമ്പോൾ മനസ്സിലാകും."

"ഹോ എന്താടോ താനിങ്ങനെ ഒച്ചവെക്കുന്നെ " നേഴ്സ് സഹികെട്ടു ചോദിച്ചു.
"നീ പോടീ നീ ആരാ എന്നെ ചോദ്യം  ചെയ്യാൻ ?
നിനക്കു വല്ല ഇൻജെക്ഷൻ തരാൻ പറ്റുമോ?
ഇല്ലേൽ നീ പോടീ  *&%^#$$"(കട്ട തെറികൾ )

ഇവന് അമ്മേം പെങ്ങളും ഇല്ലേ (നേഴ്സ് സഹ നേഴ്സ് നോട് )

"എല്ലാ ചേച്ചി എനിക്ക് ഇല്ലാ, ചേച്ചിക് ഈ പറഞ്ഞത് , ഏതു  ?പെങ്ങള് ഉണ്ടേൽ, എനിക്ക് തന്നേരെ.. ഞാൻ നോക്കിക്കോളാം "

"ഓഹ് ഇവൻ druggaa  നീ ഒന്നും പറയാൻ നിൽക്കേണ്ട  " സഹ നേഴ്സ്

ആരും അടുക്കുന്നില്ല .കൈ ഒടിഞ്ഞിട്ടുണ്ട്..അതും തോളില്..എല്ലിന് പൊട്ട്

"ഉത്തരവാദിത്തപെട്ടവര് വരട്ടെ ,വാർഡിലേക്ക് മാറ്റാം" ഡോക്ടർ പറഞ്ഞു.

ഒരു മണിക്കൂർ കഴിഞ്ഞു കാണും..
രണ്ടു പേര് വന്നു ..
അവരെ കണ്ടതും അവൻ അക്രമാസക്തമായി.
ചീത്തയും തെറിയും മാത്രം ..

"എടി നീ ഒക്കെ ഒരു തള്ളയാണോ?
നിന്റെ ഒടുക്കത്തെ പ്രാക്കാണ്..എന്റെ  തലവിധി അല്ലാതെന്താ ?

നോക്കി നിന്നവർക്ക് ഇപ്പോൾ ഒരു ഏകദേശ രൂപം കിട്ടിയിട്ടുണ്ട്..
മുൻപേ പറഞ്ഞ , ആ ഉത്തരവാദികൾ തന്നെ !
ഇവന് വളർത്തുദോഷം സമ്മാനിച്ച നികൃഷ്ട ജന്മങ്ങൾ .

അഭിപ്രായങ്ങളും മനോവിചാരങ്ങളും പാടെ മാറ്റേണ്ടി വന്നു കണ്ടു നിന്നവർക്ക്.കാരണം കാശിന്റെ തിളപ്പല്ല..

അവന്റെ അപ്പന്റെ കാലിൽ പണി കഴിഞ്ഞു വന്ന സിമെന്റിന്റെ അവശേഷിപ്പുകൾ ഏതോ കഥയെ തുറക്കുന്നുണ്ട്.
നടുവും താങ്ങി  നിൽക്കുന്ന അമ്മയെ കണ്ടാലറിയാം
ഒരു ആയുസ്സിന്റെ സർവവും താങ്ങിയതു ആ നാടുവിലാണെന്നു.

വാർദ്ധക്യം കാലം തെറ്റിവന്ന വെയിലിനെ  പോലെ നോക്കി നിൽക്കുകയാണ്.
പെട്ടെന്ന് പ്രായമാകുന്ന മക്കളുണ്ടെങ്കിൽ വാർദ്ധക്യം കാലം പോയിട്ട കണ്ണാടി പോലും നോക്കാതെ എത്തുന്ന പാവം ഒരു വിരുന്നുകാരനാണ് .

ആ നാലു കണ്ണുകൾക്കു എന്തോ പറയാനുണ്ട്.

നിശബ്തതയുടെ താഴ്‌വാരം.താഴ്വരങ്ങൾക് ഒരുപാട് കഥകൾ പറയാനുണ്ടാകും ,അതും പറയാതെ പറയുന്ന കഥകൾ കാറ്റിനും മഴയ്ക്കും ഭാവങ്ങളുണ്ടാകും .എന്തിനേറെ പറയാൻ മണ്ണിനും  marangalkkumnund parayanere.

മക്കള്ക്കുവേണ്ടിയ ഞാൻ ജീവിച്ചത് മക്കൾക്കുവേണ്ടി മാത്രം.
അതെ അവരുടെ കണ്ണിലെ ചിരി കാണാൻ മാത്രം ഞാൻ എല്ലുമുറിയെ പണിയെടുത്തു.

ഇന്ന് വാർദ്ധക്യം എന്നെ തേടി വന്നിരിക്കുകയാണ്.
ഹാ പ്രളയത്തിന് പോലും സമയവും കാലവും ഇല്ലാ.പിന്നെയാണ്   വാർദ്ധക്യം.

ആരുമില്ലാത്തവന് ദൈവം   തുണ  എന്ന്‌ കേട്ടിട്ടുണ്ട്.
പഴയ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് ആയതിനാൽ ദൈവത്തെ  വിശ്വസിക്കാൻ ഒരു ഭയം.
ഹാ അങ്ങേരു തന്ന കുഞ്ഞുങ്ങളെ ദൈവമായി കാണാല്ലോ അല്ലെ.

അങ്ങനെ ഞാൻ എന്റെ മക്കളെ സ്നേഹിച്ചു..എന്റെ എല്ലാ പ്രവർത്തികളും
ഞാൻ അവർക്കുവേണ്ടി സമർപ്പിച്ചു .
എന്റെ സന്തോഷം മാത്രമല്ല എന്റെ വയറും നിറച്ചിരുന്നു, അവരുടെ കണ്ണിലെ മായാത്ത ചിരി ആയിരുന്നു.
ഞാൻ കണ്ട ഉയരങ്ങൾ എന്റെ വീടായിരുന്നെകിൽ അവരുടെ ഉയരങ്ങൾ ലോകമാകണമെന്നു  ഞാൻ ശഠിച്ചു.
 
അല്ലെങ്കിലും പഴം പുരാണം ആർക്കും പിടിക്കില്ല
മൂത്തത് രണ്ടു പെങ്ങന്മാരായതുകൊണ്ടും താഴെ രണ്ടെണ്ണം ഉള്ളതുകൊണ്ടും
പഠിക്കാനൊന്നും പറ്റിയില്ല .സ്കൂളിൽ പോകുന്നതിനേക്കാൾ വീട്ടിലുള്ളവരുടെ വയറു നിറക്കുന്നതിനല്ലേ സന്തോഷം .
അതുകൊണ്ട് തന്നെ സ്വന്തം മക്കളെ പഠിപ്പിക്കാൻ ഒരുപാട് കൊതിച്ചു.കൂലി പണിക്കാരൻ പണിയെടുത്തത് അതിനു വേണ്ടി മാത്രമാണ്.
തനിക്കു നേടാൻ കഴിയാത്തത് മക്കളെകൊണ്ട് നേടിയെടുക്കണം എന്ന് എല്ലാ ശരാശരി അപ്പനമ്മമാരുടെ ആഗ്രഹമാണ് ..
എന്റെ മക്കൾക്ക് എല്ലാവിധ സ്വാതന്ത്ര്യവും കൊടുത്തു ..
എവിടെയാണോ എനിക്ക് പിഴച്ചത് ?

ഇല്ലായ്മകളിലും ജീവിക്കാൻ പഠിപ്പിച്ചു ..
ഇഷ്ടമുള്ളതിനു വാശിപിടിക്കാതെ ഉള്ളതിൽ തൃപ്തി പെട്ട് ജീവിക്കാൻ പഠിപ്പിച്ചു .
ആലംബരെയും അശരണരെയും സഹായിച്ചു  മനുഷ്യത്വത്തിന്റെ മഹനീയതയിൽ ജീവിക്കാൻ പഠിപ്പിച്ചു
ഇല്ലാത്തവന് ഉള്ളതിന്റെ ഒരു പങ്കു നല്കാൻ പഠിപ്പിച്ചു .

ഒന്നുമില്ലായ്മയിൽ നിന്ന് സ്വന്തമായ ഒരു നിലനില്പുണ്ടാക്കാൻ പറ്റുമെന്ന്
സ്വന്തം ജീവിതം കൊണ്ട് കാണിച്ചു കൊടുത്തു .
ഇതൊന്നും ഒരു കോളേജിലും അവനു കിട്ടാത്ത പാഠങ്ങളാണ്..

എങ്ങനെ ഞാൻ വളർത്തിയ മോനാണ് ..നാട്ടുകാര് പറയുന്നത് എന്റെ വളർത്തുദോഷമാണെന്നു..

അതെ മക്കളറിവെക്കുന്ന കാലത്തു,അവർക്കു നല്ല വഴി കാണിക്കുന്ന അപ്പനാകാൻ  ദുശ്ശീലങ്ങൾ നിർത്തിയ ഞാൻ ചെയ്തത് തെറ്റാണോ?

ആ അപ്പൻ മക്കൾ സമ്പാദിക്കണ്ട കാലത്തു രാത്രികളിൽ നെഞ്ചിലെ തീ കാഞ്ഞിരുന്നത്  എന്തിനു വേണ്ടിയായിരുന്നു ?

നാട്ടുകാരുടെ കണ്ണിൽ "മകനെ താങ്ങുന്ന അപ്പൻ!!"
ജന്മം കൊടുത്തെന്ന പേരിൽ ,നെഞ്ചിന്റെ ഉള്ളറകളിൽ അവരോടുള്ള സ്നേഹം വറ്റാതെ ഇന്നും തീയായി  അവശേഷിക്കുന്നത് കൊണ്ട്
അവൻ വരണേ എന്നു ഉള്ളുരുകി പ്രാർത്ഥിച്ചതുകൊണ്ടാണ് അവനിന്നും ഇങ്ങനെ മുന്നിലിരിക്കുന്നത്.

ജീവിതം കൊണ്ടുതന്നെ ഒരുപാട് പക്ക്വത ആര്ജിച്ചിച്ചത് കൊണ്ട് ,ക്ഷമ കൈമുതലായെന്നു പറയാം.എന്നാലും എല്ലാവര്ക്കും ഒരുപോലെ ആകണമെന്നില്ല ,പ്രതീക്ഷ കൈവിടുമ്പോൾ ആരും പൊട്ടിത്തെറിക്കും
അവന്റെ അമ്മയും അത്രേ ചെയ്തുള്ളു..

ആറ്റുനോറ്റുഉണ്ടായ മകനാണ് ..
പഠിക്കാൻ മടിയ.എങ്കിലും നല്ല ബുദ്ധിയാ.ആളുകളോട് നന്നായി പെരുമാറാനറിയാം .നന്നേ ചെറുപ്പത്തി ചെറിയ വാശികൾ ഉണ്ടായിരുന്നതല്ലാതെ ഒരു അലംമ്പിനും പോയിട്ടില്ല .
വാശികൾ എന്നു വെച്ചാൽ ,ഉടുപ്പ് വാങ്ങാൻ പോയവന് ഉടുപ്പുവേണ്ട ,പകരം ഒരു വണ്ടി മതി .
അല്ലാ തീപ്പെട്ടി പെട്ടി കൊണ്ട് വണ്ടി ഉണ്ടാക്കി കളിക്കുന്നവന് ആശിച്ചുടെ ?
കള്ളും വെള്ളവും , അടിയും പിടിയും ,തെറിയും ബഹളവും
ഒന്നും ഞാനായിട് കാണിച്ചു കൊടുത്തിട്ടില്ല
അവൻ അതെല്ലാം പഠിച്ചു..
ഒരമ്മയെയും പറയാൻ പാടില്ലാത്തതും അവൻ പറഞ്ഞു ..
അമ്മയുടെ നേർക്ക് അവന്റെ കൈകൾ ആഞ്ഞു പതിച്ചു .
അച്ഛന് നേർക്കും ആ കൈകൾ പിന്തുടർന്ന് ..
നാട്ടുകാർ അതിരുകളിൽ പാത്തിരുന്നു.
ചിലർ സന്തോഷിച്ചു ,ചിലർ സഹതപിച്ചു ..
ചിലർ വെറുത്തു ..ചിലർ പരിഹസിച്ചു
ചിലർ മാറ്റി നിർത്തി ..

"അവനോ മൂത്ത കഞ്ചാവാ..    
അതിലാണ് തുടങ്ങ്യയത് ഇപ്പൊ അതൊന്നുമല്ല..
വമ്പൻ ടീമാണ് കൂട്ട്..
കോട്വാഷൻ ടീമും  ഇവന്റെതന്നെ.
ഇനി എന്തൊക്കെ കേൾക്കും ആവോ"

"മക്കളെ വളർത്തനറിയില്ല
വളത്തുദോഷം അല്ലാതെന്താ ?
കയറൂരി വിട്ടേക്കുവല്ലേ ..ഇതൊക്കെ എങ്ങോട്ടേലും പോയാമതിയായിരുന്നു. "    
എത്തിനോക്കിയവരും സഹതപിച്ചവരും പലരും പിന്നെ തിരിഞ്ഞു നോക്കാതായി .ഒരുത്തൻ വരുത്തി വെച്ച പുകിലിന് മറ്റേതിന്റെ തന്തയെയും തള്ളയേയും ഇല്ലാതാക്കണ്ടല്ലോ എന്നു വെച്ച് ജീവൻ കളഞ്ഞില്ല .

പോലീസ് കേസ്കളും  തല്ലും വഴക്കും പതിവായി .
സഹിക്കാൻ ഞങ്ങൾ മാത്രം .
ആക്‌സിഡന്റുകൾ ഓരോന്നായി കാലിന്റെയും കയ്യിന്റെയും വില അറിയിച്ചു കൊണ്ടിരുന്നു .
വണ്ടിയുടെ ഭാഗങ്ങൾ ഓരോന്നായി മാറിക്കൊണ്ടിരുന്നു .
അവന്റെ മനസിന് മാത്രം മാറ്റം വന്നില്ല.
പിന്നെ മെഡിക്കൽ ഇൻഷുറൻസ് ഉണ്ടായതുകൊണ്ട് കിടപ്പാടം കയ്യിൽ തന്നെയുണ്ട്.
മുണ്ടുമുറുക്കിയുടുത്തു കുടുംബം പോറ്റിയ ജന്മംങ്ങൾ ,പന്ത്രണ്ടാമത്തെ വയസ്സിൽ കൽപ്പനി കാരൻ ആയ അപ്പന്റെയും പതിനഞ്ചാമത്തെ വയസ്സി ഇരുമ്പു ചവിട്ടി തുടങ്ങിയ തയ്യൽകാരിയുടേം മകൻ .

പ്രൊഫഷണൽ കോഴ്സ് പഠിച്ച മൂത്തതിന്റെ ഒപ്പം ജോലി കിട്ടാൻ ഇളയത്തിനെ പിജി ക്കു വിട്ടു .മാർക്കിന്റെ ദൈന്യതയിലും ലോകത്തിന്റെ പരിചയത്തിനും അന്യ സംസഥാനത്തിലേക് അവനെ പറിച്ചു നട്ടു.

ആദ്യമൊക്കെ അവൻ തിരിച്ചുപോരട്ടെയെന്നു ചോദിക്കുമായിരുന്നു.
കാര്യങ്ങൾ തുറന്നു പറഞ്ഞിരുന്നേൽ അവൻ ഇങ്ങനെ ആകുമായിരുന്നില്ല  .കൂട്ടുകെട്ടും നോക്കാൻ ആരുമില്ലാത്തതിന്റെ സ്വാതന്ത്ര്യവും .

കോളേജിൽ പഠിക്കുന്ന കാലത്തു ആരോ തന്ന ഒരുപൊതി കഞ്ചാവിൽ ജീവിതം തല കുത്തനെ മറിഞ്ഞു പിന്നെ രുചിക്കാത്തതും അറിയാത്തതും ആയ ഒരുപാട് ലോകങ്ങൾ ഒരുപാട് വലയങ്ങൾ.തരുന്നതെന്തും ഉപയോഗിച്ച് .സുഹൃത്തും വഴികാട്ടിയും ആയതു ലഹരി തന്നെ അല്ലാതെ തരുന്നവരല്ല .
നീളമുള്ള മുടിയിഴകൾ കണ്ണിന്റെ മയക്കം മറച്ചപ്പോള്, നീണ്ട മീശയും താടിയും ചൊടികളിലെ തടിപ്പും കറുപ്പും മറച്ചു .ആർക്കും പിടികൊടുക്കാതെ അന്തര്മുഖനായി നടന്നു..ചോദ്യം ചെയ്തവരെ ദേഷ്യക്കാരനായി ചൊൽപ്പടിക്ക് നിർത്തി.ഞാൻ എന്റെ ലോകം തീർത്തു .

ഗുണ്ടാത്തലവനും കോളേജ് വിദ്ധാർത്ഥികളും എന്തിനു പറയുന്നു സ്കൂൾ കുട്ടികൾ വരെ ആ  ലോകത്തിലെ അന്തേവാസികളായിരുന്നു.എപ്പോളോ കാൽവഴുതി വീണതായിരുന്നു ആ ലോകം , വീണതല്ല വീഴ്ത്തിയതാണ് .
ബലഹീനതകളിൽ വള്ളി ചുഴറ്റി ,ആഞ്ഞു വലിച്ചും വീഴ്ത്തി.
പല ആക്‌സിഡന്റുകളും ആശുപത്രി വാസവും അവനെ  ആ വീഴ്ചയിൽ നിന്ന് കരകയറ്റാൻ സ്രെമിച്ചെങ്കിലും ആസക്തി അടങ്ങുന്നതായിരുന്നില്ല

ഡീഅഡിക്ഷന് വാസങ്ങൾ  വിരലിൽ എണ്ണി തീർന്നു .പുറത്തിറങ്ങുന്ന   ദിവസങ്ങളിൽ മനസ്സ്  കാത്തു  നിന്നു.അടുത്ത ലഹരിക്കായി .
കാരണങ്ങൾക്കായി മനഃസമാധാനമില്ലായ്മക്കു കൂട്ടുപിടിച്ചു .

നാളെ നന്നാകാം ..
ഇന്ന് ഇതുംകൂടി ..
നാളെ ആകുമ്പോൾ , ഇന്ന് എനിക്ക് വേണ്ട
മണിക്കൂറുകൾക്കു ശേഷം ..എനിക്ക് പറ്റുന്നില്ല..
ഫോൺ എവിടെ..
എടാ അളിയാ ..നീ എവിടാ..
സാധനം ഉണ്ടോ ? ഞാൻ വരാം..  

ശേഷം വീട്ടിൽ
"ഞാൻ പ്രായപൂർത്തിയായ ചെറുക്കന് ആണ്
ഞാൻ എനിക്ക് തോന്നിയപോലെ നടക്കും
നിങ്ങൾക് നിങ്ങളുടെ കാര്യം നോക്കിയാപ്പോരേ ?"

"നിന്നെ ഞാൻ എന്ത് കഷ്ടപെട്ടാടാ പഠിപ്പിച്ചേ
 ബാങ്കിലെ ലോൺ അങ്ങനെ ..
നാട്ടുകാരോട് വായ്പ മേടിച്ചതു കൊടുക്കണം
പച്ചവെള്ളം പോലും കുടിക്കാതെ നീ എന്താ ഇങ്ങനെ നടക്കണേ?
നാട്ടുകാരെന്തൊക്കെയാ പറയണത് ?
പിജി കഴിഞ്ഞു നീ ഇങ്ങനെ തെണ്ടിത്തിരിഞ്ഞു നടന്നാമത്യോ?
ഈ അപ്പനേം അമ്മയേം ഇങ്ങനെ തീ തീറ്റികണോ?

"നിങ്ങള് എനിക്ക് വേണ്ടി എന്ത് കോപ്പാണ് ചെയ്തത്?
ഞാൻ എൻ്റെ കഴിവ് കൊണ്ട് പഠിച്ചു .
എന്ത് ചെയ്യണമെന്ന് ഞാൻ തീരുമാനിക്കും
നിങ്ങള് വരുത്തി വെച്ച കടം ഞാൻ മേടിച്ചതല്ല
എനിക്ക് കുറച്ചു കാശു വേണം
പെട്രോൾ അടിക്കണം , റീചാർജ് ചെയ്യണം "

എന്ന്‌ പറഞ്ഞു അപ്പന്റെ ഷിർട്ടിന്റെ പോക്കറ്റ് വലിച്ചു കീറി അവൻ പോയപോക്കാണ് .അപ്പനെ തള്ളിയിട്ടതിന്റെ അടയാളമായി ആ തലയിൽ ഒരു മുറിവ് അവശേഷിച്ചു ..

"നീ ഒരുകാലത്തും ഗുണം പിടിക്കാനല്ല.പോകുന്നപോക്കിനു നിനക്ക് കിട്ടും.'

അങ്ങനെ ആ പോക്കിന് കിട്ടിയതാ.കൈയൊടിഞ്ഞു കിടപ്പാ..
കഴിഞ്ഞ ആക്‌സിഡന്റിൽ  സമ്മാനമായി കിട്ടിയ കമ്പി കാലിനകത്തിരുന്നു ഒടിഞ്ഞ കയ്യിനെ നോക്കി പുഞ്ചിരിച്ചു .

അടുത്ത കളികൾക്കായി അവനിലെ പുലി പതുങ്ങി .
പുലി പതുങ്ങുന്നതു അടുത്ത ചുവടിനായി, തക്കം പാർത്തു അവൻ.


"വളർത്തുദോഷം  അപ്പനും അമ്മയ്ക്കും അവകാശപ്പെട്ടതാണ് .
കാലങ്ങളായി അവർക്കുമാത്രം ചാർത്തി കിട്ടുന്ന  പട്ടം .
ഒരുവൻ കാണുന്ന ലോകം അപ്പനും അമ്മയും മാത്രമല്ല .
അയലത്തെ ചേട്ടനും ചേച്ചിയും പിള്ളേരും വല്യപ്പനും വല്യമ്മയും ഒക്കെയാണ്  
അതുകൊണ്ട് മാറിനിന്നു കാണുന്നവർ മാത്രമേ പഴിച്ചു മാറി നില്ക്കു .നിങ്ങളും ഈ പാപത്തിൽ പങ്കാളികൾ ആണ് ..കുറ്റം ചെയ്യാത്തവർ കല്ലെറിയട്ടെ .കൂടെ നിൽക്കുന്നവർ കൂടെ നിൽക്കും ,ഉത്തരവാദിത്തം എന്റെയും കൂടി ആണെന്ന് കരുതും.കൂടെ കൂട്ടുക ,ചേർത്ത് നിർത്തുക .അവരും മനുഷ്യരാകാട്ടെ. "

“We will induce pain early in the morning tomorrow. You will have to get admitted today itself,” Dr. Radhika was quite sure that my delivery would happen the very next day. Though I knew it could be the very last regular check-up, it took me some time to let what she said sink in. A couple of hours later, I was admitted to the hospital. I was to be induced at 4:00 am the next morning.

I lay on the bed, tossing and turning all night. By the next sunset, I'd have a baby in my arms. The baby kept kicking all night, as if it was excited to see the world. I caressed my bump that always amazed me the past few months. It stretched a little more as the baby kicked, as if to reach my hand that was on my bump. I patted right where I felt the baby and closed my eyes.

After what felt like a couple of minutes, my mom woke me up. It was 3:30 am. The silence of early morning seeped into my skin and my blood froze. All my happiness took the back seat and fear kicked in – fear of the deadly pain that I was about to go through in no time. I couldn't gauge the degree of pain as it was my first time, but I knew that I have a very low tolerance.

I was induced at the exact time as we were told. In the labour room, all pregnant ladies lay next to each other with a white curtain in between. We had our privacy as the curtain worked like a wall from all four sides, leaving a little space for a bystander.

The lady to the left of me had it bad. She cried out loudly from her periodic contractions. My mom and I looked at each other helplessly, and every time I saw her through the parted curtains, I could see her putting on a brave face, trying to hold back tears. I prayed that she would get over the pain soon. The baby's movements were being monitored continuously and the heart rate was being plotted as a graph by a machine that was connected to my bump.

When the nurse came to check on me, I asked her how long it would take for the lady next to me to deliver. She said that the lady had a long time ahead and also asked me to rate my pain or discomfort level. “Zero,” I said. She smiled and told me to call her in case of any emergency.

Dr. Radhika walked in at 8:30 am and asked me how I was holding up, while going through the graph that the machine was churning out. By that time, my neighbour was screaming at the top of her voice and muttering that she couldn't bear whatever she was undergoing. I could hear the nurses trying to calm her down all the while.

The doctor came back around 10 am, dressed in green scrubs. The only pain I was undergoing was the one from hearing the constant blood-curdling screams of the lady next bed. It had been about six hours after her contractions started. They were stronger and without any gap in between.

My husband came in around that time and almost fainted listening to the heart wrenching screams from the next bed. I held his hand to soothe him. He squeezed his eyes close and pressed my hands every time she cried. His eyes welled up, so did mine. We hardly talked anything and looked at each other, anticipating the impending pain that would kick in soon.

I had a chocolate bar and fruit juice by around 11:00 am. The screams from the next bed were unimaginable, the kind that would make anyone want to rush to the person to save her life. It made me wonder if all her life would ooze out through her screams before she gave life to that baby. She cried like she was being stabbed a hundred times at once. My mother and husband alternated in being with me. All the while, I kept asking my nurse if she'd deliver soon.

Then, Dr. Radhika came to me and dropped the bomb. As the pain didn't kick in and as foetal heart rate showed a regular dip, I was going to have an emergency C-section. I looked blankly at the doctor and my husband as I heard that. The doctor was concerned that I had a meal, though a light one, because one was not supposed to have anything six hours prior to and after the surgery.

The next one hour felt like an hour out of an intense battleground game. An anaesthesiologist briefed me about the anesthesia and gave me a heads up about the slight risk that was ahead as the surgery was after a food intake. That was the last thing I wanted to hear after having been told that I won't have a normal delivery. Last night, I was trying to gauge the pain of normal delivery and now, I was to undergo a major surgery.

A nurse changed me into a blue gown and rubbed the nail polish off my toe nails. My hair was hastily tied on both sides and in five minutes, I was in the wheelchair, on the way to the operation theater. I held the armrest of the wheelchair tightly, not wanting to get up anytime soon. I peeked through the curtains of the next bed and saw a baby by the side of the exhausted lady. I was happy that the woman got to rest after having been in labour for such a long time. Her worry had subsided and mine was about to begin.

In fifteen minutes, I was shifted to the theater and topical sedation was induced at my back. I curled a bit, as I placed my hands on the shoulders of a doctor who stood facing me, as I was administered the sedative from behind.

There were about six people surrounding me. My hands were stretched out and various machines monitoring my heart rate and blood pressure were connected to me among other things. The theater was a busy place, with the beeping of machines, clinking of tools and discussion of technicalities among the doctors in the room. “One, two, three...” I heard someone count as the lower half of my body turned numb.

The anaesthesiologist who stood at my head leaned forward and told me, 'You will turn numb soon, tell me in case you feel any kind of discomfort'. I nodded slightly, the oxygen mask almost suffocating me. A screen was placed just below my chest to save me from the sight of all the gore and the surgery began in no time. In fifteen minutes, my whole body was shaking as the doctor forcefully pulled something out of me. I heard the sweetest cry soon after, and was told, “It is a girl.”

The anaesthesiologist leaned forward to face me yet again and told me, “A girl child.” I smiled through the oxygen mask. The baby was shown to me only after she was wiped squeaky clean. She was still crying and was taken out of the room. Meanwhile, I was told that I will be shifted to another bed and taken to GICU. I felt like a vegetable all the while when I was shifted to another bed and taken to GICU. I had an empty bump and a new addition-a urine bag.

My baby girl was in an infant cot next to me. I fell asleep shortly after and woke up to intense pain. I could now feel the stitches and couldn't move an inch. I looked at the baby who was sleeping peacefully. One day, she'd undergo everything that I did today, I thought.

The only relief I could find at the moment was that it was not her who was going through the pain from the fresh wound, but me. A nurse walked over to me and said, “It is feeding time,” and placed the baby on my breast. I had no power to raise my hand or hold the baby. “I am cut in half,” the pain reminded me through the night, depriving me of sleep.

The next morning, I was woken up at 4:00 am again. “Let's get freshened up,” said the nurse. “Excuse me? Didn't you just cut me open a few hours back?” I wanted to ask. She made it sound so normal that I imagined myself running to the bathroom rather than walk. She turned the lever of the semi folding bed and helped me sit up. I tried to place my legs to the side of the bed. It was then that I realized that the muscles that are involved in moving the lower body are not just in my thighs.

I moved my legs inch by inch, saying 'ouch' after every move. The nurse was of small frame and wasn't as promising a support as she hoped to be. However, she cheered me on and I got up after what felt like a walk on dying embers. The wash room was at the other end of the room, and I had to walk several meters. The nurse held my hand and we walked, one step at a time, ouch-ouching all the way.

She held my urine bag and we reached the wash room. She helped me clean myself and I changed into another gown. I couldn't stand upright, and settled to a new posture that had my torso slightly bent inward. The nurse seated me next to another patient as she wanted to have my tangled hair combed and tied. I saw trails of blood clots on the floor, from my bed to the wash area.

I placed my urine bag on the floor and scanned the room. There were four other women in the room, including the one who sat next to me. Whenever the newborns cried, one of the nurses walked up to them and took them into their arms and patted them until they fell asleep again. Thoughts of the days ahead of me worried me. I wondered how I was going to handle the pain from surgery and how long I will have to hold up before it finally goes away. I wondered if getting up often to feed the baby would be possible for me.

I took a deep breath and looked at the woman next to me who also looked like she was living in her head. “Was this your first delivery?” I asked. “No,” she said, her eyes still fixed on some random pen on the nurses' desk.

She seemed to be in pain, so was everybody in there. “Does it hurt really bad?” I asked, trying to alleviate my pain as much as I wanted to take away hers. She looked at me and smiled slightly. “Is this your first?” she asked. I smiled wider, happy that she got talking. “Yes,” I said, “a girl.”

She nodded. “Don't worry about the pain. It was a major surgery that you had.” She went on to tell me that I'll be given enough pain killers to help me deal with the pain. She had compassion and love in her eyes and a slight smile on her lips. There she was, helping me deal with the abrupt shift from a pregnant belly to a sutured belly, with a sutured one herself.

“How many kids do you have?” I saw her smile wax and wane at my question. She looked down at the floor and murmured, “None.” Until that very moment, I had believed that we were going through the same pain. By the time the nurse took me back to my bed and tied my hair, my mind was wandering through the bottomless pit of agony she was in. I wondered if I'd ever be able to be half of a being that she was, to prioritize someone who was better off before myself.

She came back to her bed, that was to my right. She smiled at me as she struggled to lie down on her bed. She didn't have an infant cot next to her, that was unlike everybody else in the GICU. We all had a happy ending to our pain, but none of us were smiling. This woman was at the other end of the spectrum and was smiling. In a span of twenty-four hours, I heard a woman cry in the most excruciating pain of giving birth to her eternal bundle of joy and another woman smile through the greatest grief imaginable- unimaginable.

“I am sorry,” I whispered, tears streaming down my face. “Don't be,” she said and paused for a bit and then continued. “The first miscarriage that I had was when I was twelve weeks pregnant. We had sessions with a therapist to help us get over it. Two years later, we got pregnant again. We were afraid to be happy after the first miscarriage that I had. Last night, I did not feel the baby move for a few hours. We didn't want to wait and drove to the hospital. The doctor checked and said that there was no heartbeat. I was thirty three weeks pregnant. I was almost there. ” She sighed. My heart froze as she said that.

“I had to deliver my baby normally. I was in labour for twenty-two hours. At the twenty second hour, when normal delivery meant risking my life, a C-section was decided.”

She told me that she'd do anything in the world to know how her baby would cry or smile. She had to endure all the pain and had nothing to look forward to. She had a home ready to welcome the baby, but she was going back with empty hands. She was going back to therapy, not motherhood. She said she'd trade anything to wake up at odd hours to soothe her crying baby or put up with his hissy fit; that she would be grateful that her baby was alive and well.

She smiled at me as I sat there in utter shock. I hoped that her smile didn't mean that she was losing a piece of her sane self. I scolded myself for worrying about having to get up to feed the baby with a fresh wound. I felt immensely grateful for being alive and for my baby who was sleeping peacefully. I wished I could somehow make things easier for the lady.

“It is feeding time,” said the nurse as she walked to my bed and drew the curtains. She placed the baby on my chest. This time, I lifted my hand and held my baby girl. I kept looking at her angelic face as she suckled my breast. I was happy that I could hold her, that she was crying when she was taken out of my womb. After a while, the nurse came back to take the baby back to the infant cot. “Let her lie next to me,” I told the nurse, who drew open the curtains and left.

I looked up at the bed next to me. She wasn't there. The bed was empty. I whimpered as I reached for the switch to call for the nurse. “What happened?” a nurse rushed towards me.

“Where is that woman who was in this bed?”

“Which bed, ma'am?” The nurse looked back at me after glancing at the bed at my right side.

“This one, right here,” I said, my voice shaking.

“That bed has been empty since you came, ma'am. Are you alright?”

“No. It can't be,” I muttered, her smile still fresh in my mind.

Perhaps she was my mind's way of alleviating my pain. Maybe she was someone who lost her life during those twenty-two hours of intense labour and wanted to tell me that my baby is special, that many have it worse. That is the only way I could make sense of that soul-stirring smile – her happiness of having been together with her babies.

An angel visited me last night. That was how Abbu started his final letter to Dada Jaan according to Deepa Saxena, the Inspector General of Tihar Prisons.

Abbu continued to write:

A few hours back the officials came to check my weight so that they could calculate the height of the final drop so as to make sure that I did not endure any physical suffering in the process. Bapu, I was not getting sleep. It was not because I knew that I was getting closer to the end of the journey of my life. It was certainly not because I was worried about the future of our family, for I am sure Diya is quite capable of taking care of all matters better than me. It was just because I was feeling empty. It was not my mind that was empty, if that was what struck you first. My mind was full of good memories about you, Ammi and Diya. What was worrying me was my empty stomach. I know that you will be laughing when you read this. You will be saying after all these years I have not changed. You will be saying that my son has seen many countries unknown to me, learned many things which I do not know but he still remains the same young boy who used to bother me in the middle of the night asking me to take him out to food stall of Parveshbhai to have lots of pani puri and bhel puri, of course with plenty of spices.

Bapu, I wish I could walk with you for one more night with you holding my hand tightly so that I will not lose my way. Once more I wish we could go to have the food from Parveshbhai. If you meet him, tell him that I am going to miss his spicy food.

I was sure that I was not going to get any sleep until I ate something.  I think there is special food privilege for a person awaiting death row. Doesn’t the constitution of this country say that a man or woman awaiting death shall not do it on an empty stomach? I thought I should shout at the guard on duty. Get me some food. I wanted to order him. But then I saw that he was already sleeping. Poor fellow, he did not sleep properly the last few days. It was only a few hours back that Bahadur Singh said to me about his sick seven year old son who was suffering from dengue. He was hospitalized as his condition worsened even after giving medication. As he was explaining to me about the sleepless nights he spent by his son’s side in the hospital praying every moment to Waheguru I could see a bit of you in him.

My mind went back to one of those school summer holidays I had. I know you will correctly guess which one I am talking about. You are right. I am thinking of the very last summer that I spent with Ammi. I want to take you to that hot day when the temperature crossed forty degrees Celsius and I suddenly fell down while I was playing cricket along with some of the neighbouring boys and one newcomer in the street in front of our house. Before I move on can you spot who that new boy was? Don’t you remember? It was none other than Virat Kohli, who had come there to make a visit to a friend of his father. What was his age at that time? He might have been only thirteen or fourteen years old. But what beautiful shots he played. Though I played for the opposite team I must say that I thoroughly enjoyed his batting display. He was in full flow with some majestic cover drives, flawless straight drives and exquisite flicks on his toes. What was most impressive about him was the maturity he showed at that age with not even a bit of display of aggression though runs were bleeding nonstop.

All of a sudden Virat stepped out to play a lofted shot with the intention of reaching a century with a six. After all he was also a boy and like other boys he could not resist the desire to reach the milestone as fast as he could. Unfortunately he miscued the shot. As the ball went up I started running backwards to catch it with the entire team egging me to get hold of it so as to end the plundering innings of the new boy. While everyone out on the street was focusing on your son I kept my eyes on the ball with the firm belief that I was completely in control of the situation. Suddenly as the ball began to come down I lost confidence. I felt everything around me was going round and round. Bapu, I was collapsing to the ground. All that I remember was my eyes slowly shutting down with a view of the ball sailing past me and faintly hearing the batting team celebrating with screams as the boy completed his century. I have no idea about what happened in the next few hours.

When I opened my eyes I was on a hospital bed with a drip tube on my left hand. A few feet away I could hear a doctor, who seemed not to be in such a good mood, speaking to you in an unforgiving voice. He was bombarding you with critical questions. Why did you not take precautions to keep mosquitoes away from the house? Why can’t you keep your house clean? Why did you not give proper attention to the boy? Why did it take so much time to bring your son to the hospital? I saw Ammi standing next to you wiping her eyes as the doctor said that I was having malaria and in a cruel manner stressed that my condition was critical.

I tell you Bapu, it was not your fault that I got malaria. Mosquitoes always have a special liking for my blood. It is for sure that suppose there are ten people in a room including me and a mosquito happens to make an unwelcome entry she is certain to land first on my skin to suck my blood. I also want to tell you that it was not you or Ammi’s fault that I did not get immediate attention. I was not feeling good from the previous day but I did not tell that to you as I feared that then you would not allow me to go out and play. I think no doctor should expect a boy to remain at home and do nothing but take rest during summer holidays. I also think that a doctor should not lose hope so fast in such situations as what happened when the disease was aggravating with my body not responding to medicines. As you will be remembering things began to change from the next day and within a week the doctor gave the verdict that a miracle has happened. Your son was safe. It was certainly a miracle. It all happened because of you. Yes Bapu, I came to know from Ammi how you used to kneel by the window of the hospital room in the direction of Mecca and persistently perform incessant prayers. I came to know that you prayed to Allah to remove all sickness from my body and transfer it to yours. Allah heard your prayers. Yes Bapu, I survived the fatal disease only because of your prayers. 

So I was mentioning about Bahadur Singh. Bapu, when Diya comes to Tihar to get my body, tell her to meet him and give him some money. He has been good to me. Some kind of financial help will be useful for him now.

Having said all these I have to add that my problem still persisted. But not willing to give up so easily I made one more attempt to get some sleep. For the last time I went ahead with the task of transforming the blankets into a bed and a pillow. Three for the bed and one for the pillow and then I will be left with one blanket to cover myself. That is the perfect way to do it. But such perfection is possible only in normal temperature and pressure. The problem is temperature is extremely low in Delhi these days.  Bapu, you need not come to Delhi now to get my body. Climate here will be too cold for you. Let Diya come alone. Do not worry about your daughter-in-law. She can manage everything by herself. I know you are also worried about me on how I am managing in this cold. Do not worry about your son as well. I managed to get an extra blanket that is keeping me quite warm. I am extremely thankful to a friendly prison official for doing this act of kindness. I cannot disclose to you in this letter the name of this helpful person as it could put him in trouble for breaching the rule. Since my official request to have an additional blanket was already rejected by the warden citing rules in the prison book law any identification of his nice deed could result in some stern action being taken against him.

I wished that kind hearted friend had desired to see me one last time. To tell you the truth it was not that I craved to see him once more but if he had come to my cell I could have requested him to get me some food. Yes, Bapu, food was the only thing that I had in mind while curling inside that blanket in my endeavour to have some sleep.

I do not know how much more time went like that before I felt someone touch my forehead. I opened my eyes to see the angel in front of me. She looked so young that nobody would have agreed if I had introduced her to be my mother. Bapu, shall I tell you a truth? Remember the Saturday evening walks when you used to take her to the phool bazaar to get her favourite jasmine garland. If you now walk with her to a flower shop the seller will surely ask you which garland you wished to buy for your beautiful daughter. Now I see that you are raising your hand. My dear Bapu, why should you get so angry when I am telling you the truth? See it like this. It should make you proud for being an excellent husband who has maintained his wife in such good condition even after so many years.

Now I see you smile. Talking about smile I hope you remember that Diwali eve when you took me and Ammi to Patakha Phooljhadi Gali. I was so happy that evening for you bought me a big beautiful red balloon printed with a green leaf image of Ganapathy, the elephant God. Pulling the thread of the balloon and hanging on to your hand I was talking to you non-stop on how I was going to fly high and touch the heights of the sky with my balloon. My imagination seemed to break all limits and my excitement was mounting as I was fully aware that you were keenly listening to me.  Then we met a friend or relative of yours or Ammi. I do not recollect who it was. But what I do recall is that for me at that moment he was the evilest person in the whole of earth for from the instant you saw him you lost all interest in my imaginative adventures with my balloon. I tried not once but twice to get back your attention to what I wanted to tell you. First Ammi and then you made me aware that I should remain silent as you were discussing something important. I wondered what could be more important for you than listening to your son about flying in the sky. Saying to myself how much I hated your company I wanted to be left alone with my balloon. Without you noticing I released my hand from your grip and moved ahead with me making a list to things to do with my balloon. But the excitement was short lived for I looked around to see a crowd of strange people.  Losing the sense of security that was till then present in my life I cried that I wanted to see Ammi. I wanted to be with you. I wanted you to hold me closely. Having no clue on what I should do to find you I stood there stunned. Not knowing what went through both of your minds on finding that I was no longer with you I wished that somehow you could find your way to me. Oh Allah, please help me. I looked at the balloon which continued to fly high. Staring at the image of Ganapathy I made a prayer. Before I was finished with my plea I found someone grabbing me. It was you, Bapu. Where did you run away, you naughty boy? You asked me. I smiled at you. That was the happiest moment in my life. You embraced me after thanking the balloon, for it was that which helped you to trace your son. Ammi, who stood next to you, reminded you that you should be thanking Lord Ganapathy for according to her it was His invisible hands that brought me back to her. I can never forget the way she smiled at me on that moment. 

Bapu, she still has that pure smile that helped me to overcome all the tiredness I felt of not being able to sleep on the cold winter night yesterday.

Are you hungry, my son? She asked. She had brought with her my much desired kadhi and daal which I ate till my stomach was full. Though I wanted to ask her so many questions while I was eating she did not let me. You better not talk while eating. She insisted as always. But even after I had finished she did not allow me to ask her any question for it was she who controlled the conversation.

First she wanted to know everything about Manu. How is my grandson? Who does he look like? Has he started talking? Did he say Dada or Mama first? Has he started walking? Has he cut his first tooth? Is he naughty like his father? Is he troubling his mother and grandfather? So on and so forth. I told her what Diya said to me about him. He loves to build, thump down, drain, dismantle, touch, bend and crush everything he can get his hands on. When Bapu gives him loud kisses he gives back a big smile showing his first tooth. He loves to run his fingers through Bapu’s chest, feeling the velvetiness of the white curls and then abruptly pluck one silver hair.

After I finished answering all her questions about Manu I thought she would give me a chance to ask her a few questions. But I completely underestimated her inquisitiveness for she began to shoot at me the next set of questions. This time it was about Diya. Is she managing our house properly? Is she taking care of Bapu? Is she happy to be back in India? Does she cook well? Is she employed?

The question list went on until she knew that I was extremely sleepy as I began to stretch and yawn. She slowly laid my head on her lap. She must have stayed with me until she was sure that I was sleeping. Is it not so true that mothers stay awake until they are sure that their children are in deep sleep?

When I woke up Ammi had gone leaving behind the aroma of the jasmine garland she was wearing. But I do not feel sorry that I did not get more time to spent with her because I know that it is a matter of time before I enter into a new world where she will be waiting to greet me. She will secure me to make sure that I am comfortable in the new place with the new set of rules to be followed to lead an eternal life. Bapu, having told you this I am pausing for a moment for I can hear your heart which is beating ever so fast with an increasing eagerness to join me and Ammi. Even for a moment if there is a tinge of cowardice inching into your mind coercing you to perform any act intended to end your life let me tell you an easy way to get out of that. Think about the smiling face of your grandson. Think of him reaching out his hands to you. Bapu, I want you to make a promise. You will live to see the marriage of your grandson so that when to join me in the new world you can tell me about my daughter-in-law. For now that is all from your son. There is plenty more to talk to you which I shall reserve for another time.  

That was the end of Abbu’s letter.

Deepaji said to Dada Jaan that on the day Abbu was executed he did not have breakfast.

“Madame, it seems he does not like the prison food. May be we can order some special biriyani from the Taj Hotel?” the jail warden, who had accompanied Deepaji, mockingly said.

“Stop it Ramdev.” She did not like her assistant’s tone. “You are not feeling hungry?” She turned to Abbu and asked. “Are you feeling fine?” She was concerned.

“Madame, please do not worry. I am doing perfectly fine.” Abbu replied. “I know you can hang me only if I am in good health.” He gave her a calm smile. “And Ramdevji, I do not need any biriyani. I had the best food last night. You too should have tasted it. I bet you would have loved it. I do not wish to eat anything more in this life.”

Thinking that he was making fun of the two dry rotis and bowl of dal provided last evening as dinner to all prisoners, Ramdev burst out. “Madame, you see his arrogance. This is not the way to treat such bastards. I say tie this mother fucker to a pillar and beat him until every ounce of fat is removed from his body. Then cut his body into parts and feed him to the street dogs of Delhi.”

“How dare you use such language in front of me? Didn’t you hear what I said before? If you utter a single word more you can collect the suspension order from me.” She lost her temper.

“Madame, don’t get so upset. Please allow his anger to come out. Let him open up his heart and speak.” Abbu kept smiling at Ramdev.

“Rumman, I hope you know the time it is going to take place.” After taking a deep breath she asked Abbu.

“You meant about my hanging, didn’t you? I know Madame. Exactly 9:30 am.” He remained composed.

“I will be here at 9 am. I will accompany you.”

“I will be looking forward to having your company. So see in an hour.” He once again smiled at her.

As she left he asked whether his family knew that he was going to be executed that morning. Without giving him a reply she looked at him.

The next hour just flew away. This time Deepaji arrived at the cell without Ramdev, who in spite of wanting to see Abbu being hanged had to remain in the office following strict orders from her. 

“Madame, can you please do me a favour?” Abbu asked her.

“Sure Rumman. Tell me.” She replied pressing his shoulder.

“When Diya comes here to get my body, tell her to be strong. Tell her not to waste her life mourning my death. Tell her to find happiness in life.”

“I will talk to her.” She said, pressing his shoulder. “Anything else you want, Rumman?” She asked.

“No Madame. I am ready. So shall we move?”

As they walked out of the cell through the prison corridor that led to the execution chamber a disturbing silence hung in the air. Suddenly to break the stillness Abbu began to hum a song. It was a catchy number which changed the mood of Deepaji, the second Police officer and the doctor, who accompanied him.

“It is a good song.” Deepaji commented.

“It is a popular song. You haven’t heard of it?”

“No. Who has sung it?”

“It is the Gallows Pole sung by Led Zeppelin. It has some lovely lyrics.”

“What do the lyrics say?” asked the doctor.

“It talks about a young woman pleading to the hangman to stop the execution for some time.  She hopes that her lover will come to bribe him with gold and save her.”

Although they wanted to know whether that woman was saved or not they preferred not to ask him on finding that the hangman was ready to perform the execution.

It was Deepaji who asked Abbu if he had any last wish to which he just nodded his head to convey that he had nothing more to add.   I stopped Dada Jaan at that moment. I did not wish to torment him by forcing him to describe to me how his son’s hands were tied to the back.

I hugged Dada Jaan tightly. You need not have to tell me how the hangman put the rope around my father’s neck. There is no need to tell me about the police officer who gave the signal to the hangman to go ahead. There is no need to tell me what went through my father’s mind when he pulled the lever. There is no need to tell me about the long drop.

Abbu must have lost his consciousness as soon as his neck broke and spine was severed in less than a second. That is what Deepaji said. That is what the doctor said to her. But can the doctor be sure about it? Can anyone assure me that he did not sense anything in the next five minutes before his brain stopped functioning? Can anyone assure me that he did not feel anything in the next fifteen minutes until his heart stopped beating? Can anyone tell me that he did not wish to see Ammi or Dada Jaan or me one last time?

I would like to close the disclosure to you on the events on the final day of Abbu by mentioning an official letter of importance. On the Saturday morning, shortly before Abbu was hanged, a letter addressed to Ma intended to intimate her of the exact date and time of the execution flew from Tihar by means of Speed Post- yes as the name indicates the fastest of the fast mail service in this country-and landed in the head post office of my city. But it was already evening and the clock was past 5 pm.  “No delivery of letters after 5 pm.” The postmaster declared. “Ok Sir, we will deliver it tomorrow, then.” The postman replied. “How is it possible? Tomorrow is Sunday. No public service on Sundays.” The postmaster reminded. “Of course Sir, rules are meant to be followed. We will deliver on Monday, then.” The postman confirmed. But on Monday morning by the time he reached our house after repairing the punctured tyre of his bicycle we had already left for Delhi to get Abbu’s body. So cursing all of us for unnecessarily forcing him to cycle through bumpy roads the postman returned the letter to the post office. From there it flew back to Tihar with a stamp from the postmaster that stated addressee-not-available. However before it reached Delhi we returned to our home along with Abbu.

കനത്ത മഴയിലും ഞാൻ മുന്നോട്ടു നടന്നു കൊണ്ടേയിരുന്നു. ചുറ്റിലും ഉയരുന്ന അപൂർണങ്ങളായ ശബ്ദശകലങ്ങൾക്കു ചെവി കൊടുക്കാതിരിയ്ക്കാൻ ഏറെ പണിപ്പെടേണ്ടി വന്നു. എന്റെ മനസ്സിനെ അവ തെല്ലും അലട്ടിയില്ല എന്നു തന്നെ പറയേണ്ടി വരും. നെറ്റിയിലെ മുടിയിഴകളിൽ നിന്നും ഊർന്നിറങ്ങുന്ന വെള്ളത്തുള്ളികൾ പലപ്പോഴും എന്റെ കാഴ്ചയെ മറയ്ക്കുന്നുണ്ടായിരുന്നു.

കടമ്മനിട്ടയുടെ വരികൾ ഞാൻ ആവർത്തിച്ചു ഉരുവിട്ടുകൊണ്ടേയിരുന്നു.

"നിങ്ങളെന്റെ കറുത്ത മക്കളെ ചുട്ടു തിന്നില്ലേ".

ജീവിച്ചു തീർത്ത നാളുകളെത്രയോ ... ഏയ് , തെറ്റിയോ. മരിച്ചു തീർത്ത നാളുകൾ എന്നു പറയുന്നതാകും ഉചിതം.

പ്രയാണമായിരുന്നു നാളത്രയും. ലക്ഷ്യമില്ലാത്ത പ്രയാണം. അഖണ്ഡ ഭാരതത്തിന്റെ നാലറ്റങ്ങളെയും കൂട്ടി മുട്ടിക്കാൻ ഉള്ള പ്രയാണം. സ്വയം പൊട്ടിച്ചിരിക്കാൻ തോന്നി. ഇതിനൊക്കെ നീ മതിയാകുമോ എന്ന സ്വയം വിമർശനം കേട്ടിട്ടാകും പിന്നെ അഖണ്ഡ ഭാരതത്തിന്റെ സുസ്ഥിര നില നില്പിനെ പറ്റി കൂടുതലൊന്നും ചിന്തിച്ചില്ല.

മഴ കുറച്ചു കുറഞ്ഞ പോലെ.അൽപം കൂടി വേഗത്തിൽ നടന്നുകൊണ്ടേയിരുന്നു. ഇനിയും ദൂരമെത്ര പോകാനുണ്ട്. ജീവിതത്തിന്റെ മൈൽക്കുറ്റികളിലൊക്കെയും എഴുത്തുകൾ മാഞ്ഞു തുടങ്ങിയിരിക്കുന്നു.

വഴിയരികിൽ പലയിടത്തും കത്തിക്കരിഞ്ഞ ജഡാവശിഷ്ടങ്ങൾ കാണാം. ആർക്കൊക്കെയോ വേണ്ടപ്പെട്ടവർ. ഒന്നിനെയും കാണാതെ മുന്നോട്ടു പോകേണ്ടി വരിക എന്നത് ഏറെ ശ്രമകരമായ ഒരു കാര്യമാണ്.

ആരൊക്കെയോ ഉറക്കെ വിളിച്ചു പറയുന്നത് കേൾക്കാം. " ഇതൊരു തുടക്കം മാത്രം ".

എങ്ങു നിന്നോ മുഹമ്മദ് റാഫിയുടെ ഒരു ഗാനം അവ്യക്തമായി കേൾക്കാമായിരുന്നു.

"ബഹാരോം ഫൂൽ ബർസാവോ .." മരണമില്ലാത്ത ഗാനങ്ങളിൽ ഒന്ന്. അച്ഛനും ഒരുപാടിഷ്ടമായിരുന്നു ഇത്. തന്നെ മടിയിലിരുത്തി മുഹമ്മദ് റാഫിയെ പറ്റി വാചാലനാകുന്ന അച്ഛൻ. പുകയില കറ പിടിച്ച പല്ലുകൾ പുറത്തു കാട്ടി അച്ഛൻ ചിരിക്കും. അച്ഛൻ ചിരികുമ്പോ എന്തോ വല്യ സന്തോഷമാണ് തനിക്കും.

എല്ലാം എത്ര പെട്ടെന്നാണ് മാറി മറിഞ്ഞത്, ജീവിതം എന്നൊന്ന് കരുപ്പിടിപ്പിക്കാൻ സ്വപനങ്ങളെ ഒക്കെ മറക്കേണ്ടി വന്നു. പല നാൾ പലയിടത്തും ചുറ്റിത്തിരിഞ്ഞു ഒടുവിൽ എത്തിച്ചേർന്നത് ഇവിടെ.

അന്ന് താനുമുണ്ടായിരുന്നു ഗോധ്രയിൽ, ആളിക്കത്തുന്ന അഗ്നി ജ്വാലകൾക്കിടയിൽ പച്ചമാംസം വേവുന്ന ഗന്ധം തലച്ചോറിനുള്ളിൽ ഇപ്പോഴും ചുറ്റിത്തിരിയുന്നു, ഇപ്പോഴെങ്ങും പിൻവാങ്ങാൻ താല്പര്യം ഇല്ലെന്ന മട്ടിൽ. എങ്ങനെയൊക്കെയോ തിരികെ മുറിയിൽ എത്തിച്ചേർന്നതും അച്ഛനൊരു കത്തെഴുതി.

പ്രിയ അച്ഛാ,

ഇവിടെ ഇനി വയ്യ. എന്തൊക്കെയോ സംഭവിക്കാൻ പോകുന്ന പോലെ. മറ്റെവിടേക്കെങ്കിലും പോയെ തീരു.

ഇത്ര മാത്രമേ എഴുതി പൂർത്തിയാക്കാൻ കഴിഞ്ഞുള്ളു. മനസ്സ് മരവിച്ചിരുന്നു.

എങ്ങനെ എങ്കിലും പോയെ തീരു. കുറച്ചു ദിവസങ്ങൾ കൂടി കാത്തിരിക്കണോ? മനസ്സ് തുലാസിൽ കിടന്നു അങ്ങോട്ടുമിങ്ങോട്ടും ആടുന്ന പോലെ. അധിക ദിവസങ്ങൾ ഒന്നും കാക്കേണ്ടി വന്നില്ല. അതിനു മുൻപേ അപലക്ഷണങ്ങൾ കണ്ടു തുടങ്ങി. രഹസ്യ കൂടിയാലോചനകൾ. വിജനമാകാൻ തുടങ്ങുന്ന തെരുവുകൾ. എവിടെ ഒക്കെയോ എത്തിപ്പെടാനെന്ന പോലെ പരക്കം പായുന്ന ആളുകൾ.

ഒടുവിൽ നാലു ദിവസങ്ങൾക്കു ശേഷം അവ്യകതമായ നിലവിളികൾ കേട്ട് തുടങ്ങി. പിന്നൊന്നും ആലോചിച്ചില്ല. കൈയിൽ കിട്ടിയതെല്ലാം എടുത്ത് ചാടിയിറങ്ങി. അത് പക്ഷെ എങ്ങും എത്തിപ്പെടാൻ പോകുന്നില്ലാത്ത ഒരു യാത്രയുടെ തുടക്കമായിരുന്നു അത് എന്ന് അന്ന് മനസ്സിലാക്കാൻ പറ്റിയില്ല.

ദിവസങ്ങളായി ഈ തെരുവുകളിൽ കിടന്നു ചുറ്റിത്തിരിയാൻ തുടങ്ങിയിട്ട്. എങ്ങോട്ടു തിരിഞ്ഞാലും അഗ്നി ജ്വാലകൾ മാത്രം. ഒന്നും നേടാനില്ലാത്ത ഹതഭാഗ്യരുടെ നിലവിളികൾ മാത്രം. ഉച്ചത്തിലുള്ള കൊല വിളികളും അട്ടഹാസങ്ങളും മാത്രം.

എങ്ങനെയും അച്ഛന്റെ അടുത്ത എത്തുക, എന്നു മാത്രമേ ഇപ്പോൾ മനസ്സിലുള്ളു. പക്ഷെ എങ്ങനെ. മാർഗ്ഗങ്ങൾ ഒന്നുമില്ല. എന്തും വരട്ടെ എന്ന് കരുതി മുന്നോട്ട് നടന്നു.

ഒടുവിൽ പ്രതീക്ഷിച്ചത് തന്നെ സംഭവിച്ചു, ഒരു കൂട്ടം ആളുകൾ അതാ മുൻപിൽ. അവർക്കു മറ്റൊന്നും അറിയണ്ട, എന്റെ മതം മാത്രം. ഞാൻ പറഞ്ഞത് ഒന്നും അവർ വിശ്വസിക്കുന്നില്ല.

അവർ മുൻവിധി എഴുതി. ഇതാണ് നിന്റെ തെരുവ് എങ്കിൽ നിന്റെ മതവും ഇത് തന്നെ. കൂടുതൽ കേൾക്കാൻ അവർ നിന്നില്ല. ഒരാളുടെ കയ്യിലിരുന്ന വാൾ എന്റെ നെഞ്ചിൽ ഒരു ചിത്രം വരച്ചു.

നിലത്തേയ്ക്കു വീഴുമ്പോഴും എന്റെ മനസ്സ് നിറയെ മുഹമ്മദ് റാഫിയെ പറ്റി സംസാരിക്കുന്ന അച്ഛനായിരുന്നു. പിന്നെ അച്ഛനു ഞാൻ എഴുതിയ കത്തിൽ എഴുതാൻ വിട്ടുപോയ ഒരു വരിയെ കുറിച്ചുള്ള ഖേദവും.

അതിത്ര മാത്രമായിരുന്നു.

"അച്ഛാ, എന്തു വന്നാലും തെക്കേ പറമ്പിലെ മാവു വെട്ടരുത്. അതിന്റെ മാമ്പഴത്തിനു നല്ല മധുരമാ"

വിധിയുടെ തിരകളിൽ ഉയർന്നും താഴ്ന്നും എത്തിപ്പെട്ട തുരുത്തിൽ തിരിച്ചറിവ് നഷ്ടപ്പെട്ടയാൾ നിന്നു.മുൻ‌കൂർ നിശ്ചയിക്കപ്പെട്ടതും അപരിചിതവുമായ യാത്രയുടെ മധ്യാഹ്നത്തിൽ എത്തിയിരിക്കുന്നു എന്ന സത്യം മനസ്സിനെ തെല്ലും അസ്വസ്ഥമാക്കിയില്ല.തുടങ്ങുന്ന മാത്രയിൽ തന്നെ തിരികെ എത്തിക്കുന്ന കാലചക്രത്തിന്റെ സൂക്ഷ്മവും സങ്കീർണവുമായ കാന്തിക ശക്തിയെ ഭേദിക്കാൻ ആവുമെന്ന ആത്മവിശ്വാസത്തിൽ ചവുട്ടി നേടിയതെല്ലാം ഒരു കൈപ്പാടകലെ സ്വന്തമെന്നു അയാളുടെ മനസ്സ് മന്ത്രിച്ചു കൊണ്ടിരുന്നു.

                                                          അതിജീവനത്തിന്റെ കരുത്തിൽ കൊരുത്തതാണീ ലോകമെന്നു പറഞ്ഞു ശീലിച്ചതും അതിനു പകരമെന്നോണം നഷ്ടപ്പെടുത്തിയ ബാല്യകൗമാര മാധുര്യങ്ങളും സ്വപ്നങ്ങളും മനസ്സിനെ മഥിക്കാൻ ഒരിക്കലും അനുവദിച്ചിരുന്നില്ല. ജീവിതത്തിന്റെ ആദ്യപടികളിൽ കാലിടറി വീണുപോകുമെന്നു വിധിച്ച നാളുകളിൽ നിന്നും തന്റേതായ കഴിവിനാൽ മാത്രം പിടിച്ചു കേറിയ മനസ്സസായിരുന്നു രവിയുടേത് . മനസ്സിൽ വരുന്ന ഏത് പേരിട്ടും വിളിക്കാം അയാളെ. പിന്നീടങ്ങോട് വിധിയാൽ തട്ടിത്തെറിപ്പിക്കപ്പെട്ട സൗഭാഗ്യങ്ങൾ ഒന്നൊന്നായി നേടാൻ വെമ്പൽ  കൊണ്ട് പരതി നടന്നപ്പോളും മാനുഷിക വിചാരങ്ങൾക്കോ മറ്റോ സ്ഥാനം നല്കാൻ  അയാൾ ആഗ്രഹിച്ചില്ല..ജനിച്ചുവീണ അനാഥത്വത്തിൽ നിന്നും സ്വപ്നം കണ്ട മാരിവില്ലുകളിലേക്കുള്ള ദൂരം മാത്രം അളന്നു തിട്ടപെടുത്തി ജീവിച്ചവൻ . മുന്നിൽ തെളിഞ്ഞ വഴികളും സ്വന്തമായി  വെട്ടിയുണ്ടാക്കിയവയും അതിലേക്കുള്ള പടവുകൾ മാത്രം ആയി മാറ്റിയവൻ. ഇന്നിൻറെ വിജയപ്രതീകമായി ചിലരാൽ വാഴ്ത്തപ്പെട്ടവൻ ..

                                                     അകത്തളങ്ങളിൽ പടരുന്ന ഇരുട്ടിന്റെ കാഠിന്യം ഏറി വരുന്നതായി അയാൾക്ക് തോന്നി.ചുറ്റുമുള്ളതിനെ ഒന്നും വേർതിരിച്ചു അറിയാനാകാത്ത വിധം അത് വർധിക്കുന്നതായും  തന്നെ ചുറ്റപെടുന്നതായും തോന്നി.ഇതുവരെ പരിചിതമല്ലാതിരുന്ന ഭയത്തിന്റെ നിഴൽ പാടുകൾ മനസ്സിൽ തെന്നി മായുന്നത് പോലെ.പിന്നിട്ട വഴികളിൽ ഒന്നും ഭയമെന്ന വികാരത്തിന് പ്രസക്തി ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. സ്വന്തമായി സൃഷ്ടിച്ച തിരക്കുകളിലും കല്പിച്ചുണ്ടാക്കിയ ആദരവിലും ജീവിച്ചു തീർത്ത വഴികളിലേക്ക് അയാൾ എത്തിനോക്കാൻ ശ്രമിച്ചു .

                       ഇടതു നെഞ്ചിൽ കൊളുത്തിവലിച്ച വിധിയുടെ ചൂണ്ടയിൽ നിന്നും തെന്നി മാറാനുള്ള  തീവ്രശ്രമത്തിനിടയിൽ നീർകുമിളകളായി മിന്നിമാഞ്ഞവയിലൊന്നും ഒരായുഷ്കാലം അയാൾ താണ്ടാൻ ആഗ്രഹിച്ച ദൂരങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നില്ല.ചുടുനിണത്തിൻ്റെ ചുവപ്പിൽ അലങ്കരിച്ച പ്രതാപത്തിന്റെ പ്രൗഡി ഉണ്ടായിരുന്നില്ല.തലമുറകളായി പകർന്നു കിട്ടിയ ആഢ്യത്തത്തിന്റെ പെരുമ ഉണ്ടായിരുന്നില്ല.

                     ജീവിതത്തിന്റെ അഭ്രപാളികളിൽ നടത്തിയ പകർന്നാട്ടങ്ങളിൽ ചമയങ്ങളുടെ സാധ്യതകൾ ഏറിയപ്പോൾ  നഷ്ടപ്പെട്ടവയെല്ലാം അയാളുടെ കണ്ണുകളെ ഈറനുറ്റതാക്കി. അജ്ഞാതമായ മയക്കത്തിന്റെ അനന്തതയിലേക്ക് ഊർന്നിറങ്ങവേ അടർന്നു വീണ ആ കണ്ണുനീർ തുള്ളികൾക്ക്  എരിഞ്ഞു തീരാറായ പാഴ്കനലിന്റെ തീക്ഷണതയുണ്ടായിരുന്നു.

Every day, every moment I feel like giving up, yet I don't know what stops me. It is so dark in here that I have lost track of time. I still remember when I gained my senses. I was tied up in this sack and could not move my feet. My knee was touching my chest. My hands were free but there were no clothes on me. I felt suffocated and did not understand what happened. I looked around and it was complete darkness. I was clutched by these chains around my stomach. As time passed, the only thing that kept me awake was hope, hope that one day I will be free, and I will see the one person who did this to me.

 In the initial days It was pin drop silence, and I could not hear anything except myself. The size of the sack made it impossible for me to move. Every day the only access to normalcy was when I was served food. They never missed to serve me food on time. I realized that whoever has held me captive here did not want me to die. But what about freedom? If you have been lonely, you understand what I am saying. The feeling of no access to the world, the silence that kills you, no sunlight and every moment that passes like an hour. Who could do this to me? I never hurt anyone or did anything bad to deserve this. God bring an end to my misery. Days passed and then weeks and then months. The cycle continued. The only time I could gain access to the outside world is when they served me food. I wanted to ask them, but I could not see the person who delivered it.

As time passed, I made myself stronger, I wanted to get out of this. The sack was so opaque that I could not tell where I was. Was I in a jail, a room, or some ship? I could occasionally feel the movement of water and the sack moving to and fro. Maybe I was on a ship and being moved to some remote place. Where was I going? If only I could cut through this sack. My nails were growing, suddenly I thought I could use them to try and tear off the sack. I shouted, "Hello! Can anybody hear me? Please get me out. I am Parth, what have I done? Where am I? I kept asking but I could hear nothing except myself. Out in frustration I touched my hair, but I was shocked to find that I had none, they had shaved off my hair. I thought of my family, I wanted to see my mother. How would she feel? Will I ever be able to see her?

The routine continued, and I was losing patience now. I wanted to be free. I gathered all the strength in my hands and tore the sack apart using my nails. Finally, I was free! or at least that is what I thought initially. What I saw seemed like a nightmare. I was not free I was trapped in another sack a bigger one! I could see some light, it seemed like a lot of red lights were lit up outside. The sack was translucent but was stronger than the previous one. I tried tearing it, kicking on it but to no avail. I had to think of something else. Even though I could not see the view outside I could still hear the gush of water and the ship moved to and fro. During the night, the red lights would be switched off and I would be thrown into complete darkness. I tried to sleep but the ship moved sometimes to the left and sometimes to the right. I would dash against the walls of the sack but did not hit any wall. The timely provision of food continued. The chains around my stomach made sure I could not run away. I tried to pull them, but it was stronger than I expected. All I could do was wait.

A few more weeks passed, but no one could hear me. I kept shouting but there was no answer. The ship continued to move, and it felt that I would not be unloaded anywhere sooner. I had no bath for weeks now, my skin turned reddish, there were wrinkles on my skin and my hair had grown. My nails were growing, the sound of water continued. The food was on time. Since I was tied up in this place and was consuming food without any physical work, I had put on some weight. I tried to break the shackles and the sack in which I was contained. I kicked and could not bear the claustrophobia. I decided that this is IT, I need to be free now. I started moving about and tried with full force to make myself free. I could feel that the boat was moving quickly now. I could hear sounds, a group of people talking and discussing something. Someone was crying in pain. Were there others who were trapped like me? what is going on? I cried for help but could not get a response.

Suddenly the sack started moving as if something on top of it was pushing it down. I tried to push harder in a hope that I could get out. My heart started racing and I could feel the desperation in me. The push from the top was coming in equal intervals now. Slowly but steadily the sack started to move. Finally, like a miracle I could see light. Was this the moment I had been waiting for? I pushed myself out, feet first and tried to find land to step on. But to my shock something caught my leg. I was in utter fear but could not see anything since the excessive light had blinded me. I tried to free my feet, but something more powerful than me had caught hold of it. The mysterious thing pulled me; I did not try to resist I wanted to be free. Finally, I was out, it took some time to open my eyes. I don't know for how long I had been there without light. To my horror I was held by a monster with protruding eyes staring right at me. The monster had eyes but no mouth or teeth, it seemed they were covered. He held me and made a roar, "IT'S A BOY".

Epilogue and Apology:
Like every other sane human, I understand that the birth of a new life is one of the most beautiful things in this world. Even though we as mature humans think that we are taking amazing care of the baby we don't know how the new life which is unaware of the world feels about it. I apologise in case anyone feels that the above interpretation is hurtful. My intension was to put forth one possible was an ignorant new-born would investigate the process of its entry to the world. No Offense meant.

END

Confidentiality note: This email message, including any attachment(s), are for the sole use of the intended recipient(s) and may contain confidential and/or privileged information. Any unauthorized use, review, disclosure, or distribution is prohibited. If you are not the intended recipient, please notify sender immediately by return email, then destroy the original and all copies of this message. Attachments area

വെയിൽ ചാഞ്ഞുതുടങ്ങിയിരിക്കുന്നു.

മുൻവശത്തെ വാതിൽ പുറത്തു നിന്നും പൂട്ടി രജനി പുറത്തേയ്ക്കിറങ്ങി. വലതു കയ്യിൽ ഭാരിച്ച ഒരു പ്ലാസ്റ്റിക്ക് ബാഗ് തൂക്കിപിടിച്ചിരുന്നു. ഉമ്മറത്തെ തടിത്തൂണിൻ മുകളിലായി വാതിലിന്‍റെ താക്കോല്‍ വച്ചു തിരിഞ്ഞതും മുറ്റത്തു നിന്ന് ഒരു വിളി കേട്ടു.

"രജനി"

രജനി സംശയത്തോടെ മുറ്റത്ത് നില്‍ക്കുന്ന മദ്ധ്യവയസ്കനെ നോക്കി.

"ആരാ?"

"ഞാൻ  സിദ്ധാർഥൻ. കുറച്ച് വടക്കുന്നാണ്"

അയാള്‍ പതിഞ്ഞ ശബ്ദത്തിൽ പറഞ്ഞു.രജനി ഒന്നും മിണ്ടാതെ വീണ്ടും സംശയഭാവത്തിൽ അയാളെ നോക്കി നിന്നു.

അതുമനസ്സിലാക്കിയിട്ടാവണം അയാൾ  അപേക്ഷ സ്വരത്തിൽ ചോദിച്ചു.

"എനിക്ക് പതിനഞ്ചു മിനിറ്റ് സമയം തരണം. കുറച്ച് സംസാരിക്കുവാനുണ്ട്"

രജനി അയാളുടെ കുഴിഞ്ഞ കണ്ണുകളിലേയ്ക്ക് നോക്കി നിന്നു. അയാൾ വളരെയധികം ക്ഷീണിതനാണ്.

എന്തായിരിക്കും അയാൾക്ക്‌  തന്നോട് പറയുവാനുളളത്.

"എന്‍റെ മകൾ ആശുപത്രിയിൽ കിടക്കുവാണ്. ഞാൻ ചെന്നിട്ട് വേണം ഈ ആഹാരം കൊടുക്കുവാൻ .അല്പം ധൃതിയുണ്ട്."

രജനിയുടെ ശബ്ദത്തിൽ ഒരു വെപ്രാളം നിഴലിച്ചിരുന്നു.

"ബുദ്ധിമുട്ടിക്കുന്നതിൽ ക്ഷമിക്കണം.

നിങ്ങളുടെ എല്ലാ പ്രശ്നങ്ങളും എനിക്കറിയാം .മകളുടെ അസുഖത്തെക്കുറിച്ചും , സാമ്പത്തിക പരാധീനതകളെക്കുറിച്ചും എല്ലാം മനസ്സിലാക്കിയിട്ട് തന്നാണ് ഞാനിവിടെ നിങ്ങളെ തിരഞ്ഞ് എത്തിയത് . എനിക്ക്..................എനിക്ക് വേണ്ടി ഒരല്പം സമയം തരണം. നമ്മളെ രണ്ടാളെയും സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം വളരെ വിലപ്പെട്ട സമയത്തിന്  വേണ്ടിയാണ് ഞാൻ അപേക്ഷിക്കുന്നത്."

അയാൾ കൈകൂപ്പി നിന്നു. കാവി ജുബയും വെളളമുണ്ടും ധരിച്ച് തോളിൽ ഒരു തുണിസഞ്ചിയും തൂക്കി നിന്ന ആ സാധുവിനെ നോക്കി രജനി കണ്ണുകൾ വിടർത്തി.

"നിങ്ങൾ ആരാണ് ?  ഞങ്ങളെപ്പറ്റി നിങ്ങൾക്കെങ്ങനെ അറിയാം ?"

അയാൾ തോളിൽ നിന്നും സഞ്ചിയെടുത്തു. അതിന്‍റെ സിബ് തുറന്ന് പഴയ ഒരു പത്രക്കടലാസ് പുറത്തെടുത്തു. എന്നിട്ട് അത് രജനിയുടെ നേർക്ക് നീട്ടി.

രജനി അത് സംശയത്തോടെ വാങ്ങി നിവർത്തി നോക്കി.

                പതിനാറുകൊല്ലം  മുൻപുള്ള ഒരു പത്രമായിരുന്നു അത്. അതിലെ വാർത്ത കണ്ട് രജനിയുടെ കണ്ണുകൾ നിറഞ്ഞ് തുളുമ്പി. തന്‍റെ ഭര്‍ത്താവിന്‍റെ അപകട മരണത്തെക്കുറിച്ചുളള വാർത്തയായിരുന്നു  അത്.

"നിങ്ങളെന്തിനാണിപ്പോൾ ഇതും കൊണ്ട് വന്നത്. താങ്ങാനാവുന്നതിലും അപ്പുറത്തുളള വേദനയിലൂടെയാണ് ഞാനും എന്‍റെ മോളും പൊയ്ക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നത്. അതിനിടയിൽ വീണ്ടും ഞങ്ങളെ വേദനിപ്പിക്കാൻ വേണ്ടി എന്തിനാണ് ഈ കടലാസും കൊണ്ട് നിങ്ങൾ ഇവിടേയ്ക്ക് വന്നത്?"

അയാൾ ആ പത്രം രജനിയുടെ കൈയിൽ നിന്നും തിരികെ വാങ്ങി.

"രജനിയെ വിഷമിപ്പിക്കാൻ വേണ്ടി വന്നതല്ല ഞാൻ. ചില സത്യങ്ങൾ രജനിയെ അറിയിക്കണമെന്ന് തോന്നി."

രജനി മുഖമുയർത്തി അയാളെ നോക്കി.

"രജനി വിചാരിക്കുംപോലെ സഖാവ് അജയന്‍റേത് ഒരു അപകട മരണമല്ല"

രജനിയുടെ കണ്ണുകൾ വിടർന്നു. അതിൽ നിന്നും നൂറായിരം ചോദ്യങ്ങൾ ഉയരുന്നുണ്ടായിരുന്നു.

"പിന്നെ?"

"അതൊരു കൊലപാതകമാണ്"

രജനി ഒരു ഞെട്ടലോടെ വിശ്വസിക്കാനാകാതെ അയാളെ നോക്കി നിന്നു.

"വിശ്വസിക്കാൻ പറ്റുന്നില്ല അല്ലേ?"

അയാൾ രജനിക്കരികിലേക്ക് വന്നു.

"എനിക്കറിയാം രജനി ഇത് വിശ്വസിക്കില്ല എന്ന്. കാരണം മരണമൊഴിയിൽ അജയൻ തന്നെ പറഞ്ഞതാണല്ലോ താൻ അപകടത്തിൽപെട്ടതാണെന്ന്."

രജനിയുടെ തലച്ചോറിലൂടെ ആവേഗങ്ങൾ പതിനാറു കൊല്ലങ്ങൾക്കു പിന്നിലേക്ക് പായാൻ തുടങ്ങി.

പാർട്ടി പ്രവർത്തകനായിരുന്ന തന്‍റെ ഭർത്താവ് പീരുമേട്ടിൽ ഒരു സംഘടനാ പ്രവർത്തനത്തിനായി പോയിമടങ്ങിവരും വഴി ഓടിക്കൊണ്ടിരുന്ന ബസ്സിൽ നിന്നും ഇറങ്ങവേ ഇലക്ട്രിക് പോസ്റ്റിൽ തലയിടിച്ച് വീഴുകയായിരുന്നു. പ്രവർത്തകർ ആശുപത്രിയിൽ എത്തിച്ചുവെങ്കിലും മണിക്കൂറുകൾക്കുള്ളിൽ മരണം സംഭവിക്കുകയായിരുന്നു.

മരിക്കുന്നതിന്  മുൻപ്  പാർട്ടി പ്രവർത്തകരോടും, ആശുപത്രിയിൽ വച്ച് ഡോക്ടർമാരോടും അജയൻ പറഞ്ഞതും ഇതേ സംഭവം തന്നെയായിരുന്നു.

രജനി കണ്ണുകൾ തുടച്ചു രൂക്ഷഭാവത്തിൽ അയാളെ നോക്കി.

"എന്‍റെ ഭർത്താവിന് പാർട്ടിക്കകത്തും പുറത്തും ഒരുപാട് ശത്രുക്കൾ ഉണ്ടായിരുന്നെന്ന് എനിക്കറിയാം. മരിച്ചു കഴിഞ്ഞാലും ആ പാവത്തിനെ വെറുതെ വിട്ടുകൂടെ. ? നിങ്ങൾക്കിപ്പോ എവിടന്നു കിട്ടി ഈ പുതിയകഥ ?"    

രജനിയുടെ ശബ്ദം കടുത്തിരുന്നു,.

"രജനി അങ്ങനല്ല !"

അയാൾ പറഞ്ഞു തുടങ്ങും മുൻപേ അവൾ കൈയുയർത്തി.

"മതി ! ഇനിയിപ്പോ നിങ്ങൾ പറയുന്നത് സത്യമാണെങ്കിലും എനിക്കിപ്പോ കേൾക്കാൻ സമയവും മനോധൈര്യവുമില്ല!

നിങ്ങൾ ഇപ്പോ പോകണം."

അയാൾ ദയനീയമായി അവളെ നോക്കി.

"രജനി, നിങ്ങളെപ്പോലെ എനിക്കും സമയത്തിന് വിലയുണ്ട് .എന്നിട്ടും ഇക്കണ്ട ദൂരം താണ്ടി ഞാൻ  വന്നത് ആ സത്യം രജനിയെ അറിയിക്കാൻ  വേണ്ടി മാത്രമാണ്."

"എന്ത് സത്യം ? എന്‍റെ ഭർത്താവിന്റെ നാവിൽ നിന്നും ഞാൻ  കേട്ടതിനപ്പുറം ഒരു സത്യവുമില്ല."

രജനി ധൃതിയിൽ നടന്നു നീങ്ങി.

"ഞാനിവിടുണ്ടാകും. രജനി തിരികെ വരും വരെ"

അയാൾ ശബ്ദം താഴ്ത്തിപ്പറയുന്നത് ശ്രദ്ധിക്കാതെ രജനി നടന്നു നീങ്ങി.

വണ്ടാനം മെഡിക്കൽ കോളേജിലെ ഇന്‍റന്‍സീവ് കാര്‍ഡിയാക് കെയർ യൂണിറ്റിലെ വാതിലിനരികിൽ രജനി എന്തോ ആലോചിച്ച് നില്‍ക്കവേ, നഴ്സ് വന്നു വിളിച്ചു.

രജനി ചെരിപ്പ് അഴിച്ച് വെളിയിൽ വച്ച ശേഷം അകത്തേയ്ക്ക് കയറി.

പതിനാലാം നമ്പർ ബെഡിൽ കിടക്കുന്ന തന്‍റെ മകളുടെ അടുത്തേയ്ക്ക് നടന്നു ചെന്നു.

ഒരു മാസം മുൻപാണ് കോളേജിൽ വച്ച് ലക്ഷ്മി തളർന്നു വീണത്.

                                പലസ്ഥലത്തും കൊണ്ടുപോയെങ്കിലും ഒടുവിൽ വണ്ടാനം മെഡിക്കൽ കോളേജിലെ ഡോക്ടമാരാണ് അവളുടെ അസുഖം കണ്ടെത്തിയത്. അവരുടെ ഭാഷയിൽ പറഞ്ഞാൽ വെൻട്രികുലാർ അരിത്മിയാസിസ്. കൂടാതെ, ട്രീറ്റ്മെന്‍റ് പുരോഗമിച്ചപ്പോൾ വാല്‍വിനും തകരാറുണ്ടെന്നും കണ്ടെത്തി. ഇനി തന്‍റെ മോളുടെ ജീവൻ രക്ഷിക്കാൻ ഒരേ ഒരു മാർഗമേ ഉളളൂ, ഹൃദയം മാറ്റിവയ്ക്കൽ ! അതിനായി ഒരു ദാതാവിനേയും പ്രതീക്ഷിച്ച് കിടക്കുകയാണ് തന്‍റെ പൊന്നുമോൾ. പാർട്ടി  പ്രവർത്തകരും, ഡോക്ടർമാരുടെ കൂട്ടായ്മയുമെല്ലാം അവരുടേതായ രീതിയിൽ പരിശ്രമിക്കുന്നുണ്ട്. സഖാവ് അജയന്‍റെ മകളോട് പലർക്കും സ്നേഹവും സഹതാപവും തോന്നുന്നതിൽ അത്ഭുതമില്ല. ജനങ്ങൾക്കിടയിൽ അത്രയും സ്വാധീനവും , ക്ലീൻ ഇമേജും ഉണ്ടായിരുന്ന വ്യക്തിയായിരുന്നു സഖാവ് അജയൻ !

ഓഡ്സ് ചെറുചൂടോടെ ലക്ഷ്മിയുടെ വായിലേക്ക് സ്പൂണ്‍കൊണ്ട് കോരി കൊടുത്തു കൊണ്ടിരിക്കവേ ഹെഡ് നേഴ്സ് വന്നു വിളിച്ചു.

"നിങ്ങളെ ഡോക്ടർ രാമചന്ദ്രൻ അന്വേഷിക്കുന്നു. വേഗം ചെല്ലാൻ പറഞ്ഞു."

രജനി സാരി തലപ്പുകൊണ്ട് ലക്ഷ്മിയുടെ ചുണ്ടു തുടച്ചു കൊടുത്തു.

"അമ്മ നാളെ രാവിലെ വരാം".

രജനി കൈയ്യിലിരുന്ന ഓഡ്സ് പാത്രം അടുത്തു നിന്ന നഴ്സിന്‍റെ കൈകളിൽ കൊടുത്ത ശേഷം പുറത്തേയ്ക്ക് നടന്നു.

രാമചന്ദ്രൻ ഡോക്ടറുടെ കാബിനിലേക്ക് കയറി ചെല്ലുമ്പോൾ അദ്ദേഹം മറ്റ് രണ്ട് ജൂനിയർ ഡോക്ടറുമായി എന്തോ ഡിസ്ക്ഷനിലായിരുന്നു. അദ്ദേഹം വളരെ സന്തോഷവാനായിരുന്നു. രജനിയെ കണ്ടതും അദ്ദേഹം അവളെ അകത്തേക്കു ക്ഷണിച്ചു.

"വരൂ രജനി, ഞങ്ങൾ മൊബൈലിൽ ഒരുപാട് ശ്രമിച്ചു. സ്വിച്ച് ഓഫ് ആയിരുന്നു."

"അത് ഡോക്ടർ, ചാര്‍ജ്ജ് തീർന്നു, ഞാൻ വീട്ടിൽ ചാര്‍ജ്ജ് ചെയ്യാൻ വച്ചിരിക്കുകയാ. ക്ഷമിക്കണം."

"ഏയ് കുഴപ്പമില്ല ഞങ്ങൾ വിളിച്ചത് ഒരു സന്തോഷ വാർത്ത പറയാനാണ്."

രജനി എല്ലാപേരെയും മാറി മാറി നോക്കി. അവരുടെ മുഖത്തെ സന്തോഷം കണ്ടിട്ടാവണം. രജനിയിൽ വല്ലാത്തൊരു ഭാവം വിടർന്നു. ആ കണ്ണുകളിൽ പറഞ്ഞറിയിക്കാനാകാത്ത ഒരു പ്രതീക്ഷയുടെ വെട്ടം തെളിഞ്ഞു.

ഡോക്ടർമാർക്ക്  എന്താണ് പറയാനുളളതെന്ന ആകാംഷയോടെ അവൾ കണ്ണുകൾ വിടർത്തി നിന്നു.

"യെസ് രജനി , ലക്ഷ്മി മോൾക്ക് ഒരു ഡോണറിനെ കിട്ടി !"

ഡോക്ടർ രാമചന്ദ്രൻ അതു പറയുമ്പോൾ വിശ്വസിക്കാനാകാതെ രജനി കൈകൂപ്പി നിന്നു.

"എല്ലാം പെര്‍ഫെക്ട്. എവരിതിംഗ് ഈസ് മാച്ചിംഗ്. ഇനി എത്രയും പെട്ടെന്ന് വേണ്ട പ്രിപ്പറേഷന്‍സ് സ്റ്റാര്‍ട്ട് ചെയ്യാം."

രജനിയുടെ കണ്ണുകൾ നിറഞ്ഞ് തുളുമ്പി. വാക്കുകൾ തൊണ്ടയിൽ വന്നുടക്കി നിന്നു.

"ആരാണു ഡോക്ടര്‍ ?

ആരാണ് ഈ മഹാമനസ്കത എന്‍റെ മോളോടു കാട്ടിയത് ?" രജനി ഒരു വിധം ചോദിച്ചു.

"പീരുമേട്ടിലെ ഒരു കുട്ടിയാണ്. ഒരാക്സിഡന്റിൽപെട്ട് ബ്രെയിന്‍ ഡെത്തായി. കുട്ടിയുടെ അച്ഛൻ തന്നെ നേരിട്ട് വന്ന് പറഞ്ഞതാണ്.

സിദ്ധാർഥൻ എന്നാണ് അയാളുടെ പേര്. ഞാൻ രജനിയുടെ വിലാസവും നമ്പറും അയാൾക്ക് കൊടുത്തിട്ടുണ്ടായിരുന്നു. അയാൾ നിങ്ങളെ നേരിട്ട് കാണാൻ വരുമെന്ന് പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്."

രജനിക്ക്, താൻ അന്തരീക്ഷത്തിലേയ്ക്കുയരുന്ന പോലെ തോന്നി. ശരീരത്തിന് ഭാരം ഇല്ലാത്തതുപോലെ . ഡോക്ടർമാർ വേറെ എന്തൊക്കെയോ പറയുന്നുണ്ടായിരുന്നു. പക്ഷേ അതൊന്നും അവൾ കേട്ടില്ല.

അപ്പോൾ വീട്ടിൽ വന്നത് ?

ആരാണയാൾ ?

രജനി തിരികെ വീടെത്തും വരെ പ്രാർത്ഥിക്കുകയായിരുന്നു. അയാൾ അവിടെത്തന്നെയുണ്ടാകണേ എന്ന പ്രാർഥന ! അയാൾക്ക് പറയാനുളളത് കേൾക്കാൻ പോലും നിൽക്കാതെ താനയാളെ അവഗണിച്ച് നടന്നു പോയതിൽ അവൾക്കു പശ്ചാത്താപം തോന്നി.

രജനി ഓട്ടോറിക്ഷയിൽ നിന്നും ഇറങ്ങി വീടിന്‍റെ മുറ്റത്തേയ്ക്ക് നടന്നു.

നിറഞ്ഞു തുളുമ്പിയ കണ്ണുകളിലൂടെ അവൾ കണ്ടു ; ആ പാവം മനുഷ്യൻ ഉമ്മറത്തെ പടിക്കെട്ടിൽ ഇരിക്കുന്നുണ്ടായിരുന്നു, ഇരുട്ടു പരന്ന വരാന്തയിലേക്ക് നോക്കി.

രജനിയെ കണ്ടതും അയാൾ മെല്ലെ എഴുന്നേറ്റു.

"രജനി വേഗം തിരികെ വരുമെന്ന് എനിക്കറിയാമായിരുന്നു."

"ആരാണ് നിങ്ങൾ ? എന്തിന് ഞങ്ങളോട് ഇത്രയും വലിയ ഒരു ത്യാഗം ചെയ്യുന്നു ? അതിനും മാത്രം എന്ത് കടപ്പാടാണ് നിങ്ങൾക്ക്  ഞങ്ങളോടുള്ളത് ? "

തെക്കു നിന്നും ചെറുകുളിരുള്ള ഒരു കാറ്റ് അതുവഴി കടന്നു പോയി.

"നിങ്ങളാരാ ? ഞങ്ങളെ നിങ്ങൾക്കെങ്ങനെ അറിയാം?"

രജനി വീണ്ടും ചോദിച്ചു.

അയാൾ ദീർഘമായൊന്നു നിശ്വസിച്ചു.

"ഒരുപാടുത്തരങ്ങൾക്കുള്ള ചോദ്യങ്ങളാണ് രജനി ഒറ്റ ശ്വാസത്തിൽ ചോദിച്ചത്.

ഞാൻ ഇനി പറയാൻ പോകുന്നത് കേൾക്കാനുള്ള  ക്ഷമ രജനിക്കുണ്ടാകണം."

രജനി പ്രത്യേകിച്ച് ഒരു മറുപടിയും പറയാതെ അയാളെ നോക്കി നിന്നു.

"ഞാൻ സിദ്ധാർഥൻ. പീരുമേടാണ് എന്‍റെ സ്ഥലം. അത്യാവശ്യം കൃഷിയും കാര്യങ്ങളുമൊക്കെയായി സന്തോഷത്തോടെ ഉള്ളത് കൊണ്ട് ഓണം പോലെ ഞങ്ങൾ അവിടെ ജീവിച്ച് പോന്നു. പ്രസവത്തിൽ ഭാര്യ മരിച്ചതോടെ ഞാനും എന്‍റെ മകളും മാത്രമായിത്തീർന്നു  ആ വീട്ടിൽ. എന്‍റെ മോൾക്ക് ഞാൻ അമ്മയായും, കൂട്ടുകാരനായും, അച്ഛനായും ഒരു ലോകം തീർത്തു.

എന്‍റെ മകളിലൂടെ ഞാൻ നഷ്ടപ്പെട്ടുപോയ എന്‍റെ സന്തോഷങ്ങളെ കണ്ടെത്തുകയായിരുന്നു. ഈ ഭൂമിയിൽ എനിക്കു സ്നേഹിക്കാനും എന്നെ സ്നേഹിക്കാനും ദൈവം തന്നിട്ടുപോയ മാലാഖ ! എന്‍റെ പൊന്നുമോള്‍ !

പക്ഷേ ആ സന്തോഷത്തിന് മൂന്ന് വർഷമേ ആയുസുണ്ടായിരുന്നുള്ളൂ.

അവൾക്കു മൂന്ന് വയസ്സുള്ളപ്പോൾ ക്ഷണിക്കപ്പെടാത്ത ഒരതിഥി ഞങ്ങളുടെ വീട്ടിലെത്തി. എന്‍റെ ഒരു കളിക്കൂട്ടുകാരൻ ! പഴയ ചങ്ങാതി!

സഖാവ് അജയൻ !

ഞങ്ങളുടെ സ്വകാര്യതയിലേയ്ക്ക് സന്തോഷവും, പഴയ തമാശകളുമായി അജയൻ കടന്നു വന്നപ്പോൾ എന്‍റെ ചെറിയ ചെറിയ വേദനകളെ ഞാൻ മറക്കുകയായിരുന്നു.

എന്‍റെ മകൾ അജയനുമായി പെട്ടെന്നടുത്തു. അവർ വലിയ കൂട്ടുകാരായി.

വിപ്ലവഗാനങ്ങൾ പാടിക്കൊടുത്തും, അവളുടെ വിരലിൽ പിടിച്ച് തൊടിയിലൂടെ നടന്നും, അവളുടെ ഇഷ്ടങ്ങള്‍ക്ക് കുടപിടിച്ചും അജയൻ

അവൾക്ക് പ്രിയപ്പെട്ട അങ്കിളായി തീർന്നു.

ഒരാഴ്ചയോളം അജയൻ അവിടെ ഉണ്ടായിരുന്നു. എല്ലാം മാറി മറിഞ്ഞത് വളരെ പെട്ടെന്നായിരുന്നു."

സിദ്ധാർഥൻ ഒന്നു നിർത്തിയശേഷം രജനിയെ നോക്കി.

അവൾ ഒരു കഥ കേൾക്കുന്ന ആകാംഷയിലായിരുന്നു. അവളുടെ നെഞ്ചിടിപ്പിന്‍റെ വേഗത, സിദ്ധാർത്ഥന് അനുഭവപ്പെടുന്നുണ്ടായിരുന്നു.

"മനുഷ്യനും മൃഗവും തമ്മിലുള്ളവ്യത്യാസം എന്താണെന്ന് അറിയാമോ  രജനിക്ക്?"

രജനി മറുപടിപറയാതെ അയാളെ നോക്കി നിന്നു.

"ഒരു മൃഗത്തിന് ഒരിക്കലും മനുഷ്യനായി മാറാനോ ചിന്തിക്കാനോ കഴിയില്ല. എന്നാൽ മനുഷ്യന് മൃഗമായി മാറാൻ നമ്മൾ കണ്ണടയ്ക്കുന്ന നിമിഷം മതി."

സിദ്ധാർഥൻ കണ്ണുകൾ തുടച്ചു.

"അന്നൊരു ബുധനാഴ്ചയായിരുന്നു. നല്ല മഴയുള്ള വൈകുന്നേരം. എനിക്ക് അത്യാവശ്യമായി ടൗണ്‍ വരെ പോകേണ്ടി വന്നു.

എന്‍റെ മകളെ അജയൻ നോക്കിക്കൊള്ളാം എന്നു പറഞ്ഞപ്പോൾ ആ വാക്കിനേയും സഖാവ് അജയൻ എന്ന കറകളഞ്ഞ വ്യക്തിത്വത്തേയും ഞാൻ വിശ്വസിച്ചു.

അങ്ങനെ ആദ്യമായി എന്‍റെ മകളെ കൂട്ടാതെ ഞാൻ പുറത്തേയ്ക്ക് പോയി.

എന്നാൽ മഴ കാരണം യാത്ര പകുതിക്ക് നിർത്തി എനിക്ക് തിരികെ പോരേണ്ടി വന്നു. വീട്ടിൽ അനക്കമൊന്നും കേൾക്കാതിരുന്നത് കൊണ്ട്  സംശയത്തോടെ ഞാൻ അകത്തേക്ക് ചെന്നു. അപ്പോൾ ഞാൻ കണ്ടത് എന്‍റെ മോളുടെ വായപൊത്തിപ്പിടിച്ച് കാമവെറി തീർക്കുന്ന അജയൻ എന്ന പിശാചിനെയാണ്.

തുടയിലൂടെ ചോര വാർന്നൊഴുകിയിട്ടും, ഒന്നലറിക്കരയാൻ പോലും സമ്മതിക്കാതെ ആ പിഞ്ചുകുഞ്ഞിനെ അവൻ പിച്ചിചീന്തുന്ന കാഴ്ച പടു പാപിയായ ഈ അച്ഛന്  കാണേണ്ടി വന്നു.

എന്‍റെ കൈയ്യിൽ കിട്ടിയത് പഴയ ഇസ്തിരിപ്പെട്ടി ആയിരുന്നു. അലറിക്കരഞ്ഞു കൊണ്ട് ഞാനവന്‍റെ തലയ്ക്കടിച്ചു വീഴ്ത്തി."

പൊട്ടിക്കരയുന്ന രജനിയെ നോക്കി സിദ്ധാർഥൻ നിന്നു.

രജനി സാരിത്തലപ്പുകൊണ്ട് കണ്ണുനീരൊപ്പി. അവളുടെ ഉള്ളിൽ നിന്നും സഖാവ് അജയൻ എന്ന തന്‍റെ ഭര്‍ത്താവിനോടുള്ള വെറുപ്പും സങ്കടവുമെല്ലാം അണപൊട്ടി ഒഴുകുകയായിരുന്നു.

നെഞ്ചിൽ നിന്നും ഒരു വലിയ ഭാരമിറങ്ങിയ ആശ്വാസത്തിൽ സിദ്ധാർഥൻ ഇരുളിലേയ്ക്ക് നോക്കിനിന്നു.

"അന്ന് തൊഴുതുകൊണ്ട്, തലക്കേറ്റ മാരകമായ മുറിവുമായി ഇരുട്ടിലേയ്ക്ക് ഓടി മറഞ്ഞ അജയൻ, പിറ്റേന്ന് അപകടത്തിൽ മരിച്ചുവെന്നറിഞ്ഞപ്പോൾ നേരെ പോലീസിൽ പോയി സത്യം പറയാനാണ് എനിക്ക് തോന്നിയത്.

എന്‍റെ മകളെയോർത്തു ഞാനത് ചെയ്തില്ല. അടുത്ത സുഹൃത്തായ ഒരു ഡോക്ടറാണ് എന്‍റെ മോളെ രക്ഷിച്ചത്. ഈ രഹസ്യം അറിയാവുന്ന മറ്റൊരാള്‍ ആ ഡോക്ടറാണ്. ഇന്ന് അയാള്‍ ജീവിച്ചിരിപ്പില്ല."

രജനി സിദ്ധാർഥന്‍റെ കാല്‍ക്കൽ വീണു

അലറിക്കരയുന്ന ആ പാവം സ്ത്രീയെ ആശ്വസിപ്പിക്കാൻ ബുദ്ധിമുട്ടുകയായിരുന്നു സിദ്ധാർഥൻ.

"രജനി നമുക്ക് സമയം കളയാനില്ല. നിന്‍റെ മകളുടെ ജീവൻ രക്ഷിക്കണം. ഇനി അതിനെപ്പറ്റി മാത്രം ചിന്തിച്ചാൽ മതി."

രജനി കണ്ണുകൾ തുടച്ചുകൊണ്ട് എഴുന്നേറ്റു.

"ആ മോള്‍ ഇപ്പോൾ എവിടെയാണ്?  അവൾക്കെന്താണ് സംഭവിച്ചത്?. "

രജനി ഒറ്റ ശ്വാസത്തിൽ ചോദിച്ചു.

സിദ്ധാർഥന്‍റെ തൊണ്ടയിടറിപ്പോയി.

"അവൾക്ക് മൂന്ന് ദിവസം മുൻപ് ഒരാക്സിഡന്‍റ് ഉണ്ടായി. ഇന്നിപ്പോ ബ്രെയിൻ ഡത്തും സംഭവിച്ചു.

അവളുടെ ജീവൻ രക്ഷിക്കാൻ ഈ അച്ഛന് കഴിയില്ല. എങ്കിലും നിങ്ങളുടെ മകളിലൂടെ എന്‍റെ മകളുടെ ഹൃദയം തുടിക്കണം. എനിക്ക് അതുമതി."

സിദ്ധാര്‍ത്ഥൻ നിറഞ്ഞു തുളുമ്പിയ കണ്ണുകൾ തുടച്ചുകൊണ്ട് പറഞ്ഞു.

രജനി അയാൾക്ക് നേരെ കൈകൂപ്പി നിന്നു.

"നിങ്ങളുടെ ജീവിതത്തെ ഇത്രയും മാറ്റി മറിച്ച, ദ്രോഹിച്ച ഒരുത്തന്റെ മകൾക്കു വേണ്ടി എന്തിനാണ് ഈ ത്യാഗം നിങ്ങൾ ചെയ്യുന്നത്. ?"

രജനിയുടെ ചോദ്യം കേട്ട് സിദ്ധാര്‍ത്ഥൻ പുച്ഛത്തോടെ ചിരിച്ചു.

"ഇത് ത്യാഗമല്ല രജനി എന്‍റെ പ്രതികാരമാണ്. ആത്മാവ് എന്നൊന്നുണ്ടെങ്കിൽ അവൻ അറിയണം. അവന് നോവണം, അവന്‍റെ മകളുടെ നെഞ്ചിൽ തുടിക്കുന്നത്, ഒരിക്കൽ അവൻ പിച്ചിചീന്തിയ എന്‍റെ പൊന്നുമോളുടെ ഹൃദയമാണെന്ന്. അവൻ അന്ന് കശക്കിയെറിഞ്ഞത് ഒരർത്ഥത്തിൽ അവന്‍റെ മകളെതന്നെയായിരുന്നുവെന്ന്."

സിദ്ധാര്‍ത്ഥൻ ഇരുളിലേയ്ക്ക് നടന്നകലുന്നതും നോക്കി നിറഞ്ഞകണ്ണുകളോടെ രജനി നിന്നു

സഖാവ് അജയൻ മൃഗമായി മാറിയപ്പോൾ സിദ്ധാര്‍ത്ഥൻ എന്ന മനുഷ്യൻ ഈശ്വരനായി അവതരിച്ചത് ഒരു വിങ്ങലോടെ അവൾ അനുഭവിച്ചറിയുകയായിരുന്നു.

"'അമ്മെ...അമ്മെ..., അമ്മ എന്താ ഇവിടെ വന്നു ഇരിക്കുന്നേ" ഹേമ തിരക്കി
"ഞാൻ നിന്റെ  അമ്മാമയെ നോക്കി വന്നതാ"
കുറച്ചു അപ്പുറത്തു ആയി ഉമ്മറത്തോടു ചേർന്ന് ഉള്ള തിണ്ടിന്മേൽ ഇരിക്കുന്ന തന്റെ  അമ്മയെ നോക്കികൊണ്ട്‌ പദ്മ പറഞ്ഞു
"അമ്മാമ എന്താ അവിടെ ചെന്ന് ഇരിക്കുന്നേ , എല്ലാവരും ഉള്ളിൽ പാട്ടും ഡാൻസും ഒക്കെ ആയി ആഘോഷിക്കാണല്ലോ" ഹേമ പറയുന്നു
"' കുടുംബ സംഗമം മുഖ്യ സംഘാടക  ആയ അമ്മ അമ്മമ്മയേം നോക്കി ഇരിക്കാണോ ഇവിടെ" ഹേമ ചിരിച്ചു ചോദിക്കുന്നു
പദ്മ ഹേമയെ നോക്കി ഒന്ന് ചിരിച്ചു എണിറ്റു
"'അമ്മ ഹാപ്പി അല്ലെ " ഹേമ ചോദിച്ചു  
"ഒരുപാട് സന്തോഷം ഉണ്ട്, എല്ലാവരും ഇന്ന് നിന്നെപ്പറ്റിയും നിന്ടെ ഏട്ടനെ പറ്റിയും സംസാരിക്കുന്നു." പദ്മ പറയുന്നു
"'അമ്മ ആഗ്രഹിച്ചത് അല്ലെ ഇത് ഒരുപാട് , ഞാനും ഏട്ടനും കഷ്ടപെടുമ്പോൾ ഒക്കെ" ഹേമ ചോദിക്കുന്നു
എന്തോ ആലോചിച്ചു കണ്ണ് നിറഞ്ഞു പദ്മ പറയുന്നു
"അതെ, എന്റെ മക്കളെ വീട്ടുകാരും നാട്ടുകാരും ഒക്കെ പരിഹസിക്കുമ്പോൾ,പക്ഷെ ആഗ്രഹിച്ച പോലെ തന്നെ നിങ്ങൾ നേടിയല്ലോ "
പദ്മ വീണ്ടും തന്റെ അമ്മയെ നോക്കി പറയുന്നു
"ഇത് പോലെ 'അമ്മ മാറി നിന്ന് കരയുന്നത് ഞാൻ കണ്ടിട്ട് ഉണ്ട് , എനിക്ക് ഓർമ്മ വെച്ച സമയം. അത്ര കൃത്യമായി സാഹചര്യം ഓർത്തു എടുക്കാൻ പറ്റുന്നില്ല, പക്ഷെ എന്റെ ഓർമകളിൽ ഉണ്ട്. നിന്റെ അച്ഛന്റെ തറവാട്ടിൽ, 'അമ്മ ഇപ്പൊ ഇരിക്കുന്നിടത് ഏകദേശം ആയിട്ട്  ഒരു വടുക്കോറം ഉണ്ടായിരുന്നു. അവിടെ ഇരുന്ന് കയ്യിൽ എന്തോ കടലാസ്സ് പിടിച്ചു ദൂരേക്ക് നോക്കി കരയുന്നു "
"അമ്മാമക്ക് എഴുത്തും വായനയും ഒക്കെ പണ്ടേ അറിയും അല്ലെ " ഹേമ ചോദിക്കുന്നു
ആ ചോദ്യം അത്ര ഇഷ്ടം ആകാത്ത രീതിയിൽ പദ്മ പറയുന്നു
"അതെന്താ നീ അങ്ങിനെ ചോദിക്കുന്നെ,"
 'അമ്മ പണ്ടത്തെ ഒൻപതാം ക്ലാസ് ആണ്. "  അഭിമാനത്തോടെ പദ്മ പറയുന്നു
"അയ്യോ അമ്മെ , അത് അങ്ങിനെ ചോദിച്ചതല്ല" ഹേമ ഘേദത്തോടെ പറയുന്നു
പദ്മ അവളെയും കൂട്ടി അവിടെ ഒരിടത്തു ഇരിക്കുന്നു
"ഹേമേ.. നീ ആഗ്രഹിച്ച പോലെ പഠിച്ചു സിവിൽ സർവീസ് കിട്ടാൻ പല നല്ല  പിന്തുണ കിട്ടിയിട്ട് ഉണ്ട് , അതിൽ എന്റെ ഭാഗത നിന്നും ഞാൻ ചെയ്തു തന്ന വലിയ കാര്യം എന്താണ് " പദ്മ ചോദിക്കുന്നു
ഒട്ടും ആലോചിക്കണ്ട ആവശ്യമില്ല എന്നോണം ഹേമ പറയുന്നു
"എന്റെ ഇഷ്ടത്തിന്, എന്റെ ആഗ്രഹത്തിന് പഠിക്കാൻ വിട്ടു , സമയം എടുത്ത്  എന്റെ  ആഗ്രഹം സഫലമാക്കാൻ അനുവദിച്ചു "
"ശരി, എന്നാൽ അതിനു എനിക്ക് സഹായം ആയത് എന്താണ് എന്ന് അറിയുമോ ?" പദ്മ ചോദിക്കുന്നു
"അമ്മക്ക് ജോലി ഉണ്ടായിരുന്നു, അച്ഛനും ആയി വേർപിരിഞ്ഞിട്ടും 'അമ്മ സ്വന്തം കാലിൽ നിന്നും ഞങ്ങളെ പഠിപ്പിച്ചു . സപ്പോർട്ട് ചെയ്തു. 'അമ്മ അമ്മയുടെ പല സുഖങ്ങളും വേണ്ടന്ന് വെച്ച് , പല ആഗ്രഹങ്ങളും മാറ്റി വെച്ച് ഞങ്ങൾക്ക് വേണ്ടി ഒപ്പം നിന്നു " ഹേമ പറയുന്നു
"ശരിയാണ്..എനിക്ക് അങ്ങിനെ ഒപ്പം നിക്കാൻ പറ്റിയത് എന്റെ അമ്മ കാരണം ആണ്, എനിക്ക് വേണ്ടി എന്റെ 'അമ്മ ത്യജിച്ച സന്തോഷങ്ങളുടെയും ത്യാഗങ്ങളുടെയും പ്രതിഫലനം ആണ് ഞാൻ നിങ്ങൾക് വേണ്ടി ചെയ്തത് " പദ്മ പറയുന്നു
ഹേമ ഒന്നും മിണ്ടാതെ കേട്ട് നില്കുന്നു
"എനിക്ക് ഒരു അമ്മാവൻ ഉണ്ട് , ഞാൻ ഇത് വരെ കണ്ടിട്ട് ഇല്ലാത്ത അമ്മാവൻ. " പദ്മ പറയുന്നു
"ഇത് വരെ കാണാത്ത അമ്മാവനോ , അമ്മമ്മയുടെ അനിയൻ ?" ഹേമ ചോദിക്കുന്നു
"അതെ..ഒരു ദിവസം ഞാൻ അമ്മയോട് സംസാരിച്ചു കൊണ്ടിരിക്കുമ്പോൾ 'അമ്മ പറഞ്ഞതാണ് " പദ്മ പറയുന്നു

***********

"അമ്മെ, പണ്ട് എന്റെ ഓർമയിൽ , എപ്പോഴാണ് എന്ന് ഓർമയില്ല. 'അമ്മ കരയുന്നത് കണ്ടിട്ട് ഉണ്ട്. അതിനു ശേഷം പിന്നെ ഞാൻ കണ്ടിട്ട് ഉള്ളത് അച്ഛൻ മരിച്ചപ്പോളാണ് " പദ്മ ചോദിക്കുന്നു
ഒരു കസേരയിൽ ഇരുന്ന് പത്രം വായിച്ചു കൊണ്ടിരിക്കുന്ന 'അമ്മ പദ്മയെ നോക്കി ചിരിക്കുക മാത്രം ചെയുന്നു
"കയ്യിൽ ഒരു കടലാസ്സ് എന്തോ ഉണ്ടായിരുന്നു കരയുമ്പോൾ. വേറെ ഒന്നും  ഓർമ്മ കിട്ടുന്നില്ല . പക്ഷെ ഒന്ന്  എനിക്ക് ഓർമ്മ ഉണ്ട്, കണ്ണ് നിറഞ്ഞു ഒഴുകുന്നുണ്ടായിരുന്നു "  പദ്മ പറഞ്ഞു നിർത്തുന്നു
പത്രം വായിച്ചു കൊണ്ടിരിക്കുന്ന 'അമ്മ പത്രം താഴ്ത്തി പദ്മയെ നോക്കുന്നു . ശേഷം പത്രം മാറ്റി വെച്ച് ഉള്ളിൽ പോകുന്നു. ശേഷം ഒരു പഴയ ഡയറി  എടുത്ത് വന്ന് അതിന്റെ ഉള്ളിൽ നിന്നും ഒരു കത്ത് എടുക്കുന്നു. ഒരു പഴയ ഇൻലൻഡ്‌ കത്ത് . അത് എടുത്ത് പദ്മക്ക് കാണിച്ചു കൊടുക്കുന്നു
പദ്മ അത് വാങ്ങി വായിക്കുന്നു

"പ്രിയപ്പെട്ട ഏടത്തി
ഞാൻ ബോംബയിൽ എത്തി. കിഴുപള്ളി അപ്പുവേട്ടന്റെ മകൻ രവിടെ ഒപ്പം ആണ്. എനിക്കും രവിക്കും ആർമിയിൽ സെലക്ഷൻ കിട്ടി. ഇനി ആ നാട്ടിലേക്ക് ഞാൻ ഇല്ല, ആ നാടും നശിച്ച വീടും എനിക്ക് പേടി ആണ്. ഇനി എന്ന് കാണും , ഇനി കാണുമോ എന്ന് പോലും എനിക്ക് പറയാൻ പറ്റില്ല ഏട്ടത്തി. ഏട്ടത്തി പിള്ളേരെ പഠിപ്പിക്കണം. പദ്മയെ ഒരു ടീച്ചർ ആക്കണം, കുട്ടനെ പോലീസ് ആക്കണം. എവിടെ ആണെങ്കിലും നന്നായി ഇരിക്കാൻ ഏട്ടത്തി എനിക്ക് വേണ്ടി പ്രാർത്ഥിക്കണം."
എന്ന് സ്വന്തം അനിയൻ
ഉണ്ണികൃഷ്ണൻ

"പിന്നെ കണ്ടിട്ടില്ലേ, കാണാൻ വന്നിട്ടില്ലേ " പദ്മ ചോദിക്കുന്നു
"ഇല്ല, ഒരുപാട് കാലം അവൻ നാട്ടിലേക്ക് വന്നിട്ടില്ല. പിന്നെ എപ്പോഴോ വന്നിരുന്നു എന്ന് കേട്ടു, അപ്പോഴേക്കും നിങ്ങളെയും കൂട്ടി നമ്മൾ പട്ടണത്തിലേക്ക് മാറിയിരുന്നു . പിന്നെ കാണാനും അന്വേഷിക്കാനും പറ്റിയില്ല " 'അമ്മ പറയുന്നു
"ഇക്കാലത്തിന് ഇടക്ക് എപ്പോഴെങ്കിലും എന്നോട് പറയാമായിരുന്നില്ലേ, അച്ഛൻ ഉള്ളപ്പോൾ അച്ഛനോട് പറയാമായിരുന്നില്ലേ " പദ്മ ചോദിക്കുന്നു
'അമ്മ ദൂരേക്ക് നോക്കി എന്തോ ആലോചിച്ചു കൊണ്ട് പറയുന്നു
"എന്റെ പതിനഞ്ചാമത്തെ വയസ്സിൽ ആണ് എന്റെ കല്യാണം കഴിയുന്നത്, അപ്പൊ ഉണ്ണിക്ക് ഒൻപതു വയസ്സ് കാണും. എന്റെയും എന്റെ അമ്മയുടെയും കല്യാണം ഒരുമിച്ച് ആണ് കഴിയുന്നത് " 'അമ്മ ചിരിച്ചു കൊണ്ട് പറയുന്നു
"എന്ത് " ? പദ്മ ആശ്ചര്യത്തോടെ ചോദിക്കുന്നു
"ഞങ്ങടെ അച്ഛൻ മരിച്ചപ്പോൾ, അമ്മക്ക് വേറെ കല്യാണാലോചന വന്നു. അതും നല്ല തറവാട്ടിന്ന്. അയാളുടേം ആദ്യ ഭാര്യ മരിച്ചത് ആയിരന്നു. ഒറ്റ നിര്ബന്ധമേ ഉണ്ടായിരുന്നുള്ളു, പെൺകുട്ടിയെ പോറ്റാൻ അവർക്ക് വയ്യ. ഉണ്ണിയെ അവർ കൊണ്ടുപൊക്കോളാം എന്ന് . അമ്മാവന്മാർ എല്ലാരും ചേർന്ന് പത്തിൽ പഠിക്കുന്ന എന്റെ കല്യാണം നടത്തിച്ചു വളരെ പെട്ടന്ന് തന്നെ. കൊല്ലപരീക്ഷക്ക് രണ്ടു മാസം മുൻപ് , ഒരു വെള്ളിയാഴ്ച വന്നു പെണ്ണ് കണ്ടു , അടുത്ത ബുധനാഴ്ച എന്റെ കല്യാണം. ഞായറാഴ്ച എന്റെ മ്മടെ കല്യാണം" സങ്കടം കലർന്ന ഒരു ചിരിയോടെ 'അമ്മ പറഞ്ഞു നിർത്തുന്നു
"ഇതൊന്നും 'അമ്മ ഞങ്ങളോട് പറഞ്ഞിട്ട് ഇല്ലാലോ. ചെറുപ്പത്തിലേ ഉള്ള കല്യാണം ആണ് എന്ന് എനിക്ക് അറിയാമായിരുന്നു . 'അമ്മ പണ്ടും ഇങ്ങനെ തന്നെ ആണ്, ഒന്നും പറയില്ല. ഒന്നും പ്രകടിപ്പിക്കില്ല. ദേഷ്യവും സങ്കടവും സന്തോഷവും ഒന്നും " പദ്മ പറയുന്നു
"എപ്പോഴോ അതൊക്കെ നഷ്ടപ്പെട്ടു.  അച്ഛന്റെ വീട്ടിൽ ,അത് കൂട്ട് കുടുംബം ആയിരുന്നു. അച്ഛന്റെ അനിയന്മാരും അനിയത്തിമാരും. പത്തു ഏക്കർ പാടം, പിന്നെ കുറെ പറമ്പും… പണിക്കാരും. അച്ഛനും നല്ല അധ്വാനി ആയിരുന്നു, എത്ര പറ നെല്ല് കൊയ്ത്തു എടുത്തിരുന്നു ഒരു കാലത്തു. പിന്നെ ഒക്കെ നഷ്ടം ആയി, ശോഷിച്ചു. വിറ്റു പെറുക്കി നിങ്ങള്ടെ പഠിത്തത്തിന് ആയി പട്ടണത്തിലേക്ക് കയറി. " 'അമ്മ ഒന്ന് നെടുവീർപ്പ് ഇട്ടു പറയുന്നു
************
"അമ്മമ്മ നന്നായി ബുദ്ധിമുട്ടിയിട്ട് ഉണ്ടല്ലേ" ഹേമ പറയുന്നത് കേട്ടു എന്തോ ആലോചനയിൽ ആയിരുന്ന പദ്മ ഉണരുന്നു
"അധ്വാനം ആയിരുന്നു എപ്പോഴും, നമ്മുടെ വീട്ടിലും അമ്മമ്മ വെറുതെ ഇരിക്കുന്നത് കണ്ടിട്ട് ഉണ്ടോ ? കുട്ടന്റെ അവിടെ പോയാലും ഇങ്ങനെ തന്നെ. പണി എടുക്കാതെ ഇരിക്കാൻ പറ്റില്ല. പതിനഞ്ചു വയസ്സ് മുതൽ ശീലം ആയത് ആണ്. പണിക്കാർക്കും വീട്ടുകാർക്കും എല്ലാം വെച്ച് ഉണ്ടാക്കി കൊടുത്തു,പാടത്തെ പണി ഒക്കെ എടുത്ത് ,ബാക്കി ഉള്ള ഭക്ഷണം വല്ലതും ഉണ്ടെങ്കിൽ കഴിച്ചു ...അമ്മടെ ഇഷ്ടങ്ങൾ ഒക്കെ മറന്നു പോയി മരവിച്ച അവസ്ഥ ആയി കാണും. അതായിരിക്കും ഇങ്ങനെ ആയത്. " പദ്മ പറയുന്നു
"അച്ചാച്ചൻ എങ്ങിനെ ആയിരുന്നു " ഹേമ ചോദിക്കുന്നു
"നല്ല മനുഷ്യൻ ആയിരുന്നു, അനിയന്മാരെയും പെങ്ങന്മാരെയും അവരുടെ മക്കളെയും ഒക്കെ നോക്കി നന്നാക്കി. പക്ഷെ മെല്ലെ മെല്ലെ കൃഷി ഒക്കെ നഷ്ടം അകാൻ തുടങ്ങി, ഞാനും കുട്ടനും പഠിക്കുകയാണ് ആ സമയത്. പുറം പണിക്കും കൃഷി പണിക്കും ആള് കുറഞ്ഞപ്പോളും 'അമ്മ കൂടുതൽ അധ്വാനിച്ചു. എന്റെയും കുട്ടന്റേയും പഠിത്തം മുടങ്ങാതിരിക്കാൻ. അതിനു വേണ്ടി "  പദ്മ പറയുന്നു
"അതിന് ഇടയിൽ അനിയനെ മറന്നു കാണും അല്ലെ ?" ഹേമ പറയുന്നു
"സ്വന്തം വ്യക്തിത്വമേ മറന്നു , പിന്നെ ആണോ " പദ്മ കണ്ണ് നിറഞ്ഞു പറയുന്നു
"നീ പറഞ്ഞില്ലേ ഞാൻ പല ആഗ്രഹങ്ങളും മാറ്റി വെച്ച് നിങ്ങടെ ഒപ്പം നിന്നു എന്ന്. എന്റെ 'അമ്മ പല ആഗ്രഹങ്ങളും മാറ്റി വെച്ചത് കൊണ്ടാണ് എനിക്ക് അങ്ങിനെ നില്ക്കാൻ ഉള്ള ത്രാണി ഉണ്ടായത് . ആ ത്രാണി വെച്ചാണ് ഞാൻ നിങ്ങളുടെ ഒപ്പം നിന്നത് " പദ്മ പറയുന്നു
പറഞ്ഞു കൊണ്ടിരിക്കുമ്പോൾ ഒരു കാർ കടന്നു വരുന്നു. അതി നിന്നും ഒരു ഫാമിലിയും വയസായ ഒരാളും ഇറങ്ങുന്നു.
അവരെ കണ്ടതും പദ്മ വേഗം എഴുനേറ്റ് പോകുന്നു,അവരോട് സംസാരിക്കുന്നു, അവരെ സ്വാഗതം ചെയുന്നു അകത്തേക്ക്.
അവിടെ ഇരിക്കുന്ന അമ്മയെ അവർക്ക് പരിചയപ്പെടുത്തുന്നു. വന്നിരിക്കുന്നത് തന്റെ അനിയൻ ആണ് എന്ന് മനസ്സിലാക്കിയ 'അമ്മ അനിയനെ കെട്ടിപ്പിടിക്കുന്നു. ഒരുപാട് കാലങ്ങൾക്ക് ശേഷം കണ്ടു മുട്ടിയത് ആണെങ്കിലും എന്താണ് പറയേണ്ടത് എന്ന് അറിയാതെ അവർ നില്കുന്നു. പരസ്പരം മക്കളെ എല്ലാം പരിചയപ്പെടുത്തുന്നു, ശേഷം അകത്തേക്ക് പോകുന്നു.
ഒരുപാട് വർഷങ്ങൾക്ക് ശേഷം ചേച്ചിയും അനിയനും ഒരുമിച്ച് ഭക്ഷണം കഴിക്കുന്നു.
വന്നയാൾ ആർമി വിശേഷങ്ങളും ഓർമകളും എല്ലാം സദസ്സിനോട് പങ്കുവെക്കുന്നു.
ബാക്കി പരിപാടികൾ നടക്കുന്നതിന് ഇടയിൽ ചേച്ചിയേം കൂട്ടി അനിയൻ പുറത്തേക്ക് പോകുന്നു. ചേച്ചി ഇരുന്ന വരാന്തയിൽ വന്നിരിക്കുന്നു.
"ഏടത്തി...എത്ര കാലം ആയി. ഇനി ഈ ജന്മത്തിൽ കാണാൻ പറ്റും എന്ന് വിചാരിച്ചതല്ല " ഉണ്ണികൃഷ്ണൻ പറയുന്നു
"ഞാൻ വന്നിരുന്നു ഒരിക്കൽ ഏടത്തിയെ കാണാൻ വേണ്ടി മാത്രം , പക്ഷെ ഏടത്തി അപ്പൊ വേറെ എവിടേക്കോ മാറിയിരുന്നു. പിന്നെ ഓഫിസിലേക്ക് പെട്ടന്ന് തിരിച്ചു വിളിച്ച കാരണം ആ ലീവിന് കാണാൻ പറ്റിയില്ല. പിന്നെ ഓരോ ലീവുകളും കഴിഞ്ഞു , ഓരോ തിരക്കുകളും..കല്യാണവും പിള്ളേരുടെ പഠിത്തവും ...അങ്ങിനെ അങ്ങിനെ " ഉണ്ണികൃഷ്ണൻ പറഞ്ഞു നിർത്തുന്നു
ഏടത്തി ഒന്നും മിണ്ടാതെ അനിയനെ നോക്കി ഇരിക്കുന്നു
"ഈ വീട് പദ്മ വാങ്ങിയോ " അനിയൻ ചോദിക്കുന്നു
"ഇല്ല, ഈ പരിപാടിക്ക് വേണ്ടി ചോദിച്ചു രണ്ടു ദിവസത്തേക്ക് വാടകക്ക് എടുത്തതാണ്. വിറ്റു കൈമാറി പോയി , ഇപ്പൊ കാനഡയിൽ ഉള്ള ആരുടെയോ കയ്യിൽ ആണ് "  ഏടത്തി പറയുന്നു
"നല്ല നിലാവ് ...." അനിയൻ പറയുന്നു
"പണ്ട് അമ്പിളി അമ്മാവനെ കണ്ടാലേ നീ ചോറ് കഴിക്കു.. അമാവാസിക്ക് ഒട്ടും കഴിക്കില്ല " ഏടത്തി ഓർത്തു ചിരിച്ചു പറയുന്നു
"പിന്നെ എന്നും അമാവാസി  ആയിരുന്നു ഏടത്തി. അമ്മയെ കാണാൻ പോലും വല്ലപ്പോഴുമേ കഴിയുമായിരുന്നുള്ളു. 'രണ്ടാനച്ഛന്റെ വീട്ടിൽ ..ഒറ്റക്ക് ..ഒരു മുറിയിൽ കിടന്ന് പേടിച്ചു കരഞ്ഞു തീർത്തിട്ട് ഉണ്ട് ഞാൻ പല രാത്രികളും. ഇപ്പോഴും ഒറ്റക്ക് ഒരു മുറിയിൽ കിടക്കാൻ പേടിയാ ഏടത്തി. ലൈറ്റ് ഓൺ ആക്കിയ കിടക്ക ഞാൻ  ഒറ്റക്ക് എവിടേലും രാത്രി ചെന്നാൽ. ഉറക്കം വരില്ല, പണ്ടത്തെ ആ പേടി കാരണം. "
ഒന്ന് നിർത്തി എന്തോക്കെയോ ആലോചിച്ചു തുടരുന്നു
"വെള്ളം കോരനും, വിറക് കീറാനും, പറമ്പു തേവാനും ...അവിടത്തെ അനിയത്തിമാരുടെ കാര്യം നോക്കാനും ഒക്കെ  ഞാൻ വേണം. പണി എല്ലാം കഴിഞ്ഞു നാല് അഞ്ചു മാണി ആകുമ്പോഴേക്കും വിശക്കും ഏടത്തി. അവിടത്തെ കുട്ടികൾക്ക് അടയും അവില് കുഴച്ചതും ഒക്കെ കിട്ടുമ്പോൾ എനിക്ക് പിന്നെയും കാത്തു ഇരിക്കണം കഞ്ഞി കാലാവാൻ" അനിയൻ ഓർത്തു പറയുന്നു
"എന്റെ അവിടേക്ക് വരരുന്നില്ലേ ഉണ്ണി നിനക്ക് , ഏടത്തി ഉണ്ടായിരുന്നിലെ ? മൂപർക്കും ഒരു വിരോധവും ഇല്ലായിരുന്നു അതിന് " നീ വന്നില്ലല്ലോ " ഏടത്തി ചോദിക്കുന്നു
"കുറച്ചു വലുതായപ്പോൾ ഓർത്തതാ...ആട്ടും തുപ്പും വിവേചനവും കൂടിയപ്പോൾ. പിന്നെ നിങ്ങള്ടെ അവിടെയും കൃഷി ഒക്കെ  നഷ്ടം ആയിത്തുടങ്ങി, ഞാൻ കൂടി വന്നാൽ അത് പദ്മക്കും കുട്ടനും ..അവരുടെ കാര്യങ്ങൾക്കും , ഭാവിയിലെ അവരുടെ പഠിത്തത്തിനും മറ്റും തടസ്സം ആകുമോ എന്ന് കരുതി വരാതെ ഇരുന്നതാ. " അനിയൻ പറഞ്ഞു നിർത്തുന്നു
"ആർമിയിൽ ചേർന്നതോടെ ഒരുവിധം ശരി ആകാൻ തുടങ്ങി" ചിരിച്ചു പറയുന്നു
"നീ ഈ ഹിന്ദിക്കാരിയെ എവിടെന്നു കണ്ടുപിടിച്ച " ഏടത്തി ചോദിക്കുന്നു
"അത് ഒരു കഥയാ ഏടത്തി...." അനിയൻ തുടരുന്നു
അമ്മമ്മയെ അന്വേഷിച്ചു പുറത്തു വന്ന ഹേമ ഇത് കാണുന്നു. അവൾ പദ്മയെ വിളിച്ചു ഇത് കാണിക്കുന്നു
"ചേച്ചിയും ഏട്ടനും മാറി നിന്നു സംസാരിക്കണല്ലോ" ഹേമ പറയുന്നു
"സംസാരിക്കട്ടെ....ഒരുപാട് കൊല്ലങ്ങളുടെ സംസാരം ബാക്കി ഉണ്ടാകും " പദ്മ സന്തോഷത്തോടെ പറയുന്നു
"എന്റെ ഒരു വലിയ ആഗ്രഹം ആയിരുന്നു ഇവരെ തമ്മിൽ കണ്ടു മുട്ടിക്കണം എന്ന്. അതിനു കൂടി ആണ് കുടുംബ സംഗമം ഞാൻ മുൻ കൈ എടുത്ത് നടത്തിയത്. നീ ഇപ്പോൾ നേടിയ ഈ നേട്ടങ്ങൾക്കു എല്ലാം അറിഞ്ഞോ അറിയാതെയോ ഒരു പങ്കു അവർക്കും ഉണ്ട്. പോകും മുൻപ് വല്യമ്മാമാടെ കയ്യിൽ നിന്നും അനുഗ്രഹം വാങ്ങണം നീ " പദ്മ പറയുന്നു
"The sacrifice , price of success , not one sacrifice but many  " ഹേമ പറയുന്നു
"നിനക്ക് ഞാൻ ഒരു കൂട്ടം കൊണ്ട് വന്നിട്ട് ഉണ്ട്, നീ വരുന്നുണ്ട് എന്ന് അറിഞ്ഞപ്പോ മുതൽ ആലോചിച്ചു വെച്ചതാ " കയ്യിൽ ഉള്ള പ്ലാസ്റ്റിക് കവറിൽ നിന്നും പത്ര കടലാസ്സിൽ പൊതിഞ്ഞ ഒരു പൊതി എടുത്ത് ഏടത്തി അനിയൻ കൊടുക്കുന്നു
പൊതി അഴിച്ചു ഒരു ചെറിയ പാത്രത്തിൽ ഉള്ള അച്ചാർ എടുത്ത് ഉണ്ണി നോക്കുന്നു
"അയ്യോ...ഇരുമ്പാമ് പുളി" അനിയൻ ചിരിച്ചു പറയുന്നു
അവർ അങ്ങിനെ ചിരിച്ചു വീണ്ടും എന്തൊക്കെയോ സംസാരിക്കുന്നു.
ഹേമ പദ്മയേം കൂടി അകത്തേക്ക് പോകുന്നു. 
                                                     
 

ഇടിച്ചുകുത്തി പെയ്യുന്ന പെരുമഴയും നോക്കി, ചേന്നൻ തൻ്റെ ഓല കൂരയുടെ ചാണകം മെഴുകിയ ഭിത്തിയിൽ ചാരി ഇരിക്കുകയാണ്. ആ ഇരുപ്പു തുടങ്ങിയിട്ട് നേരം കുറെ ആയി.

മുറ്റത്തു തളം കെട്ടിയ മഴവെള്ളം മുള്ളുവേലിക്കിടയിലൂടെ ഒഴുകി ഇറങ്ങാൻ ഉള്ള വെപ്രാളത്തിൽ ആയിരുന്നു. ആ കൊച്ചു പ്രളയത്തിൽ ആവാസസ്ഥലം നഷ്ട്ടപെട്ട ഒരു പോക്കാച്ചിത്തവള ചേന്നൻ്റെ അടുത്തു വന്നിരുന്നു.

മേൽക്കൂരയിലെ ഓലകീറിനിടയിലൂടെ നുഴ്ന്നിറങ്ങുന്ന മഴത്തുള്ളികൾ, ആ ഒറ്റമുറി കുടിലിലെ മൺതറയിൽ മേഘ ചിത്രങ്ങൾ വരക്കുന്നുണ്ട്. മഴത്തുള്ളികളുമായി വീശി അടിക്കുന്ന കാറ്റിൻ്റെ ലക്ഷ്യം ചേന്നൻ ആണ്. കാരിരുമ്പിൻ്റെ നിറമുള്ള ചേന്നൻ്റെ തൊലിക്കുള്ളിലേക്കു പടർന്നിറങ്ങാൻ ശ്രമിച്ചു അത് പരാജയപ്പെട്ടു.

നിന്ന് പെയ്താലും, നീണ്ട് പെയ്താലും ചേന്നൻ അനങ്ങില്ലെന്ന് മനസ്സിലാക്കിയപ്പോൾ, മഴമേഘങ്ങൾ തോൽവി സമ്മതിച്ചു പിൻവാങ്ങി തുടങ്ങി.

മഴ ഒതുങ്ങിയപ്പോൾ ചേന്നൻ എഴുന്നേറ്റു.ആ ഓലകൂരയെ താങ്ങി നിർത്തിയ, ദ്രവിച്ച അടക്കാമരത്തിൻ്റെ നാരുള്ള പട്ടിക്കക്കു ഇടയിൽ നിന്നും, പന കൈ വെട്ടി, കണ്ണപ്പ് ഒരുക്കി, ചുടാക്കി വഴക്കി എടുത്ത ചൂണ്ട കണ എടുത്തു.

മൺതറയുടെ ഓരത്തു, ഓലകീറിൻ്റെ തണലിൽ, കുഴിയാന ചുഴിയുടെ അരികിൽ നിന്നും കണ്ണില്ലാത്ത ഒരു ചിരട്ട ചേന്നൻ തപ്പി എടുത്തു. എന്നിട്ടു അത് അലക്കു കല്ലിൽ കൊട്ടി വൃത്തിയാക്കി. വാഴത്തോപ്പിനിടയിലെ കരിയില ചിഞ്ഞു കറുത്ത മണ്ണിൽ, മുറ്റത്തു കിടന്ന ചെറുകവര കൊമ്പ് കൊണ്ട് അയാൾ മണ്ണ് മാന്തി നോക്കി.

മണ്ണിളകി വെളിച്ചം കണ്ടപ്പോൾ വീണ്ടും മണ്ണിൽ ഒളിക്കാനായി പാഞ്ഞു നീണ്ട മണ്ണിരകൾ. ചേന്നൻ അതിനെ പിറക്കി എടുത്തു ചിരട്ടയിൽ ഇട്ടു. മണ്ണ് തപ്പി ചിരട്ടക്കുള്ളിൽ ഇരുവശത്തേക്കും അലഞ്ഞു നടന്ന അവറ്റകൾക്കു ആശ്വാസമായി, ചേന്നൻ ഒരു പിടി ചിഞ്ഞ മണ്ണ് വാരി ചിരട്ടയിൽ ഇട്ടു.

അയാൾ ആ ഓലക്കുടിലിൽ ഒറ്റക്കായിട്ടു വർഷങ്ങൾ ഒരുപാടായി. തന്തയെ കണ്ട ഓർമ്മയില്ല, തള്ള അവനു പത്തു വയസുള്ളപ്പോൾ ദീനം പിടിച്ചു ചത്തു. കപ്പയുടെ ചോട് മാന്തിയും, ഒടിഞ്ഞ വാഴക്കുല വെട്ടിയും ചാലിച്ചിറയിൽ ചൂണ്ട ഇട്ടും അവൻ വളർന്നു.

വേനലിൽ കായ്ക്കുന്ന പ്ലാവും മാവും അവൻ്റെ നാവിനെ രുചിയറിയിച്ചു. അവൻ ആരോടും മിണ്ടാറില്ല. അവൻ ഊമ ആണോ എന്ന സംശയം ചാലിക്കരയിലെ പല കുട്ടികൾക്കും മുതിർന്നവർക്കും ഉണ്ടായിരുന്നു.

പുറമെ ശാന്തമായി ഒഴുകുന്ന ചാലിച്ചിറയുടെ ഉള്ളിൽ ഒരുപാടു രഹസ്യങ്ങൾ ഉണ്ട്. ഒച്ച ഉണ്ടാകാതെ, ഓളം ഉണ്ടാകാതെ കടും പച്ച നിറത്തിൽ ഒഴുകുന്ന ചിറയുടെ അടിയിൽ ആഴത്തിലുള്ള കുളങ്ങൾ ഉണ്ട്, നിലയില്ലാത്ത കിണറുകൾ ഉണ്ട്, അരികുകളിൽ നട്ടുച്ചക്കും വെയിലിനെ കടത്തി വിടാത്ത പച്ചപ്പും ഉണ്ട്. ഇല്ലിക്കാടും പാതാള ചുഴിയും ഉണ്ട്.

ഇല്ലിക്കാടും പാതാള ചുഴിയും ചാലിക്കരയുടെ പേടി സ്വപ്നം ആണ്. ചാലിച്ചിറ ഇല്ലിക്കാട്ടിലേക്കു ഒഴുകി എത്തുമ്പോൾ, ഒരു കൈവഴിയിൽ കേറി പാതാള ചുഴിയെ വലം വെച്ച് പുറത്തേക്കു ഒഴുകി വരും. അവിടെ നിലയില്ലാത്ത ആഴത്തിൽ ഒരു കിണർ ഉണ്ടെന്നും, പാതാള ചുഴിയിലേക്കു പോയ മനുഷ്യനും മൃഗങ്ങളും ഒരിക്കലും തിരികെ വരില്ല എന്നും കേട്ടറിവുകൾ ഉണ്ട്.

മഹാബലി ഓണത്തിന് പാതാളത്തിൽ നിന്നും വരുന്നതും പോകുന്നതും ആ ചുഴിയിലൂടെ ആണെന്ന് അവിടത്തെ കുട്ടികൾ വിശ്വസിക്കുന്നുണ്ട്. പൂർവികർ പറഞ്ഞു പേടിപ്പിച്ച ഇല്ലിക്കാട്ടിലേക്കും പാതാളച്ചുഴിയിലേക്കും ആരും പോകാറില്ല, ചേന്നൻ ഒഴികെ. അയാളെ പറഞ്ഞു പേടിപ്പിക്കാൻ പൂർവികർ ആരും ഇല്ലാത്തതു കൊണ്ട് അയാൾ മാത്രം ചുണ്ട കണയുമായി എന്നും അവിടെ പോകും. വാഴവള്ളിയിൽ കോർത്ത മീനുകളുമായി തിരികെ വരും.

ചേന്നൻ്റെ ചുണ്ടയിൽ ചില്ലൻ കൂരിയും, പള്ളത്തിയും, വരാലും അങ്ങനെ പല മീനുകളും കൊത്തും. പിടിക്കുന്ന മീനിന് അവനൊരു കണക്കുണ്ട്, അതിൽ കൂടുതൽ ഒരിക്കലും പിടിക്കില്ല. കിട്ടിയ മീനുകളെ എല്ലാം വാഴവള്ളിയിൽ കോർത്ത് ചെത്തുകാരൻ കോരനു കൊടുക്കും. അയാൾ അവനു ഒരു മൊന്ത കള്ളും കൊടുക്കും.

"എടാ ചേന്നാ ...നീ പിടിക്കുമ്പോൾ കുറച്ചു അധികം പിടിക്കടാ ...ആറ്റു മീനിനെ ഷാപ്പിലെ മാപ്പിളക്ക് കൊടുത്താൽ ചോദിക്കുന്ന കാശ് തരും."

കോരൻ പലപ്പോഴും ചേന്നനോട് അത് പറയാറുണ്ട്. അത് കേൾക്കുമ്പോൾ ചേന്നൻ തിടുക്കത്തിൽ മൊന്തയിലെ കള്ള് വാങ്ങി കുടിച്ചിട്ട് ഓടി രക്ഷപ്പെടും. ഒന്നും ആവശ്യത്തിൽ അധികം എടുക്കാൻ ചേന്നന് ആവില്ല, അത് കൊടിയ പാപം ആണ്.

പെരുമഴ തോർന്നു കഴിഞ്ഞു തോളത്തു ചുണ്ട കണയുമായി, ഇടം കൈയ്യിൽ കണ്ണില്ലാ ചിരട്ടയിലെ മണ്ണിരകളുമായി, ഇല്ലിക്കാടിനടുത്തുള്ള പെണ്ണുങ്ങളുടെ കുളിക്കടവിനു മുന്നിലൂടെ ചേന്നൻ നടന്നു. ചേന്നനെ കണ്ടാൽ കുനിഞ്ഞു നിന്ന് അലക്കുന്ന പെണ്ണുങ്ങൾ തോർത്തുമുണ്ട് കൊണ്ട് മാറ് ഒളിപ്പിക്കാറില്ല, നാണിക്കാറില്ല കാരണം അവൻ പെണ്ണിനെ നോക്കാറില്ല. അവൻ പോയിക്കഴിയുമ്പോൾ അലക്കു കൂട്ടത്തിലെ പെണ്ണുങ്ങൾ കളി പറയും.

"ചേന്നൻ ആണാണോ എന്ന് സംശയം ഉണ്ട്?"

"പെണ്ണിൻ്റെ മുലയിൽ നോക്കാത്ത ആണുങ്ങൾ ഉണ്ടോ?"

"അതെങ്ങനെയാ പെണ്ണിൻ്റെ ചൂട് അറിയാനും ഒരു യോഗം വേണം."

അവരുടെ കളിയാക്കലുകൾ കൂടിയപ്പോൾ അലക്കികൊണ്ടിരുന്ന നീലി പറഞ്ഞു.

"ഒന്ന് മിണ്ടാതെ ഇരിക്കുന്നുണ്ടോ. ഒരു ശല്യവും ഇല്ലാതെ പോകുന്ന അവനെ കളിയാക്കുന്നത് എന്തിനാ?"

"ഓ ..പെണ്ണിന് മുത്തല്ലോ... അതെങ്ങനെയാ കെട്ടിക്കൊണ്ട് വന്ന മൂന്നാം മാസം കെട്ടിയവൻ്റെ തള്ള ചത്തു.. ആണ്ട് തികയുന്നതിനു മുന്നേ കെട്ടിയവനും ഇട്ടേച്ചു പോയി.."

"തള്ളേ ...തൊള്ള തുറക്കല്ലേ..സൂക്ഷിച്ചു സംസാരിക്കണം."

നീലി വേലത്തിയുടെ മരുമകൾ ആണ്. വേലത്തിയുടെ കാലം കഴിഞ്ഞു വലിയ വീടുകളിലെ വിഴുപ്പു അലക്കിയാണ് ജീവിക്കുന്നത്.

അലക്കു കൂട്ടത്തിലെ പെണ്ണുങ്ങളില്ലാത്ത  ഒരിക്കൽ ചേന്നൻ ഇല്ലിക്കാട്ടിലേക്ക് നടക്കുന്നത് നീലി കണ്ടു. വേഗത്തിൽ നടന്ന ചേന്നനെ നീലി ഉറക്കെ വിളിച്ചു.

"ചേന്നാ...ഇല്ലിക്കാട്ടിലേക്കു എനിക്ക് വരാമോ?"

ചേന്നൻ അവളെ ഒന്ന് തിരിഞ്ഞു നോക്കി, എന്നിട്ട് ഒന്നും മിണ്ടാതെ ഇല്ലിക്കാട്ടിലെ നടവഴിയിലൂടെ മുന്നോട്ടു നടന്നു. നീലി ചിറയിലെ വെള്ളത്തിൽ സോപ്പ് പത കഴുകി മുണ്ടിൽ തുടച്ചു, ചേന്നൻ നടന്ന വഴിയിലൂടെ ഇല്ലിക്കാട്ടിനുള്ളിലേക്കു കേറി.

മനുഷ്യൻ ശല്യപ്പെടുത്താത്ത പച്ചപ്പിൻ്റെ കലവറ. പരിചയം ഇല്ലാത്ത കാലൊച്ച കേട്ടപ്പോൾ ഇഴജന്തുക്കൾ തല പൊക്കി നോക്കി. തവളകൾ വെള്ളത്തിലേക്ക് എടുത്തു ചാടി. മീനുകൾ നീരാട്ട് നിർത്തി എത്തി നോക്കി. മുന്നോട്ടു ഇഴഞ്ഞെത്തിയ ഒരു മൂർഖൻ അവളുടെ വഴി തടഞ്ഞു നിന്നു. പരിഭ്രമിച്ചു പോയ അവൾ അടഞ്ഞ ശബ്ദത്തിൽ വിളിച്ചു.

"ചേന്നാ..."

അത് കേട്ട ചേന്നൻ പച്ചപ്പിനിടയിൽ നിന്നും എത്തി നോക്കി, മുർഖനോട് വഴി മാറാൻ ആംഗ്യം കാട്ടി. അത് കണ്ട മൂർഖൻ അനുസരണയുള്ള ഒരു നായക്കുട്ടിയെ പോലെ ഇഴഞ്ഞു മാറി നിന്നു. നീലി ചേന്നനു പിന്നിലായി ആ നടവഴിയിലൂടെ നടന്നു.

അവർ എത്തിച്ചേർന്നത് ഇല്ലിക്കാട്ടിന് നടുവിൽ ഉള്ള ചാലിച്ചിറയുടെ കൈവഴിയിൽ ആയിരുന്നു. ചുറ്റും മരങ്ങളും ഇല്ലിയും പടർന്നു നിൽക്കുന്ന കുളം പോലെ തോന്നുന്ന ആ ചിറയുടെ ഉർജ്ജ സ്രോതസ്സിൽ. ചേന്നൻ മിനുസം ഉള്ള ഒരു പാറയിൽ ഇരുന്നു, തൻ്റെ ചുണ്ടയിൽ ഇര കോർത്ത് ചിറയിലേക്കു എറിഞ്ഞു, പൊങ്ങ് അനങ്ങുന്നതിനായി  കാത്തിരുന്നു.

നീലി ആ അത്ഭുത ലോകത്തെ കാഴ്ചകൾ ആസ്വദിച്ചു. പച്ചപ്പ്‌ നിറഞ്ഞ ആ ഇല്ലിക്കാട്ടിൽ തവള കുഞ്ഞുങ്ങൾ ചാടി കളിക്കുന്നു. കിളികൾ പതിവില്ലാതെ ഒരു അതിഥിയെ കണ്ടപ്പോൾ ഉത്സാഹിച്ചു പാട്ട് പാടി. മീനുകൾ തെളിഞ്ഞ വെള്ളത്തിലൂടെ നീന്തി തുടിക്കുന്നു. കാട്ടിലെ പച്ചപ്പിനിടയിലൂടെ പല ജീവികളും എത്തി നോക്കുന്നു. ചേന്നൻ മാത്രം അവളെ ശ്രദ്ധിക്കാതെ, ഒന്നും മിണ്ടാതെ, ചൂണ്ട പൊങ്ങ് അനങ്ങുന്നതും നോക്കി ഇരുന്നു.

നീലി അവളുടെ വെളുത്ത കാൽവിരലുകൾ കൊണ്ട്, ആ തെളിഞ്ഞ വെള്ളത്തിൽ തൊട്ടു. അവിടെ നിന്നും ഉൽഭവിച്ചു പടർന്ന ഓളങ്ങൾ കണ്ട് ചേന്നൻ അവളുടെ കാൽ വിരലുകളിലേക്ക് നോക്കി. ചേന്നൻ്റെ നോട്ടം എത്തിയപ്പോൾ അവളുടെ കാലുകളെ മറച്ചിരുന്ന, വെള്ള മുണ്ടിൻ്റെ നനഞ്ഞ തുമ്പു പതിയെ അവൾ വലിച്ചുയർത്തി.

വെണ്ണപോലുള്ള ആ കാലുകളിൽ നിന്നും നോട്ടം എടുക്കാൻ ചേന്നനു കഴിഞ്ഞില്ല. അത് കണ്ട നീലി എഴുന്നേറ്റു ചേന്നനു അടുത്തേക്ക് വന്ന്, നഗ്നമായാ അവൻ്റെ നെഞ്ചിൽ കൈകൾ അമർത്തി. അവനെ പാറയിടുക്കിലെ പച്ചപ്പിലേക്ക് തള്ളി. കമ്യൂണിസ്റ് പച്ചയുടെ തണ്ടുകൾ വളഞ്ഞു അവനായി മെത്ത ഒരുക്കി. ഉടയാടകൾ അവളുടെ ദേഹത്ത് നിന്നും ഇല്ലികൊമ്പിലെക്കു ചെക്കേറി, ചെറുകാറ്റിൽ നൃത്തം ആടിക്കൊണ്ടിരുന്നു. അവൻ്റെ മുകളിലെ നിശ്വാസങ്ങൾ പതിയെ കിതപ്പുകൾ ആയി മാറി. അവളുടെ കിതപ്പുകൾക്ക് താളവും വേഗതയും കൂടിക്കൊണ്ടിരുന്നു. അവൾ കിതച്ചുകൊണ്ട് ചെറുകുന്നുകളും പർവതങ്ങളും കൊടുമുടികളും കീഴടക്കി താഴ്വാരങ്ങളിലേക്കു എടുത്തു ചാടി.

നഗ്നമായ അവനെ പൊതിഞ്ഞു കിടക്കുമ്പോൾ നീലി ചോദിച്ചു.

"എന്നെ കൂടെ പൊറുപ്പിക്കാമോ?.. പുതപ്പിൻ്റെ തണലിലും, ചിറയുടെ തണുപ്പിലും, ഉള്ളിലെ മോഹങ്ങൾ അടക്കാൻ കഴിയുന്നില്ല.... എനിക്ക് ഒരു ആണിൻ്റെ ചൂട് വേണം."

"നീ കെട്ടിയത് ആണോ?"

ചേന്നൻ്റെ ശബ്‌ദം ആദ്യമായി അവൾ കേട്ടു.

"ഉം...കഴിഞ്ഞ വൃശ്ചികത്തിൽ കരിമഷിയും കുപ്പിവളകളുമായി വരാം എന്ന് പറഞ്ഞു പോയതാ ... തിരികെ വന്നില്ല."

ചേന്നൻ്റെ നെഞ്ചിലെ കറുത്ത രോമങ്ങൾക്കിടയിലൂടെ നീലി വിരലുകൾ കൊണ്ട് തഴുകി, അതിൽ നിന്ന് ഒന്നിനെ പിഴുതെടുത്തു.

ചേന്നൻ്റെ അമ്മയുടെ മരണ ശേഷം, അവൻ്റെ ചെറ്റക്കുടിലിൽ വീണ്ടും ഒരു സ്ത്രീയുടെ പാദം പതിഞ്ഞു. പുതിയ അതിഥിയെ കണ്ടപ്പോൾ മാറാല കെട്ടിയ മൂലകളിൽ നിന്നും പല്ലികൾ തല ഉയർത്തി നോക്കി. സ്വയം നെയ്ത് വലക്കുള്ളിൽ ഇര വന്നുവീഴുന്നതിനായി കാത്തിരുന്ന ചിലന്തികൾ അവളുടെ നേരെ കണ്ണെറിഞ്ഞു. പഴകി ദ്രവിച്ച ആ കുടിലും, ഒരു കീറപായും അവളെ എതിരേറ്റു.

കീറപായിൽ അന്ന് രാത്രിയും ചേന്നനും നീലിയും കുന്നുകളും പർവതങ്ങളും തേടി വീണ്ടും യാത്ര പോയി. അവൻ്റെ പൗരഷത്തിനു മുകളിൽ നീലി കാലുകൾ വിടർത്തി, നഗ്നമായ അവളുടെ പുറത്തഴിഞ്ഞു കിടന്ന മുടി വാരികെട്ടി നൃത്തമാടി. ഒടുവിൽ തളർന്നു വിയർപ്പു പൊടിഞ്ഞ അവൻ്റെ ദേഹത്ത് ഒട്ടികിടക്കുമ്പോൾ അവൾ പറഞ്ഞു.

"നാളെ മുറ്റത്തൊട്ടു ചാഞ്ഞു നിൽക്കുന്ന ആ തെങ്ങിൽ നിന്നും ഒരു കൈ വെട്ടണം. ഓല കീറി ചൂല് കെട്ടി ഇവിടെ എല്ലാം ഒന്ന് വൃത്തിയാക്കണം."

അങ്ങനെ തെങ്ങും കൈ കുറ്റിച്ചൂലായി മാറി. കുലച്ചു നിന്ന പന, ചട്ടികളും കലങ്ങളുമായി മാറി. മൂത്തുവിളഞ്ഞു നിന്ന നാളികേരം വെള്ള അരിയും, ചായ പൊടിയും, പഞ്ചസാരയും ഒക്കെയായി മാറി. പതിയെ ചേന്നൻ്റെ ചെറ്റക്കുടിലും ഒരു വീടായി മാറി.

ഒരിക്കൽ ചൂണ്ട കണയുമായി മുറ്റത്തേക്ക് ഇറങ്ങിയ ചേന്നനോട് നീലി ചോദിച്ചു.

"മീൻ കൊടുക്കുമ്പോൾ ചെത്തുകാരൻ കോരനോട്, കള്ളിന് പകരം അല്പം കാശ് തരാൻ പറഞ്ഞാൽ വീട്ടു സാധനങ്ങൾ മേടിക്കാമായിരുന്നല്ലോ?"

അന്ന് ചേന്നൻ കോരനോട് ആദ്യമായി മിണ്ടി. അവൻ ഊമ അല്ല എന്ന് തിരിച്ചറിഞ്ഞപ്പോൾ കോരൻ ആദ്യം ഒന്ന് ഞെട്ടി, പിന്നെ പറഞ്ഞു.

"എൻ്റെ കൈയ്യിൽ എവിടന്നാ ചേന്നാ കാശ്. കാശു വേണമെങ്കിൽ നീ ഷാപ്പിലെ മാപ്പിളക്ക് കൊണ്ട് പോയി കൊടുക്ക്."

പിറ്റേ ദിവസം പിടിച്ച മീനുമായി ചേന്നൻ ഷാപ്പിലെ മാപ്പിളയുടെ അടുത്ത് ചെന്നു. അയാൾ ആ വാഴവള്ളിയിലെ മീനുകളെ എടുത്തുയർത്തി നോക്കി. എന്നിട്ട് മേശയുടെ അറയിൽ നിന്നും ഒരു നൂറു രൂപ എടുത്തു, തല ചൊറിഞ്ഞു നിൽക്കുന്ന ചേന്നനു കൊടുത്തു.

ചേന്നൻ തിടുക്കത്തിൽ വീട്ടിലെത്തി, കാശ് നീലിയുടെ കൈയ്യിൽ കൊടുത്തു. അപ്പോൾ അവളുടെ മുഖത്തു വിടർന്ന പുഞ്ചിരിക്കും ആ ഒറ്റനോട്ടിൻ്റെ തിളക്കം ഉണ്ടായിരുന്നു.

അന്ന് രാത്രിയിലെ അവളുടെ കിതപ്പുകൾക്ക് താളവും വേഗതയും കൂടുതലായിരുന്നു. അവൾ കിതച്ചുകൊണ്ട് ചെറുകുന്നുകളും പർവതങ്ങളും കൊടുമുടികളും കീഴടക്കി താഴ്വാരങ്ങളിലേക്കു എടുത്തു ചാടി. ഒടുവിൽ തളർന്നു വിയർപ്പു പൊടിഞ്ഞ അവൻ്റെ ദേഹത്ത് ഒട്ടികിടക്കുമ്പോൾ അവൾ ചോദിച്ചു.

"മീൻ അല്പം കൂടുതൽ കൊടുത്താൽ ഷാപ്പിലെ മാപ്പിള കൂടുതൽ കാശ് തരില്ലേ?"

അങ്ങനെ ചേന്നൻ പിടിക്കുന്ന മീനുകളുടെ എണ്ണം കൂടി, വാഴവള്ളികൾ കൂടി. അവളുടെ ആവശ്യങ്ങളും കൂടി.

ആഗ്രഹങ്ങൾ എത്തിപ്പിടിക്കാൻ ചേന്നനു കഴിയാതായപ്പോൾ കീറപായിലെ അവളുടെ ആവേശങ്ങൾ കുറഞ്ഞു വന്നു. കുന്നുകളും പർവതങ്ങളും തേടിയുള്ള യാത്രകളും മടുത്തു തുടങ്ങി.

അടുത്ത തുലാവർഷത്തിനു മുൻപ് മേൽക്കൂരയിലെ പഴകി ദ്രവിച്ച ഓല മാറണം. നീലി അലക്കി മടക്കി വെച്ച വെള്ള മുണ്ടിൻ്റെ ഇടയിലെ നോട്ടുകൾ എടുത്ത് എണ്ണി നോക്കി നിരാശയോടെ പറഞ്ഞു.

"അതെങ്ങനെയാ ദിവസവും ഒരു ചൂണ്ട കണയും, ഒറ്റ കൊളുത്തും ആയി പോയാൽ എത്ര മീൻ കിട്ടാനാ. ആണുങ്ങൾ ആണെങ്കിൽ വല്ലോ വീശുവല എറിഞ്ഞോ, തൊട്ട പൊട്ടിച്ചോ കാശ് ഉണ്ടാകാൻ നോക്കും. "

അത് കേട്ടിട്ടും ഭാവ വിത്യാസം ഒന്നും ഇല്ലാത്ത ചേന്നനെ കാണുമ്പോൾ നീലി അരിശത്തോടെ പറയും.

"മനുഷ്യനെ ഊറ്റി ജീവിക്കാൻ ആയി കുറെ എണ്ണങ്ങൾ ഉണ്ട്. മറ്റുള്ളവരുടെ കഷ്ടപ്പാട് വല്ലതും അറിയണോ? എന്ത് പൊട്ടബുദ്ധിക്കാണോ ഈ തെണ്ടികൂട്ടത്തിലേക്ക് ഇറങ്ങി പോരാൻ തോന്നിയത്, അന്ന് മുതൽ അനുഭവിച്ചു തുടങ്ങിയതാ. അതെങ്ങനെയാ ആരു ചത്തിട്ടായാലും കഷ്ട്ടപ്പെട്ടിട്ടു ആണെങ്കിലും സ്വന്തം കാര്യങ്ങൾ ഒക്കെ നടക്കുന്നുണ്ടല്ലോ, വെറുതെ ഇരുന്നു തിന്നാൽ മതിയല്ലോ?"

ഇതുവരെ ചേന്നനെ ഇടവപ്പാതിയും തുലാവർഷവും ഒന്നും ഭയപ്പെടുത്തിയിരുന്നില്ല. ഇടിച്ചു കുത്തി പെയ്യ്ത പെരുമഴയും, ചുട്ടുപൊള്ളിച്ച വേനലും ഒന്നും അവൻ വേർതിരിച്ചിരുന്നില്ല. എല്ലാം ഒരുപോലെ ആയിരുന്നു. പക്ഷേ ഇപ്പോൾ, അവൻ്റെ ഉള്ളിൽ എന്തോ ഒരു വിറയൽ.

ശാപ വാക്കുകൾ കേട്ട് മടുത്ത ഒരു വൃശ്ചിക പുലരിയിൽ, ചേന്നൻ ചൂണ്ട കണയും മണ്ണിരകളും ഇല്ലാതെ ഇല്ലിക്കാട്ടിലേക്ക് നടന്നു. പതിവായി കേട്ടിരുന്ന കാലടികളുടെ പ്രകമ്പനം കൂടുന്നത് ഇല്ലിക്കാടും അന്തേവാസികളും അറിഞ്ഞു. അവറ്റകൾ പച്ചില മറയിൽ ചേന്നനെ എത്തി നോക്കി. ചേന്നനും നീലിയും കെട്ടുപിടഞ്ഞു ഇണചേർന്ന ആ പാറക്കല്ലിൽ അയാൾ കുത്തിയിരുന്നു. അരയിൽ ഒളിപ്പിച്ച ചാക്ക് നൂലുകൊണ്ട് വലിഞ്ഞു കെട്ടി മുറുക്കിയ തോട്ട പുറത്തെടുത്തു. കരിമരുന്നു പുരട്ടി നീണ്ടു കിടന്ന ആ കറുത്ത തിരിയിൽ അയാൾ ചുണ്ടിലെ ബീഡികുറ്റികൊണ്ട് തീ പകർന്നു. ചെറുപൂത്തിരി വിടർത്തി എരിഞ്ഞു കയറിയ ആ തിരി കണ്ട് ഇല്ലിക്കാട് വിറച്ചു. എരിച്ചിൽ കടയോട് അടുത്തപ്പോൾ ചേന്നൻ ആ തോട്ട, പാതാള ചുഴിയിലേക്ക് വലിച്ചെറിഞ്ഞു.

"ഭും"

ഭയാനകമായ ഒരു ശബ്ദത്തോടെ പാതാള ചുഴിയിലെ വെള്ളം ഇല്ലിപൊക്കത്തിൽ കുതിച്ചു ചാടി.

ചതി കൊടുംചതി.

ചെളിക്കുണ്ടിൽ തുള്ളികളിച്ച താവളക്കുഞ്ഞുങ്ങൾ പിന്നോട്ട് ചാടി, ഭയത്തോടെ ചേന്നനെ നോക്കി. കിളികൾ പാട്ട് നിർത്തി. ഇല്ലിക്കാട്ടിലെ പച്ചപ്പിനിടയിലെ ജീവികൾ ഭയന്നു മാളത്തിൽ ഒളിച്ചു. തെളിവെള്ളത്തിൽ നീന്തി കളിച്ചിരുന്ന മീനുകൾ ചത്തു മലർന്നു പാതാള ചുഴി ചുറ്റിയോഴുകി.

മൂകത ശ്മാശാനമൂകത.

നിശബ്തതയെ ഭേദിച്ചു കൊണ്ട് ഇഴഞ്ഞെത്തിയ കരിമൂർഖൻ ചേന്നൻ്റെ വഴി തടഞ്ഞു. മിനുസ്സമുള്ള ആ പറയിലേക്കു ഇഴഞ്ഞുകേറി ചേന്നൻ്റെ നേരെ പത്തി വിടർത്തി ചീറ്റി. ഭയന്നു പിന്നോട്ടു മാറിയ ചേന്നൻ്റെ കാലുകൾ ആദ്യമായി ആ പാറയിൽ വഴുതി. അയാൾ മലർന്നു പാതാള ചുഴിയിലേക്കു പതിച്ചു. നിലയില്ലാ കിണറിൻ്റെ ആഴങ്ങളിലേക്ക് പാതാള ചുഴി വലിച്ചടുപ്പിച്ചപ്പോൾ, നീലിയോട് അവൻ അവസാനം പറഞ്ഞ വാക്കുകൾ ഓർത്തു.

"കരിമഷിയും കുപ്പിവളകളുമായി തിരികെ വരാം".

"പരേതന്റ്റെ പേര്?"

"ഗണപതി അയ്യർ, വയസ്സ് എൺപത്തി രണ്ടു , മരണകാരണം സ്വാഭാവികം, വാർദ്ധക്യ സംബന്ധം"

"ഉം" , ഒന്ന് മൂളി, പണിക്കർ രണ്ടു കയ്യും തന്റെ രോമാവൃതമായ നെഞ്ചിലേക്ക് ചേർത്ത് പിടിച്ചു, കണ്ണുകൾ പകുതി അടച്ചു, കൃഷ്ണമണികൾ മേല്പ്പോട്ടുയർത്തി ധ്യാനിച്ചു "അമ്മേ ഭഗവതി , ദേവീ, മഹാമായേ, ഗണപതി അയ്യർക്ക് പറയുവാനുള്ളത് അടിയന്റെ ഉള്ളിൽ തെളിയിക്കണേ"

മുറ്റത്തു തടിച്ചു കൂടിയ ജനാവലി, പണിക്കരുടെ ചേഷ്ഠകൾ ഉറ്റുനോക്കികൊണ്ടേ ഇരുന്നു. കുറച്ചുപേർ നിരയായി ഒന്നിന് പുറകിൽ ഒന്നായി, പണിക്കരെ കാണാനുള്ള ഊഴവും കാത്തു നിൽക്കുന്നു; ബാക്കിയുള്ളവർ കാഴ്ച്ചക്കാരായോ, കൂട്ടുവന്നവരോ ആണ്. ചെറിയ കൂട്ടമായി, അങ്ങിങ്ങു നിന്ന് എല്ലാവരും പതിഞ്ഞ സ്വരത്തിൽ പണിക്കരുടെ പല കഥകളായി വര്ണിക്കുന്നുണ്ടായിരുന്നു. കാലങ്ങളായി തങ്ങളുടെ ഈ കൊച്ചു ഗ്രാമത്തിന്റെ അഭിമാനമായ പണിക്കരെ അവിടുത്തെ നാട്ടുകാർ ഭക്ത്യാദരവോടെയാണ് സേവിച്ചു പോന്നത്. "പണിക്കരുടെ അച്ഛന്റെ അച്ഛൻ, വലിയപണിക്കർ ഉള്ള കാലം, അന്ന്, ഈ പണിക്കര് തീരെ ചെറുപ്പമാ, ഏറിയാൽ രണ്ടോ മൂന്നോ വയസ്സ് പ്രായം, തോർത്തുമുണ്ടുമുടുത്തു ഇവിടെ ഓടി നടക്കുന്നത് എന്റെ മുത്തച്ഛൻ ഇപ്പോഴും പറയും. ഒരു  ദിവസം, വലിയ പണിക്കര് , വൈകുന്നേരത്തെ സന്ധ്യാ പ്രാർത്ഥന കഴിഞ്ഞറങ്ങിയ വഴിക്ക്, കുഴഞ്ഞുവീണു, "ഡിം", തീർന്നു!! ആ ചിത എരിയും മുന്നേ നമ്മുടെ കൊച്ചു പണിക്കര് കൊഞ്ചി പറഞ്ഞത്രേ "ദേവിയുടെ വെച്ചാരാധന ഇവിടെ നടത്തരുതെന്ന് മുത്തശ്ശൻ പറഞ്ഞു, പുറത്തു ഒരു പുര ഒരുക്കി, അതിലേക്ക് മാറ്റണമെന്ന്". അന്നതാരും ചെവിക്കൊണ്ടില്ലെങ്കിലും , പിന്നീട് ഓരോ അനർഥങ്ങളായി കണ്ടു തുടങ്ങിയപ്പോൾ പ്രശനം വെച്ചതിൽ ഇതേ വിഷയം തെളിഞ്ഞു. അതോടെ കൊച്ചു പണിക്കര് പണിക്കരായി മാറി. മഹാ സിദ്ധനാ , മരണശേഷം ആഗ്രഹം എന്തെങ്കിലും ബാക്കിയുള്ള ആത്മാക്കളുടെ മോക്ഷകൻ! എത്രയെത്ര കഥകൾ ഉണ്ടെന്നോ!”

                                                 കൂട്ടത്തിൽ പാന്റും ഷർട്ടുമണിഞ്ഞ ഒരു ചെറുപ്പക്കാരനുമുണ്ട്. പരേതൻ ഗണപതി അയ്യരുടെ അനന്തരവനാണ്. പട്ടണത്തിൽ ആൺ ജനിച്ചതും വളർന്നതും. ഈ പ്രവചനത്തിൽ ഒന്നും ഒരു തരി വിശ്വാസമില്ല എന്ന് മാത്രമല്ല ഇതിനോടൊക്കെ പരമപുച്ഛവുമാണ്. ചോര തിളയ്ക്കുന്ന ഒരു യുക്തിവാദി എന്ന നിലയിൽ, പണിക്കരുടെ കള്ളി വെളിച്ചതാക്കാൻ എന്ന ഭാവത്തിൽ കൈകൾ പുറകിൽ കെട്ടിയാണ് അവന്റെ നിൽപ്പ്.

                                                                   ദേവീ സ്തോത്രം ഉരുവിട്ട് കൈകൾ കൂപ്പിയുള്ള പണിക്കരുടെ ഇരിപ്പ് തുടങ്ങിയിട്ടു കുറച്ചധികം സമയമായി.ചുറ്റും കൂടീരിക്കുന്നവരുടെ അക്ഷമയോടെയുള്ള നോട്ടവും നെടുവീർപ്പും അയാൾ അറിഞ്ഞു. അയാൾ നാളിതു വരെ അനുഭവിച്ചിട്ടില്ലാത്ത വണ്ണം മനഃക്ലേശത്തിലായിരുന്നു. എത്ര ശ്രമിച്ചിട്ടും മനസ്സിൽ തെളിയുന്ന ഉത്തരം ഒന്ന് തന്നെ. എന്നാൽ പരേതൻ ഗണപതി അയ്യരുമായി ആ ഉത്തരത്തിനു വല്ലാത്ത ഒരു പൊരുത്തക്കേട്. തന്റെ അഞ്ചാമത്തെ വയസ്സിൽ ലഭിച്ച അനുഗ്രഹ സിദ്ധി, ഈ നിമിഷം വരെ പിഴച്ചിട്ടില്ല, പറഞ്ഞതെല്ലാം നേരായിട്ടേ ഉള്ളു, പരേതരും, തന്റെ മനസ്സിൽ തെളിയുന്ന അവരുടെ ആഗ്രഹങ്ങളും എന്നും ബന്ധപ്പെട്ടതായിരുന്നു. എന്നാൽ, ഇന്ന്...എത്ര പ്രാർത്ഥിച്ചിട്ടും, ഭഗവതിയെ വിളിച്ചിട്ടും വേറൊന്നും കാണിക്കുന്നില്ല. "എന്റെ ദേവയേ ഈ എഴുപതാംപക്കത്തിലാണോ ഇങ്ങനെ ഒരു പരീക്ഷണം"

                                                             "ഇതൊക്കെ ചുമ്മാ തട്ടിപ്പല്ലേ! മരിച്ചവരേ പറ്റി വിശദമായി പഠിച്ചിട്ട്, അവരുടെ എന്തെങ്കിലും ഇഷ്ടത്തിനെ അവസാന ആഗ്രഹം എന്ന് വെച്ച് കാച്ചും. മറിച്ചു പറയാൻ ആരുമില്ലല്ലോ! ഇതൊക്കെ വിശ്വസിക്കാൻ കുറേ മണ്ടന്മാരും. വെറും റിലീജിയസ് ഗിമ്മിക്‌സ് ! ഞാൻ ഇതിനെ പറ്റി ഒരു കോളം വായിച്ചിരുന്നു, കഴിഞ്ഞ ദിവസം. ഇങ്ങനെ ആളെപറ്റിക്കുന്നവരുടെ മുഖംമൂടി അഴിക്കുന്ന ഒരു സ്പ്ളെൻഡിഡ് പീസ് ഓഫ് ന്യൂസ്, യു ഷുഡ് ഓൾ റീഡ് ഇറ്റ്." പട്ടണപരിഷ്‌കാരിയുടെ വാചകമടി ഈ ഗതിയിൽ പുരോഗമിച്ചതോടെ , അയാൾക്കെന്തോ മാറാവ്യാധി ഉള്ള മട്ടിൽ ചുറ്റും കൂടി നിന്നവർ പതുക്കെ ഒഴിഞ്ഞു നീങ്ങി നിന്നു. പ്രസംഗത്തിന്റെ അവസാന ഭാഗം കേൾക്കാൻ, നിവർത്തിയില്ലാതെ പെട്ട് പോയ രണ്ടു മൂന്നു പേർ മാത്രമേ ഉണ്ടായുള്ളൂ. "എന്റെ അമ്മാവൻ Mr ഗണപതി അയ്യർ, ഹി വാസ് എ ഗ്രേറ്റ് മാൻ , അദ്ദേഹം എല്ലാ ആഗ്രഹങ്ങളും തീർന്നാണ് മരിച്ചത്, അപ്പോ പിന്നെ ഈ പണിക്കര് എന്താണ് പറയുന്നതെന്ന് അറിയണമെനിക്ക്!"

                              "ഇദ്ദേഹത്തിന് അങ്ങനെ പൂർത്തീകരിക്കാത്തതായി ആഗ്രഹങ്ങൾ ഒന്നും തന്നെ ഇല്ലായിരുന്നു" എന്ന് പറഞ്ഞൊഴിഞ്ഞാലോ എന്ന തോന്നൽ വന്നു പണിക്കർക്ക്, പക്ഷെ കത്തിച്ചു വെച്ച നിലവിളക്കിനു മുന്നിൽ ഭഗവതിയെ സാക്ഷിയാക്കി കള്ളം പറയാൻ വയ്യ. ഇനി അധികനേരം വൈകിക്കുന്നതിൽ അർത്ഥമില്ല. ഉള്ളത് പറയുക തന്നെ, ഭഗവതിയുടെ ഹിതം തടയാൻ താൻ ആളല്ലല്ലോ. ഒടുവിൽ ഏറെ ബുദ്ധിമുട്ടി, പണിക്കരാ തീരുമാനം എടുത്തു. "ഗണപതി അയ്യരുടെ, നടക്കാത്ത ഒരു ആഗ്രഹം കോഴി ബിരിയാണി കഴിക്കണമെന്നുള്ളതായിരുന്നു."

പണിക്കരുടെ വാക്കുകൾ കേട്ട്, ഗണപതി അയ്യരുടെ മകൻ, വേദരാമൻ ഒന്നമ്പരന്നു. അയാൾ ചെവി നന്നായി തൂത്തു, കണ്ണുകൾ നല്ലോണം തിരുമ്മി, ഒരു വിഡ്ഡി ചിരിയോടെ  ചോദിച്ചു "ഒന്നും കൂടെ പറയുവോ പണിക്കരെ, കേൾവിക്ക് ചെറിയ അസ്കിത തുടങ്ങിയെന്നു ഭാര്യ പറഞ്ഞിട്ടും ഞാൻ വിശ്വസിച്ചിരുന്നില്ല, ഇപ്പഴാ ബോധ്യമായേ"

                                   "ഹും , ചെവിക്ക് കുഴപ്പമൊന്നുമില്ല, തന്റെ അച്ഛന്റെ ബാക്കിയായ ആഗ്രഹം കോഴി ബിരിയാണി കഴിക്കണമെന്നതായിരുന്നു\. ഭഗവതി തെളിയിച്ചു, ഞാൻ പറഞ്ഞു." വേദരാമനാകെ വിഷമത്തിലായി, "പക്ഷെ പണിക്കരേ, അച്ഛൻ, ജീവിതത്തിലൊരിക്കലും....."

"അറിയാം, അദ്ദേഹം മാംസാഹാരം ഭക്ഷിച്ചിട്ടില്ല എന്നല്ലേ, ഞാൻ പറഞ്ഞല്ലോ, മനസ്സിൽ തോന്നിച്ചതാണ് , എന്റെ സൃഷ്ടിയല്ല" ഒരൽപം നീരസത്തോടെ പണിക്കര് പറഞ്ഞു നിർത്തി.

                                     നിസ്സഹായനായി നിൽക്കുന്ന വേദരാമന്റെ പിന്നില്ലെ ആളുകളെ ഒന്ന് നോക്കി, ആരോടെന്നില്ലാതെ പണിക്കര് പറഞ്ഞു , " ഇന്നിനി ആരെയും കാണുന്നില്ല, പോയി നാളെ വരൂ, ബുദ്ധിമുട്ടിനു ക്ഷമ ചോദിക്കുന്നു." പണിക്കര് എഴുന്നേറ്റു ഭഗവതിയെ വണങ്ങി അകത്തേക്ക് നടന്നു.

മുറ്റത്തെ ജനക്കൂട്ടം മാഞ്ഞു തുടങ്ങി. ആളുകൾ കൂട്ടത്തോടെ പിറുപിറുത്തു തിരികെ നീങ്ങി.കാഴ്‌ച കാണാൻ വന്നവർ നിരാശരായില്ല; പ്രതീക്ഷിച്ചതിലും മികച്ച ഒരു കാഴ്‌ചയാണല്ലോ അവിടെ അരങ്ങേറിയത്. "പണിക്കർക്ക് പത്തെൺപതു വയസ്സായില്ലേ സിദ്ധി കുറഞ്ഞു വരുന്നതാ ഈ കാണുന്നേ." എന്ന് ചിലർ.

മറ്റൊരുവൻ ശെരി വെച്ചു "കഴിഞ്ഞമാസം,  മരണപ്പെട്ട എന്റെ അമ്മുമ്മയുടെ അന്ത്യാഭിലാഷായി, ഒരു

നേന്ത്രകുല, ഇണ്ടിളയപ്പനു സമർപ്പിക്കാൻ, പണിക്കര് പറഞ്ഞപ്പഴേ എനിക്ക് സംശയം തോന്നിയതാ, അമ്മുമ്മയ്ക്ക് രസകദളി ആയിരുന്നേ പ്രിയം.!"

"ഈ പണിക്കരുടെ കാരണവന്മാരിൽ ചിലർക്കൊക്കെ ചിത്തഭ്രമത്തിന്റെ ലക്ഷണങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നുവത്രേ" ചിലർ അടക്കം പറഞ്ഞു.

യുവാക്കൾക്കിടയിൽ എന്നാൽ, പട്ടണത്തിൽ നിന്ന് വന്ന ഗണപതി അയ്യരുടെ അനന്തരവനായിരുന്നു ചർച്ചാവിഷയം. "ആളെ ഒന്ന് കാണണം, നല്ല മിടുക്കനാണെന്നാ കേട്ടേ."

ഇങ്ങനെ ഓരോന്നൊക്കെ പറഞ്ഞു ആളുകൾ ഒഴിഞ്ഞു, മുറ്റം ഏറെ കുറേ ശൂന്യമായി തുടങ്ങി.

പക്ഷെ ഇതൊന്നും കേൾക്കാതെ, നിന്നിടത്തു തന്നെ തരിച്ചു നിൽപ്പുണ്ടായിരുന്നു ആ ചെറുപ്പക്കാരൻ. പണിക്കരുടെ വായിൽ നിന്നും വീണ വാക്കുകൾ കേട്ടപ്പോഴാണ് ഒരു ഫ്ലാഷ്ബാക്ക് പോലെ അവന്റെ മനസ്സിൽ ഒരു വെക്കേഷൻ കാലം ഓർമ വന്നത്. സ്കൂളിലെ സമ്മർ വെക്കേഷൻ ആഘോഷിക്കാൻ അമ്മവീട്ടിലെത്തിയതായിരുന്നു. എല്ലാം കഴിഞ്ഞിറങ്ങാൻ നിന്ന അനന്തരവനെ അടുത്തു വിളിച്ചു, മറ്റാരും കേൾക്കാതെ ആ അമ്മാവൻ ചോദിച്ചു "എടാ നിങ്ങൾ നോൺ വെജ് ഒകെ കഴിക്കാറുണ്ടല്ലോ, പറയ് ടൗണിൽ വെച്ച് കോഴി ബിരിയാണി കഴിച്ചിട്ടുണ്ടോ" ഉണ്ടെന്ന് തല കുലുക്കിയപ്പോൾ, അതിന്റെ രുചി വിശദമായി വർണിക്കാൻ ആവശ്യപ്പെട്ടു. "ഹാവൂ, മരിക്കണേന് മുന്നേ ഒരു തവണ എങ്കിലും ഒന്ന് രുചിക്കാൻ....." നെടുവീർപ്പോടെ ഗണപതി അയ്യർ നടന്നു നീങ്ങിയത്, ആ ചെറുപ്പക്കാരൻ കൺമുന്നിൽ വീണ്ടും കണ്ടു!

പക്ഷെ താൻ പോലും മറന്നു പോയ, മറ്റാർക്കും അറിയില്ലാത്ത ആ സംഭവം, പണിക്കരെങ്ങനെ അറിഞ്ഞു! ഇയാൾ ശെരിക്കും സിദ്ധനാണോ! ആധുനികശാസ്ത്രത്തിന്റെ അകമ്പടിയോടെ യുക്തിവാദത്തിൽ തീർത്ത തന്റെ വിശ്വാസത്തിന്റെ അടിത്തറ ഒന്ന് പാളിയോ. ഉത്തരമില്ലാതെ ആ ചെറുപ്പക്കാരൻ അവിടെ നിന്നും മടങ്ങി.

പണിക്കരുടെ വീടിന്റെ അകത്തളത്തിൽ എവിടോ ടെലിവിഷനിൽ പരസ്യ വാചകം മുഴങ്ങി. "വിശ്വാസം, അതല്ലേ എല്ലാം"

The new variant of Corona Virus which was initiated in China during 2019, termed as COVID 19 has impacted our social and economical culture. The impact of the same on society is drastic. Despite the protocols and vaccination drives, we are still facing the impacts associated with the same. The impact it created in work culture is also drastic. Most of the businesses and organizations suffered in the initial time very badly. It is worthwhile to analyze the journey of how each work unit responded, reacted and fell back in place. We really proved ‘Necessity is the mother of invention’. Within a short amount of time we proved a lot. This difficult time has again proved that if we stand together united, we stay strong as well. In spite of all restrictions and threats of virus, the pharma companies had emerged with successful vaccinations in record time. Have we ever thought that new vaccines can be researched, developed, tested and implemented in such a record time? While the debates on its implications are still on, we surpassed a critical time with basic vaccinations hopefully. Now at least we are in a position to think about the future and the whole world and leaders have already put their thinking cap on to develop a new strategic work culture. Almost all now agree that the work culture will change completely from the previous set up and we need to embrace a hybrid work culture.

                                                     As a representative of the IT industry which is the pioneer in establishing business continuity amidst all crises through the implementation of ‘work from home (work at home)’ initiative, I feel privileged to write about the topic ‘Changing Work Culture – after COVID’. In the IT industry work from home is not something initiated by COVID. We were practicing the same for a long time now ever since the inception of laptops and high-speed internet. The only difference I can see is that earlier it was on a need basis due to personal/family needs or to continue or support business on holidays/weekends in emergency situations and was for a limited period like a few weeks or months, but now work from home has become the new normal. Almost all IT professionals are doing work from home from March 2020. Wow, I just realized it’s such a great achievement. For more than one and half years we ensure the proper business from home!

                                                     Imagine if the work from home initiative was not there in industry. Can we think of how many companies would have shut down by now? How many engineers and supporting staff would have lost their jobs? How many families would have been bankrupt and committed suicide? What a social hazard it would have been! But we were lucky to have this culture enabled already. Having said that, in the IT industry it’s not something new. But what about other fields? Let’s think about government sector offices, hospitals, education departments etc. Did we imagine these to run through online mode so nicely before this covid? Definitely a big No in India at least. We have definitely seen these implemented in developed countries, but in India, these were unimaginable prior to this. Though we also had online education and systems for higher education, those were not considered mainstream and also, we never thought mainstream education could be effective through online mode. But now even the government is planning to start a lot of higher education courses in mainstream online after seeing the successful implementation of necessary infrastructure and guidelines.

                                                      I still remember the day we got news that schools are going to shut before summer vacation in March 2020 just before kids were about to start the final examination of the academic year 2019-2020. There was a lot of uncertainty at that time, though we never expected the effect of the pandemic to remain for so long. We heard news of a large number of people losing jobs at foreign countries and returning to India. Central government announced the first lockdown on 24-March-2020. The entire economy of India or rather the entire world started to shake in the rise of pandemic.  But soon the industries like IT responded to the situation and started running business through work from home access for employees. Thanks to the infrastructure and network facilities which enabled the smooth transition of work from office to home. Definitely there were initial hurdles for long term work from home set up from companies and employee’s sides. But soon we started sailing smoothly. Again, a lot of important government sectors started adapting the same and it was just a starting. One by one all industries moved to a new mode.

                                                             Education department, private and government sector started online classes. In Kerala, we even started school classes through television! We know that there are still issues in providing education access to all in online mode, but in spite of all hurdles, what we observed was a massive shift in mindset, infrastructure and culture. Even in the case of work culture that was a massive shift. Remembering the trolls on how mothers were changed to ask kids to take mobile phones to attend classes and notes from trying to keep their kids forcefully away from mobile phones. It was really fun to observe the transition. A lot of network issues, new procedures for examinations, invigilation, assignments and what not! Before the students forgot basics, we were able to set up things right keeping aside the population who still can’t access the same. But over the period, for people with digital access, education became normal for teachers and students. I have even seen more enthusiastic kids in online classes.

                                                              In India, we probably never imagined doing our doctor consultation online before, though we used to talk to doctors about our doubts. But the pandemic has changed the long hospital queues. We again managed to work out home remedies before rushing to hospitals and started practicing better hygiene to keep the pandemic away. Though hospitals were affected initially, again the online consultations picked up well, so the primary level consultations became online and only very necessary cases started flowing to hospitals, which reduced rush as well as provided better facilities for the needy and also, I feel doctors can also work more comfortably. And no need to say there is a revolution in the hygiene sector. A lot of new brands and companies to support mask, sanitiser, soap and disinfectant requirements arose during this time. So maybe some sectors were the worst hit, but this has created new business opportunities and work for many too. Initially it might have been survival of the fittest, but slowly all sides started to wake up with subsidiary businesses.

                                                                 There are industries which can’t be operated fully in online mode like public transport, we need drivers and conductors in buses to serve the society unless we fully move to autonomous vehicles which may be a little more time taking. But still here the office works can be carried out remotely with proper infrastructure. Also, as the number of office and school goers decreases, the number of physical staff required for operations can also come down.

                                                               A lot of public sector offices changed their customer services through online mode like village offices, corporation offices etc. Other private sectors like LIC, personal banking etc which were having online facilities earlier, mandated all customers to use those online services unless for critical transactions. Secretariats and other important government sectors started providing updates to customer services online through portals or mobiles. What a bliss in fact. No long queues in offices and it also reduces chances for corruption. Overall online services will definitely save a lot of time for employees and service consumers. No need to travel, No long queues and No ask for changes! All these have created a lot of new opportunities for job seekers, when an organization moves from a normal set up to online or paperless set up, we can imagine the work behind that – requirement of online portals, data entry, data syncing etc. On one side when jobs of people were affected, the other side was creating new opportunities.

                                                              Now what is not online? Not only the mainstream education, yoga, dance, music, arts and crafts, drawing, karate etc everything is online. The professionals can establish their business online and can teach any students from anywhere. Looks really promising right? A lot of new career options as trainers in different online services, a lot of small-scale businesses started around these opportunities like Akshaya centers and computer establishments to support the public in these activities and provide them training. A lot of money transactions became online and virtual. So, we moved fast closer to a Digital India during the pandemic in fact!

                                                               We have seen online marketing and retailing going well during this time. We have shifted to online shopping at a faster pace. Have seen a lot of courier companies and online shops making good profit during this pandemic situation. Even the online food services flourished well. Surely these contributed more job opportunities and employment options and so did the revenue, right?

                                                                   I have even witnessed football classes being taken online where concepts are covered and with limited edition offline classes for practice. So overall in any sector we take online and remote working is a possibility now. The complete transition from morning rush to catch school, office and public buses. 

                                                                   At high level COVID 19 has shifted work culture from office to home, offline to online, fixed time to flexible time and what not! An unimaginable shift in all sectors, work culture and society. It's the future which will really measure the success or impact, but I am sure that the shift is massive.

Impact on Society

                                                                Now let’s see the impact of new work culture on society. We can definitely think of positive and negative impacts just like anything else. Especially being a new way of working and managing things, many would take time to adjust and fall in place. Also, we might not be in the right position to think about the success now, the future will prove that. But we sailed with positivity, we created a shift and so we will confidently emerge as winners.

Positive Impacts/Advantages

                                                                 First let’s see the plus side of it. Just take an example of transportation. Definitely the time from 2019 December onwards would be remembered not only for COVID and lockdowns, but also as a less carbon emission period. Though the studies mention that due to ozone layer problems still the impact on the environment is not reduced much. But I am sure at least we reduced our contribution to harm more. And if we continue with the right measures, we can control environmental impacts very well, at least at the same level as now.

                                                                    When the commuting community is less, overall support and infrastructure required for the same will gradually come down. This will reduce the vehicles on the road which will result not only in reduced pollution but also the traffic will come down, so overall time to travel will become less, requirement of road will come down, so we will encourage more greener spaces and healthy nature around us. With less travel people will get more time with family and friends and which will result in a more healthy and happy community. We know that, in foreign countries, when the weather forecast is bad, everyone will work from home, here many times during bad weather people will get stranded and face bad weather. This situation will also be avoided with new culture.

                                                                       People can contribute more time for public service and also for their hobbies. This will again increase the opportunities for artists and other non-mainstream departments to increase their career options. The most important challenge for people to be involved in any leisure activities is time, ideally time to travel. The savings in that would allow people to do exercise, yoga etc which will add more health for people. The lifestyle related diseases will come down and we will surely move towards a healthier generation. All these will contribute to the overall happiness index and more satisfied and happy workers in all fields and surely will benefit the overall society.

                                                                       Society talks about the abandoned old generation a lot. Actually, we all know the reason, it is not because we do not like parents or grandparents or we do not want to take care of them. The old generation is isolated and abandoned due to lack of time. If we have a proper hybrid work culture, the situation will change considerably. There are options to take necessary leaves during emergency periods, but we will not be able to take such leaves often. Also, not everyone will have the freedom to lose the earning option. So, if we have a work culture which supports options to carry out work from home, this situation will also be changed. Don’t you think it’s so nice?

                                                                        Most of the time we tend to limit our work opportunities around the place we stay as we need to support and take care of family as well. So, our opportunities are limited. This situation will also change with work from home culture. Organizations are also limited by the choice of employees in a particular location. But work from home will enable a mutually benefitting situation for employees and employers. Organizations can onboard talents across the globe and employees can also work from their preferred locations. This mutually rewarding situation will enhance the relationship and will definitely turn out to be a positive and encouraging one.

                                                                  In customer service departments like village offices, banks, revenue offices etc we know the pain that employees and consumers face. People from far away places need to travel early to reach the offices and then unnecessarily wait in queues for hours just to get their priority. Anybody will be happy? When the online services are provided, people can use the same from home and only when it is required to travel to the office for clarifications (which cannot be carried over phone/online) or manual sealing/stamping those can travel. This is not only beneficial for the consumers, but the work of employees in such divisions will come down as well. We always talk about consumer issues. But can you think of employees who really need to take care of such long queues. They may need to avoid or cut short their tea and lunch breaks. When these primary level services are online employees will get more time to focus on priority items which need manual intervention and also if work from home is also provided their satisfaction level will also get increased. Here chances of corruption will also reduce, online services will make all payments digital, so tax excavations can also be reduced. Also, consumers will get faster response time and all receipts will be available online for reference. That will also have an impact on a greener environment as no need to take printed receipts always. Only when needed people will take print outs, so less trees will be cut for paper, ink etc.

                                                                People can arrange their work time based on personal convenience. We know many people will have some personal work that will take 1-2 hour sometimes but eventually end up taking leave earlier. But now they can carry out that and then take extra time on the same day later to compensate for those working hours to manage. So, employees start to manage their work and work time which will again add to satisfaction. The offices will become fileless, paperless, no need to worry about lost records and files. Office spaces can be reduced, less cafeterias, less electricity, less A/C, less recreational areas overall contributing to much greener nature.  

Negative impacts/Drawbacks

                                                     We cannot see only positive side for anything. As we say “Even the divine nectar will be poison if consumed in over dose”. So, there will be negative sides as well for anything. When work from home is enabled, we will cultivate a workaholic generation as some people can tend to work beyond expected time and people can become more socially withdrawn. So, on one side employees will tend to work more and which may have a positive impact on work initially but when the expectations also grow more, it will lead to exploitation and health issues as well. Also, sometimes where there is dependency on a co-worker and the same person is not available at a particular time, it may have some impact on work and schedule. So having a soft guidance on work time and flexible time will be beneficial.

                                                                Proper network is the base for the infrastructure required to set up a work from home culture. So eventually we may need to see the impact on Society in terms of getting more space for towers and radiation. Though there are no clear studies on the impact of network towers and increased health issues, the discussions and research are still going on. Also, more space needs to be allocated for towers and related communication infrastructure. IF the employees are not covered with a proper network, it will have a negative impact on work, schedule and quality. It might affect the overall project timelines for corporations.

                                                                    The companies may tend to reduce head count and expect employees to work more. Sometimes employees can take advantage and take more time to complete work. These kinds of issues need to be addressed.

                                                                   The work from home culture can make less staff in the service department which may delay priority processes and emergency services. When services are moved to hybrid mode (online and offline) proper adherence needs to be ensured. Auditing and record office keeping should be done properly and the records should be synced up properly. Else it will create an inefficient and inaccurate system.

                                                                           On the outset many people will think it will reduce the employee requirement in various sectors and departments. Though initially, it feels like that eventually, it will create new responsibilities and new work options like auditing, communication services, migration of data from offline systems etc. Also, eventually the right skillset will get the right kind of job. People may initially feel that there is no differentiation between office hours and personal hours, the culture shift should be managed carefully. Some offices may feel a surplus of staff which can have a negative impact as well.

                                                                            The coordination between employees and team culture may be impacted if not taken care properly. Individual performances may become key to success which may again device unhealthy competition without transparency.

                                                                            It is reported that people spending more time in front of computers and calls, are having health issues. Ears and hearing issues are becoming more with improper use of audio-visual media. People can become socially withdrawn as well.

What should be done?

                                                                          It is certain that we need to focus on a hybrid work culture. It will be a combination of online and offline as well as a combination of work from home and work from office. These may look the same, but have different faces and issues and nature.

                                                                          As we already talked about, exploitation, job reduction and transparency issues, let us think about the solution. First, we can talk about corporate organizations as the work needed to ensure proper working will be less there due to already implemented policies and processes.

                                                                         From the employer's side, they need to enable the proper infrastructures like laptops, compensation aligned with increased electricity and internet consumption, proper communication channels and point of contacts for necessary activities. The HR team needs to ensure the proper connection with team and employees to ensure right comradeship and togetherness required. There might need online events and global meets to ensure a team feeling.

                                                                 Legal and structural awareness and communication of flexibilities and responsibilities of employees should be clearly communicated. Management is responsible to ensure transparency, work mode supporting maximum participation, diversity and inclusions in the work, more rewards and visibilities to be created etc. The transparency on flexible hours vs leaves needs to be ensured with policies. Also, the data security and data privacy related aspects should be made more structured and need to create more awareness among employees. Eventually the culture of individual ownership will evolve, but till that time there should be concerned bodies and policies to ensure the same.

                                                                 Virtual events and family events are required to keep up the spirit and enthusiasm among co-workers.  Once the pandemic is up there should be provision for online and offline events

                                                                   From the employee side proper adherence to set standards by organizations and nature of work. Managing the individual time and priorities without impacting the team activities. They should become their own managers. Proper communications with the team. They should be responsible for taking flexible time and compensating without impacting work and team work. Leave should be carefully managed along with flexible hours.

                                                                    In terms of government sector organizations where the work from home and online services are not yet complete or partial, they may need more support to establish the same smoothly. The amount of work needed to set up a culture will vary from department to department and team to team. Some of them may need to set up online services themselves so that consumers can avail services online so that employees required in offices to support customers for such services can be reduced. All existing records need to be migrated to online for hassle-free operation. Any division operating with partial online and partial offline mode, needs to ensure proper syncing mechanisms and procedures to ensure correct records. Any offline updates should be updated online as well. So maybe in the initial period there should be a mechanism to get more work done by employees or need to manage with additional contract staff.

                                                                      It will definitely create new job opportunities in various departments and also the existing employees need training to change their working methods. Training needs to be considered as an investment rather than cost as it will be benefiting a lot in future. Compensation structure may need revision overall to accommodate new expenses like power, ac, laptop, internet etc whereas the existing components for travel and related expenses can be revisited. Proper mechanism and rosters for ensuring required staff at office also needs to be ensured for critical services.

                                                                     Any organization should plan for a hybrid culture. Education department and medical services should also ensure the same. The mix of online and offline modes should be ensured in education as well. The practical sessions and lab sessions should be done at school whereas the theory and basics can be covered online. Or in case of distance mode education, like the ones happening for higher education, virtual lab sessions need to be arranged for computer related practical work. Definitely we know the labs of medical students need to be offline itself for the benefit of the community. So, the decision of what can be done online, offline, hybrid etc need very detailed studies in background and need an action plan to start implementing at surface on priority.

                                                                       Just like now, the primary health investigations can definitely go online. But wherever there is no clarity for doctor or patient, the treatment should need at least a physical visit to ensure more accuracy and less time for treatment.

                                                                                 Also imagine the online swimming classes, online driving classes! Definitely those should as well be designed with hybrid mode. The governance should ensure the maximum reach for participants and employees in these programs through incorporation of different organizations to ensure the near access for practical sessions. Say for example, the governance team should ensure the provision of nearby facilities for practical sessions for different participants. For example, imagine the new recruitment for a KSRTC driver, it is the responsibility of the assigned station master in the assigned depot to make sure that the driver has enough experience to drive the bus safely. So, the selected persons can go to their nearby locations to complete training and get certified and if the opportunity is not there in the same location, he can be opted to work in the next available location for him. So, there is enough work on the governance model to ensure maximum quality and satisfaction.

Future!

                                                                                Future is definitely hybrid. So let us start the basic and fundamental work for the future now. The younger generation is well adapted now itself with hybrid modes of education mechanisms and the facilities and opportunities they have. Similarly, the slightly older generation may struggle initially to get used to new modes of normal. Probably they are already adjusted and learnt with the current situation. So, the employees and the service consumers who require digital access and training should be provided the same in multiple phases. I remember there were different social organizations and corporates started doing the digital awareness classes for social awareness and culture shift.

                                                                             It’s the responsibility of the mid generation to bridge the gap. We should enable the less privileged to attain new skills and evolve to a new role and also, we should ensure that maximum humane and social elements are imbibed in the younger generation for a tolerant and peaceful society. We are used to long queues and adjustments but the younger generation gets everything at their fingertips, so the tolerance level may be different, so we should make them understand the necessary adjustments and give true expectations of different levels of activities. There is no doubt that modern or developed nations face a lot of security issues due to intolerance. The shift should address those aspects as well and take necessary care to imbibe human values, tolerance and social culture as well. So, a lot of social and cultural organizations are required to set things right. So, a lot of new professions and services will emerge out of it.

                                                                       Definitely it’s the wake of the digital era, so no one can live out of it. So, whether or not work culture needs change, socially we need a culture change. So, let's adapt and embrace the culture for the future, Lets sail smoothly to a digital world without losing human touch. Organizations need to create opportunities for employees and events to ensure that they remain social as well. Like the corporates we should also enable social activities and funds to support social causes and the less privileged.

                                                                       Overall if we implement the new culture with necessary guidelines and policies the new culture shift will be very beneficial for all. It is the responsibility of the implementation team and leadership team to ensure the smooth transition to a better future and better world.

                                                                     Government has also taken necessary steps to support the hybrid work culture. They have made guidelines on the work hours and policies that need to be ensured for a work from home culture to ensure that there are necessary procedures in place so that employees cannot be exploited illegally. The steps that are taken now should be continued with the same level of enthusiasm even beyond this crisis time.

                                                      The working community should also understand the importance of culture shift and develop new personal traits and work culture or rather a social culture to remain more adaptable and resilient to changes to support a great future. We should be ready to face any future crisis like this, we can be better planned, planned with more optimism and necessary steps. We should make sure that we leave a strong learning and action plan behind us for the future generations to come and embrace the world more confidently. We know the class of working groups in private, public and government sectors contribute to economic growth, so with the new work culture I believe more people will be encouraged to work and thus overall, the same will contribute more towards the development of the nation as well.

Conclusion

                                                       In a nutshell, the future is of a hybrid work culture and we should embrace it at the earliest. The fundamental steps are done in response to COVID 19 and we created a massive shift. The same should not be diluted in any case. We should continue the right steps to make fundamentals strong and sustainable to pave way for a more flexible, resilient culture that can face any similar crisis in future without much hassles.

                                                         We know new variants are emerging continuously nowadays and hence it looks like we have to deal with it for more time. So, it is of utmost importance to have a switch on/off mode in work culture to shift between different modes as appropriate for the situation and nature of work.

                                                          We are now at a stage where businesses or work can be carried out from the office, home and in hybrid mode. I feel that is the most sustainable one for the future. We should be careful in keeping this benefit intact and confidently march towards a better world, where no crisis can impact our life or work.

                                                           Definitely, there is no “One size fit all” approach we can recommend. Each organization/corporate/department/team needs to devise their own suitable hybrid model with creative and innovative approaches to carry out their own business/work properly.

                                                             Let us not go through similar situations in future. Let’s embrace the hybrid mode of work culture and let’s lead the way for a bright future for the generations to come. Let’s pave way for more successful generations to come with all our lessons and proper culture in all fields. “Action speaks louder than Voice”. So, the IT industry is on the right path to lead the way. Let’s encourage and advertise more for the benefit of the whole society.

I, You, We... The Truth!

The day is always busy with code, calls, and commitment towards the so-called excellence but for us, it indeed grants us a minute or few to either write or read about something happening around us! The Truth! I believe truth plays a predominant role in IT and those hilarious conversations never end that easily! When I say that, I should give some examples. However, the fact is, when it comes to writing, the author takes the liberty to use a stranger for all his poor stories, so do I! I know these guys who keep mailing each other stating that the issue is at your end, and we cannot do anything from our end. Their narratives will be awesome! This happens at least once every two days, and both say the same until the 3rd or 4th email conversation. Indeed, they come up with the past evidence stating that the issue was resolved by you last time – Again, both say the same (Yeah, we are more into production support). They point out the emails, chats, and a couple of documents until the manager comes into the picture. Finally, the truth will come out in the end as most epics in the world have rightly preached!

More about truth, one of my colleagues was offered an onsite position though the traveling date was never mentioned when he put his paper. It was a verbal promise and the Covid situation was often referred to during his discussion with the manager. Will he enjoy the breeze abroad? Was that a strategy to keep him longer in the company with this unbelievable attrition rate? What is the truth? The skype chat, Mails, Client, Global travel policies, and significantly, the annoying guy who just left the country and keeps posting pictures wherever possible, all matter in this subject! Assumptions play a vital role not just inside a team, company, but very importantly in life! A proverb says, what you see, hear, is not the truth, but what you understand after a proper assessment is! What is going to happen next is what defines the trueness of what is happening now! Yes, we are living in the post-truth era!

Oxford Dictionary defines post-truth as "Relating to or denoting circumstances in which objective facts are less influential in shaping public opinion than appeals to emotion and personal belief". When I read this on Wikipedia, the first thing that came to my mind was politics. I am not talking about the ones happening inside the closed walls, but in public, Infront of thousands of people! A political leader blames a party for something which he has no evidence other than a mere allegation. Interestingly, he gets a response back from the opposition stating that it all happened only because of his party. Since we don’t have a manager here, the truth never comes out. But what survives among us is millions of tweets, tons of Facebook posts, and loads of WhatsApp messages! It’s a matter of people to either believe or not and that goes as per their personal belief, and nothing related to the truth! Again, into politics, I noticed one of my friends who likes a set of personalities and his Facebook, YouTube, WhatsApp groups were filled with a certain ideology – The same I noticed with my uncle who has the same ideology. They both follow the same posts, view the same videos, and forward the same messages. They like to hear more on that topic, and they believe it’s true! The stuff they follow can even portray their character to a certain extent! And they can be categorized into a group based on their interest in social media. “Tell me who is your friend, and I will tell you who you are!” is an old proverb! “Show me the YouTube feed, and I will tell you who you are!” is the new one!

Social media platforms have taken control over other media and this generation relies more on Twitter, Facebook, and WhatsApp to know news and current affairs! I find Twitter funny most times! They do the same with Facebook too! For anything that happens, they post an indirect note! The simplest example is if Kerala Blasters wins an amazing match, Twitter floods with #Manjappada! People who don’t know about Kerala Blasters will never understand the meaning of it and I once again take the liberty to speak about a stranger in Kerala who doesn't exist! Imagine the same with a day-to-day issue. A guy posted a #CongratulationsBhai for a celebration a film star made and unfortunately, just minutes after the post, the film star met with an accident! His fans started harassing him thinking that he congratulated him for his accident, created memes that are still alive although he had clarified his post within a few minutes! When it comes to social media, “Once said remains always said, yeah even if the post was deleted!”. Even this statement about a guy and a film star as a whole is also part of the post-truth era – My sincere contribution!

The Post-truth era is all about believing and connecting emotions rather than analysing the truth. Social media plays a vital role in changing the mindset of people. Years ago, when newspapers were the sole source of news, we had authenticity and we have even witnessed the newspaper authorities who apologize if ever a piece of false news was published in their newspaper. Today the case is different, I sometimes feel like everyone around me is a news reporter. A guy keeps sharing forward messages which are highly unimaginable. The fake articles about covid he shared were worse than covid itself! People believe what is posted on Facebook and WhatsApp is true and never try a step to verify its legitimacy. Many YouTube channels followed by lakhs of people are more propaganda and highly biased. A YouTuber posts a video for which another YouTuber replies with another video, both explaining their views but nullifying the truth. We are all one way or the other connected to those biased feeds for which we have an emotional quotient than authenticity. I remember an old story I read when thinking about the way a message is passed via social media nowadays. How emotionally they narrate a topic just to get their benefit out of it. The story goes like this!

A guy was speaking about a dangerous chemical in front of 50 people in a hall. He urged everybody to sign a petition demanding strict control or total elimination of that dangerous chemical! He had enough reasons with him, he said, “It can cause excessive sweating and vomiting... It is a major component in acid rain... It can cause severe burns in its gaseous state and accidental inhalation can kill you...”. He further added, “It contributes to erosion, and it also decreases the effectiveness of automobile brakes…” and finally, “It has been found in tumours of terminal cancer patients”. He asked everybody to support him for its Ban! What do you think of it? Do you go with the ban or not?

Among them, forty-three people said yes, six were undecided, and only one knew that the chemical was “Water”!

The same method of narration is applied to most of the social media content and interestingly whatever the guy said above is at least true but when it comes to social media, most times lies! There should be strict laws to ensure only truth is spread which may seem difficult to enact, but it’s a need of the hour. Until the government takes a solid measure, make sure not to believe everything you read on social media. Spend some time to know the truth and be responsible before sharing anything that’s not a part of your knowledge! Cheers!

സ്വതന്ത്ര ഇന്ത്യയെ മറ്റു രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നും തികച്ചും വ്യത്യസ്തമാക്കുന്നത് അതിൻറെ വൈവിധ്യവും ആ വൈവിധ്യങ്ങളിലും നിലനിൽക്കുന്ന ഏകത്വവുമാണ്. നാനാത്വത്തിൽ ഏകത്വം എന്ന ആശയമാണ് ഇന്ത്യയുടെ നെടുംതൂൺ. വലിപ്പത്തിൽ ഏഴാം സ്ഥാനത്തും പർവ്വതങ്ങളാലും ജലാശയങ്ങളാലും വനങ്ങളാലും ചുറ്റപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന മരുഭൂമിയും പീഠഭൂമികളും നിറഞ്ഞ ഇന്ത്യൻ സൗന്ദര്യത്തിന് മാറ്റുകൂട്ടുന്നത് 447 വ്യത്യസ്ത ഭാഷകൾ സംസാരിക്കുന്ന ജനങ്ങളും അവരിൽ തന്നെ വ്യത്യസ്ത മതവിഭാഗങ്ങളിൽ വിശ്വസിക്കുന്ന വ്യത്യസ്ത ആശയങ്ങളുള്ള  ഇന്ത്യൻ ജനതയുമാണ്. ഈ ജനതയുടെ പരമാധികാരം സംരക്ഷിക്കപ്പെടാനാണ്  ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടന രൂപംകൊണ്ടത്.

1950 ജനുവരി 26 ന് ഇന്ത്യയുടെ പരമോന്നത നീതി വ്യവസ്ഥ ആയ ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടന  നിലവിൽവന്നു. ഈ ദിവസമാണ്  റിപ്പബ്ലിക് ദിനമായി  നാം ആചരിക്കുന്നത്.

രാജ്യത്തിൻറെ അടിസ്ഥാന തത്വങ്ങളുടെ നിർവ്വചനം, ഗവൺമെൻറ് സംവിധാനങ്ങളുടെ ഘടന, അധികാരങ്ങൾ, നടപടിക്രമങ്ങൾ, പൗരൻ്റ മൗലികാവകാശങ്ങൾ, കടമകൾ, രാഷ്ട്ര ഭരണത്തിനുള്ള നിർദേശകതത്വങ്ങൾ  തുടങ്ങിയ തത്വങ്ങൾ മുന്നോട്ടുവയ്ക്കുന്ന ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനയാണ് പരമാധികാര രാഷ്ട്രങ്ങളിലെ ലിഖിത ഭരണഘടനകളിൽ വച്ച് ഏറ്റവും വലുതെന്ന് ഓരോ ഇന്ത്യൻ പൗരനും അഭിമാനിക്കാവുന്നതാണ്.

72 വർഷങ്ങൾക്കു മുൻപ് മുൻപ് 1949 ക്യാബിനറ്റ് മിഷൻ പദ്ധതിയുടെ കീഴിൽ രൂപവൽക്കരിച്ച ഭരണഘടനാ നിർമ്മാണ സഭ ആയിരുന്നു ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടന രൂപവത്കരണത്തിനുള്ള നാന്ദികുറിച്ചത്. 13 കമ്മിറ്റികൾ ചേർന്ന് രൂപീകൃതമായ ഈ സഭയിൽ തുടക്കത്തിൽ പ്രാദേശിക നിയമസഭയിൽ നിന്നും അവയിലെ അംഗങ്ങളാൽ തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടവരും നാട്ടുരാജ്യങ്ങളുടെയും അനുബന്ധ പ്രദേശങ്ങളുടെയും പ്രതിനിധികളും ചേർന്ന് 389 അംഗങ്ങളുണ്ടായിരുന്നു.

ഇതിനിടയിൽ ഇന്ത്യ വിഭജിക്കപ്പെടുകയും അതിൻ ഫലമായി 299 അംഗങ്ങളുള്ള കമ്മിറ്റി ആയി ചുരുങ്ങുകയും ചെയ്തു. 1946 ഡിസംബർ 9ന് ഉദ്ഘാടന യോഗം ചേർന്ന് പ്രവർത്തനമാരംഭിച്ച  ഡോക്ടർ സച്ചിദാനന്ദ സിൻഹ താൽക്കാലിക ചെയർമാനായ ഈ സഭ മൂന്നുവർഷത്തിനുശേഷം 1949 നവംബർ 26 വരെ പ്രവർത്തിച്ചു. ഡോക്ടർ രാജേന്ദ്ര പ്രസാദ് ആയിരുന്നു ഇതിൻറെ പ്രസിഡണ്ട്. ബി എൻ റാവു ഇതിന്‍റെ നിയമോപദേഷ്ടാവായി.

ഡോക്ടർ ബി ആർ അംബേദ്കറുടെ നേതൃത്വത്തിൽ 1947 ഓഗസ്റ്റ് 27ന് ഒരു കരട് കമ്മിറ്റി രൂപവൽക്കരിച്ചു. ഈ കാലയളവിൽ  ബി എൻ റാവു തന്നെ ആയിരുന്നു  ഭരണഘടന ഉപദേശകൻ. രണ്ടു വർഷവും 11 മാസവും 18 ദിവസവും എടുത്ത് ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനയെന്ന ലക്ഷ്യം പൂർത്തിയായി. ഇതിനിടയിൽ നടന്ന ചർച്ചകളിൽ നിന്നും 7635 ഭേദഗതികൾ നിർദേശിക്കപ്പെട്ടതിൽ നിന്നും 2337 ഭേദഗതികൾ പ്രയോഗത്തിൽ വരികയും ചെയ്തു.

ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനയുടെ ആദ്യ പതിപ്പ് ഇപ്പ 1948 ഫെബ്രുവരി 28ന് പ്രസിദ്ധീകരിക്കപ്പെട്ടു.
ഘടക കരട് കമ്മിറ്റി 1949 നവംബർ 26ന് ഭരണഘടന അംഗീകരിക്കുകയും സ്വീകരിക്കുകയും ചെയ്തു അങ്ങനെയാണ് നവംബർ ഇരുപത്തിയാറാം തീയതി ഇന്ത്യയുടെ നിയമ ദിനമായി മാറിയത്.

1950 ജനുവരി 24 ന് മഹത്തായ ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനയിൽ സഭയുടെ അംഗങ്ങൾ ഒപ്പുവയ്ക്കുകയും തുടർന്ന് ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടന 1950 ജനുവരി 26 ന് പ്രാബല്യത്തിൽ വരികയും ചെയ്തു.

കർഷകരും കലാകാരന്മാരും വ്യത്യസ്ത തൊഴിലുകളിൽ ഏർപ്പെടുന്ന  വ്യത്യസ്തരായ ജനങ്ങളാൽ നിബിഢമായ നമ്മുടെ ഇന്ത്യയിൽ ഇതിൽ തൊട്ടാൽ ഇല്ലായ്മയും പട്ടിണിയും കൂടെയുണ്ട് എന്നുള്ളത് വിട്ടുപോവാൻ പാടില്ലാത്തതാണ്. എന്താണിതിന് കാരണമെന്ന് കണ്ടുപിടിച്ച് ഇതിൻറെ യഥാർത്ഥ കാരണങ്ങളെ ഉന്മൂലനം ചെയ്ത് തൊഴിലില്ലായ്മയിൽ നിന്നും യുവത്വത്തെ മോചിപ്പിക്കേണ്ടത്  അത്യാവശ്യമാണ്.

ഇന്ത്യയിലെ മതേതരത്വ  വ്യവസ്ഥിതി തകിടം മറിഞ്ഞാൽ പിന്നെ ഉണ്ടാവുന്ന ഇന്ത്യ ഉഗ്ര വിഷങ്ങളിൽ നിറഞ്ഞ് നശിക്കുന്നതാണ് നാം കാണേണ്ടിവരുക .ഏതു മരുന്നും മറുമരുന്നും ഉള്ളതുപോലെ ഏതു പ്രശ്നത്തിനും പരിഹാരം ഉണ്ട് ആ പ്രശ്നങ്ങൾ കണ്ടെത്തുകയും യഥാർത്ഥ പ്രശ്നങ്ങൾ നശിപ്പിക്കുകയുമാണ് നമ്മൾ ചെയ്യേണ്ടത്.

ഏറ്റവുമധികം ഭേദഗതികൾക്ക് വിധേയമായ ഭരണഘടന എന്ന വിശേഷണമുള്ള ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനയിൽ 395 വകുപ്പുകളും എട്ടു പട്ടികകളും മാത്രമാണ് അത് നിലവിൽ വരുന്ന കാലത്ത് ഉണ്ടായിരുന്നത്. ഇന്നത് 444 ലേറെ വകുപ്പുകളും 12 പട്ടികകളും ഉൾപ്പെടുന്നതാണ്. ഇത്രയേറെ വകുപ്പുകളും നിയമങ്ങളും ആളും മുന്നിൽ ഉണ്ടായിട്ടും വിദ്യാലയങ്ങളിൽ ഇന്ന് നാം പഠിക്കുന്ന  പരീക്ഷ ചോദ്യങ്ങൾ ഇല്ലാതെ സ്വന്തം ജീവിതത്തിൽ നമുക്ക്  എത്രത്തോളം അവബോധം നമ്മുടെ ഭരണഘടനയെക്കുറിച്ചുണ്ടെന്നുള്ളത്  ചിന്തിക്കേണ്ട കാര്യമാണ്.

ഇന്ത്യയെ ഒരു പരമാധികാര ജനാധിപത്യ രാഷ്ട്രമായി പ്രഖ്യാപിക്കുന്ന എല്ലാ പൗരന്മാർക്കും മൗലികവകാശം ഉറപ്പു നൽകുന്ന ജനങ്ങളാൽ തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെടുന്ന ജനപ്രതിനിധികൾക്ക് മാത്രമാണ് ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടന ഭേദഗതി ചെയ്യാനുള്ള അനുവാദമുള്ളൂ.

വിവിധ പരിസ്ഥിതി ഘടനകളും വ്യത്യസ്ത വിശ്വാസങ്ങളും വ്യത്യസ്ത ഭാഷകളും പരമാധികാരവുമുണ്ടായിരുന്ന വിവിധ പ്രദേശങ്ങൾ അടങ്ങിയ സംസ്ഥാനങ്ങളെ ഒരൊറ്റ നിയമവ്യവസ്ഥിതിക്കുകീഴിൽ ഒന്നിച്ചു നിർത്തുന്ന വേറെ രാജ്യങ്ങൾ  ഇല്ലെന്നുള്ളതാണ് ഏകത്വത്തിൽ അധിഷ്ഠിതമായ നമ്മുടെ ഭരണവ്യവസ്ഥയുടെ വ്യത്യസ്തത. ഭാരതമൊട്ടാകെ നിലനിൽക്കുന്ന ഒരു സ്വതന്ത്ര നീതിന്യായ വ്യവസ്ഥ നമുക്കുണ്ട്.

വിവിധ രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നും കടമെടുത്ത വ്യത്യസ്ത ആശയങ്ങളാല്‍ ചിട്ടപ്പെടുത്തിയതാണ് ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടന എന്നാൽ  എത്ര ജനങ്ങൾ അടിസ്ഥാന ആവശ്യങ്ങൾ പോലും നിറവേറ്റപ്പെടാതെ ജീവിക്കുന്നുണ്ട് എന്ന് നാം അന്വേഷിക്കേണ്ട കാര്യമാണ്. ഓരോ വ്യവസ്ഥയിലും തെറ്റുകൾ സംഭവിക്കുമ്പോൾ  അതിനെതിരെ  സമരങ്ങളും നടന്നിട്ടുണ്ട്.  ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യസമരം അതിനുള്ള ഉദാഹരണമാണ്. സമീപഭാവിയിൽ എവിടെയെങ്കിലുംവച്ച്  നമുക്ക് നമ്മുടെ നീതിന്യായ വ്യവസ്ഥ കൈമോശം വരുകയാണെങ്കിൽ സ്വാതന്ത്ര്യസമരചരിത്രം ഉള്ള ഇന്ത്യൻ ജനത അവകാശങ്ങൾ തിരിച്ചുപിടിക്കും  എന്നുള്ളത് സംശയമില്ലാത്ത കാര്യമാണ്.

നമുക്ക് വേണ്ടി നിർമ്മിക്കപ്പെട്ട നമ്മുടെ അവകാശങ്ങൾ ഇത്രയേറെ ആളുകളുടെ ഫലമായി ഉണ്ടായ നമ്മുടെ പരമാധികാരം നീതിന്യായവ്യവസ്ഥ നമ്മുടെ  കടമകൾ  നമ്മുടെ മൗലികഅവകാശങ്ങൾ പാലിക്കപ്പെടണമെങ്കിൽ അതിലുള്ള അവബോധം കുഞ്ഞുനാളിൽ വിദ്യാലയങ്ങളിൽ അച്ചടിക്കപ്പെട്ട പാഠഭാഗങ്ങൾ മാത്രമായല്ലാതെ പ്രായപൂർത്തിയായവരിലും, എല്ലാവരും അഭ്യസ്തവിദ്യർ എന്ന് നാം അഹങ്കരിക്കുന്നെങ്കിലും അക്ഷരാഭ്യാസമില്ലാത്ത വളരെ താഴെ ജീവിതസാഹചര്യങ്ങളുള്ള പൗരൻമാരിലും അവബോധം ഉണ്ടാക്കുക എന്നുള്ളത് മാത്രമാണ് ഇതിനുള്ള പരിഹാരം.

ഒരു നാണയത്തിൻെറ  ഇരുവശങ്ങൾ ആയാണ് സ്ത്രീയും ധനവും കണക്കാക്കുന്നത്.മനുസ്മ്രിതിയിൽ നഃ സ്ത്രീ സ്വാന്തന്ത്ര്യമർഹതി എന്ന് രചിച്ച മനു പോലും ചിന്തിക്കാത്ത തലങ്ങളിലേക്ക് സമൂഹം സ്ത്രീയെ കൊണ്ടെത്തിച്ചിരിക്കുന്നു. ഭരണ ഘടന വിവാഹ പ്രായം ഇരുപത്തിയൊന്നിലേക്കു മാറ്റുവാൻ തീരുമാനിക്കുന്നത് പോലും ഇപ്പോഴും ഉൾക്കൊള്ളുവാൻ കഴിയാത്ത ഒരുപാട് "വ്യക്തിത്വങ്ങൾ" ഇന്നും ഈ ഭൂമുഖത്തുണ്ട്. ഒരു സ്ത്രീ ജനനം എടുക്കുമ്പോൾ തന്നെ മാതാപിതാക്കളെക്കാൾ കൂടുതൽ സമൂഹത്തിനാണ് ആധി. അവളുടെ വിദ്യാഭ്യാസം, വസ്ത്രധാരണം, ശീലങ്ങൾ ഇവക്കെല്ലാം നമ്മുടെ സമൂഹത്തിൽ ചില ചിട്ടവട്ടങ്ങൾ ഒക്കെയുണ്ട്. ഇവൾ മറ്റൊരു വീട്ടിൽ പോകേണ്ടവൾ ആണ് എന്ന പതിവ് പല്ലവി കേട്ടുകൊണ്ടാണ് മിക്ക പെൺകുട്ടികളും വളരുന്നത് തന്നെ. വിവാഹ പ്രായം എത്തിയാൽ മാതാപിതാക്കളുടെ മനസ്സിൽ ആശങ്ക നിറക്കാൻ കുറച്ചു ബന്ധുക്കളും അയൽക്കാരും എന്നും കാണും. നൂറു പവനിൽ കുറഞ്ഞതൊന്നും ചിന്തിക്കാൻ പോലും ആകാത്ത കുറെ അഭ്യസ്തവിദ്യരായ തറവാടികളും ഈ മലയാള നാട്ടിൽ ഉണ്ട്.
വിവാഹം എന്നത് ഒരു ജീവിതകാലം മുഴുവൻ സ്നേഹമെന്ന താലിച്ചരടിൽ കോർത്തിടേണ്ട രണ്ടു ജീവിതങ്ങളാണ് എന്നൊക്കെ ആലങ്കാരികമായി പറയാം എന്നാണ് ഇവരുടെ നിലപാട്. ഫലമോ, സ്വർണം കൊണ്ടും പണം കൊണ്ടും അവളുടെ ജീവിതം ഭാസുരമാകും എന്ന തെറ്റിദ്ധാരണയിൽ സ്ത്രീധനം കൊടുക്കുവാൻ സ്വന്തം കിടപ്പാടംപോലും പണയപ്പെടുത്തുന്ന മാതാപിതാക്കൾ! എന്നാൽ ഇത്രയൊക്കെ ചെയ്തിട്ടും നമ്മുടെ പെണ്മക്കൾ ഭർതൃവീട്ടിൽ സുരക്ഷിതരാണോ? പത്രങ്ങളിൽ ദിവസവും വരുന്ന സ്ത്രീധന മരണങ്ങൾ മലയാളിയുടെ വിവാഹ സംസ്കാരത്തിനെ പൊളിച്ചെഴുതേണ്ട ആവശ്യകതയെകുറിച്ചു നമ്മെ ഓർമപ്പെടുത്തുന്നു. മിക്ക സ്ത്രീകളും സ്ത്രീധന സംബന്ധമായ പീഡനങ്ങൾ നിശബ്ദമായി സഹിക്കുന്നവരാണ്. ഇതിലെ ഏറ്റവും വലിയ വിരോധാഭാസം സ്ത്രീകൾ തന്നെ സ്ത്രീധനത്തിന് വേണ്ടി മുറവിളി കൂട്ടുമ്പോളാണ്. എന്താണ് ഇതിനൊരു പരിഹാരം? വിദ്യാഭ്യാസം, ജോലി, സ്വയരക്ഷ- ഇത്രയും കാര്യങ്ങൾക്കായിരിക്കണം മുൻഗണന. വിവാഹമെന്നത് അവളുടെ ജീവിതത്തിൽ ഒരിക്കലും സ്വപ്നങ്ങളെ ബലികഴിച്ചു കൊണ്ടാകരുത്. വിവാഹത്തിൻെറ പേരിലുള്ള ധൂർത്ത് ഒഴിവാക്കുമെന്ന് ആദ്യമേ തീരുമാനിക്കണം. "മറ്റുള്ളവർ എന്ത് വിചാരിക്കും" എന്ന ചിന്തയേ അരുത്. കുഞ്ഞുങ്ങളെ - അത് ആൺകുഞ്ഞായാലും പെൺകുഞ്ഞായാലും നല്ല വ്യക്തികളായി വളർത്തുക. ഒരു പോലെ സ്നേഹിക്കുക. ഏതു പ്രതിസന്ധിഘട്ടങ്ങളിലും നാം അവരുടെ ഒപ്പം ഉണ്ടാകുമെന്നു ഉറപ്പു നൽകുക. എന്തും തുറന്നു പറയാനുള്ള ഒരു അന്തരീക്ഷം ഉറപ്പു വരുത്തുക. ഒരു വിവാഹാലോചന തുടങ്ങുന്നതിനു മുൻപ് തന്നെ പെൺകുട്ടിയുടെ അഭിപ്രായങ്ങൾക്കു മറ്റെന്തിനേക്കാളും മുൻഗണന കൊടുക്കണം. വിവാഹം കഴിഞ്ഞും പഠിക്കാമല്ലോ എന്ന വാഗ്ദാനങ്ങൾക്കു  ചെവി കൊടുക്കാതിരിക്കുക. ഒരു ജോലി നേടി വിവാഹം എന്ന ഉടമ്പടിയിലേക്കു പ്രവേശിക്കുന്നതാകും അഭികാമ്യം. സമ്പന്നത, തറവാടിത്തം, ഉന്നത പദവി, ഉയർന്ന ശമ്പളം എന്നിവയൊക്കെ സ്ത്രീധനം ആവശ്യപ്പെടാനുള്ള അളവുകോലായി നമ്മുടെ സമൂഹം കണക്കാക്കുന്നു. എന്നാൽ ഇങ്ങനെയുള്ള വിവാഹാലോചനകൾ തുടക്കത്തിലേ ഒഴിവാക്കുക. ഏതു വയസിൽ വിവാഹിതയാകണം എന്നുള്ളത് ഓരോ വ്യക്തിയുടെയും തീരുമാനത്തിന് വിട്ടു കൊടുക്കുക. ഒരു ഔപചാരിക പെണ്ണുകാണലിനു അപ്പുറം വിവാഹ ബന്ധത്തിൽ ഏർപ്പെടാൻ പോകുന്ന രണ്ടു വ്യക്തികളും തുറന്നു സംസാരിക്കേണ്ട ആവശ്യകത ഏറെയാണ്. ഇതോടൊപ്പം രണ്ടു പേരുടെയും മാതാപിതാക്കളുമായും ഒരു തുറന്ന ചർച്ചയാവാം. ഇതിനു ശേഷം മാത്രം വിവാഹ കാര്യത്തിൽ തീരുമാനം എടുക്കുന്നതാകും ഉചിതം.
വിവാഹം എന്നത് സ്വർഗത്തിൽ നടക്കുന്നു എന്ന് പറയുന്നത് കൊണ്ട് ഒരു മാമാങ്കം അല്ല ഉദ്ദേശിക്കുന്നത്. വരനും വധുവിനും അവരുടെ ബന്ധുക്കൾക്കും സ്വസ്ഥമായി പങ്കെടുക്കാനുള്ളതാണ് വിവാഹദിനം. എന്നാൽ ഈ ദിനം തങ്ങളുടെ ആഢ്യത്വം തെളിയിക്കാനുള്ള ഒരു വേദിയായിടാണ് ഇരു കുടുംബങ്ങളും കണക്കാക്കുന്നത്. ഈ ശക്തി പ്രകടനങ്ങൾക്കിടയിൽ മനസ് നിറഞ്ഞു സന്തോഷിക്കാൻ മിക്കവർക്കും കഴിയില്ല. ഇവയെല്ലാം സാമ്പത്തിക സ്ഥിതി കുറഞ്ഞ കുടുംബങ്ങളുടെ ബാധ്യത കൂട്ടുവാൻ മാത്രമേ ഉപകരിക്കൂ.
ഇനി വിവാഹം കഴിഞ്ഞു ഒരുപാട് സ്വപ്നങ്ങളുമായി ഭർതൃഗൃഹത്തിലേക്കു പ്രവേശിക്കുന്ന ഒരു പെൺകുട്ടിക്ക് എല്ലായ്‌പ്പോഴും അവൾ ആഗ്രഹിക്കുന്ന ജീവിതം തന്നെ ലഭിക്കണം എന്നില്ല. ബന്ധുക്കൾ ആരെങ്കിലും സ്വർണമോ പണമോ ലഭിച്ചത് കുറഞ്ഞു എന്ന് പറഞ്ഞാൽ, ഭർതൃവീട്ടുകാർക്കു കുറച്ചിലായി. പിന്നീടത് അവളോടും അവളുടെ കുടുംബത്തിനോടും ഉള്ള നീരസമായി പതിയെ പുറത്തു വരും. ചെറിയ കുറ്റപ്പെടുത്തലുകളിൽ തുടങ്ങുന്ന ഈ അനിഷ്ടം പിന്നീട് മാനസികവും ശാരീരികവുമായ ഉപദ്രവങ്ങളിലേക്ക് കടക്കും. ആദ്യമൊക്കെ "സഹിക്കാം" എന്ന ചിന്താഗതിയിൽ എല്ലാം മനസ്സിൽ ഒതുക്കുന്ന മിക്ക പെൺകുട്ടികളും ഈ പീഡനങ്ങളുടെ കാഠിന്യം ഏറുമ്പോളാണ് തങ്ങളുടെ ദുരവസ്ഥ മാതാപിതാക്കളെ അറിയിക്കുന്നത്. മിക്ക മാതാപിതാക്കളും "ഒത്തു ചേർന്ന് പോകു മോളെ" എന്നാണ് മകളെ ഉപദേശിക്കുന്നത്. പിനീട് ഒട്ടും സഹിക്ക വയ്യാത്ത അവസ്ഥയിൽ ആശുപത്രികളിൽ അഭയം തേടുന്ന ചില നിസ്സഹായരെ പോലീസും ബന്ധുക്കളും ഇടപെട്ടു ഒത്ത്‌ തീർപ്പുമായി ഇതേ ഭർതൃഗൃഹത്തിലേക്കു തിരികെ വിടുന്നു. അങ്ങനെയാണ് നാം ഇന്ന് കേൾക്കുന്ന പല ആത്മഹത്യകളുടെയും ഉറവിടം. തൻെറ മാതാപിതാക്കൾ ഒന്ന് വന്നു വിളിച്ചിരുന്നെങ്കിൽ എന്ന് മരണത്തിനു മുൻപ് ആ പാവങ്ങൾ ഒരുപാട് ആഗ്രഹിച്ചിട്ടുണ്ടാകും. എന്നാൽ ഇതിനു കാരണക്കാർ ആയവർക്ക് ശിക്ഷ ലഭിക്കുന്നുണ്ടോ? ഇനി ലഭിച്ചാൽ തന്നെ അത് ഉചിതമായ ശിക്ഷയാണോ? നമ്മുടെ സമൂഹം സ്വയം അവലോകനം ചെയ്യേണ്ടതാണ്. നിയമം നടപ്പാകുന്നതിലുള്ള കാലതാമസം, നിയമത്തിൻെറ പഴുതുകൾ, ശിക്ഷയുടെ അപര്യാപ്തത ഇവയെല്ലാം ഇത്തരക്കാരെ കൂടുതൽ വളർത്തുവാൻ മാത്രമേ ഉതകൂ. അസുഖം വന്നു ചികിൽസിക്കുന്നതിനേക്കാൾ അസുഖം വരാതെ നോക്കുക എന്ന പഴമൊഴി നമുക്കു ഇവിടെയും പ്രാവർത്തികമാക്കാം. മാറ്റങ്ങൾ തുടങ്ങേണ്ടത് നമ്മുടെ ഗൃഹത്തിൽ നിന്ന് തന്നെയാണ്. പതുക്കെ പതുക്കെ അത് സമൂഹത്തിലേക്കും പകർത്താം. ചിന്തകളിൽ ഉള്ള നല്ല മാറ്റങ്ങൾ പ്രവർത്തികളിലും പ്രതിഫലിച്ചു തുടങ്ങട്ടെ. അങ്ങനെ സ്ത്രീധനം ആവശ്യപെടുന്നവരെ- അത് വിവാഹത്തിന് മുൻപായാലും ശേഷമായാലും- നിർദ്ദാക്ഷിണ്യം ഒഴിവാക്കുവാൻ നമ്മുടെ പെണ്മക്കളെ സുസ്സജ്ജരാക്കുക. എന്നാൽ പെണ്മക്കളെ മാത്രം ബോധവത്കരിച്ചാൽ പോരാ. ചെറുപ്പം മുതൽക്കേ നമ്മുടെ ആൺകുഞ്ഞുങ്ങളെ കൂടി സ്ത്രീധനം എന്ന പ്രഹസനം ഒഴിവാക്കേണ്ട ആവശ്യകതയെ കുറിച്ച് പറഞ്ഞു മനസിലാക്കണം. സതി എന്ന അനാചാരം നിര്ത്തലാക്കിയത് പോലെ സ്ത്രീധനവും നമുക്കു നിർത്താലാക്കാം.

പുലരൊളികരതീർത്ത പൊന്നാഭയിൽ മുങ്ങി

വേളിക്കൊരുങ്ങിയുണർന്നിളം കാറ്റവൾ

മഞ്ഞിൻ മറക്കൂട്ടിലൊളിഞ്ഞും തെളിഞ്ഞും  

വെയിൽ കാഞ്ഞുലഞ്ഞൊരീ പൂമരക്കൊമ്പിലെ

സ്നിഗ്ധമാമിത്തിരി സുഗന്ധം കവർന്നും

ഇലച്ചാർത്തിലൂർന്നോരീ മഞ്ഞിൻകണങ്ങളിൽ

ഇക്കിളിതീർത്തുകുലുങ്ങിപ്പൊഴിഞ്ഞതും...

ഇത്തിരിതേൻ ചേർത്തു കുറിയിട്ട പൂക്കളിൽ

മോഹത്തിൻ പൂമ്പൊടി വാരിപ്പകർന്നതും...

ഈറൻമുടിത്തുമ്പുലച്ചാർത്തൊഴുകിയോ-

രരുവിയിൽ മുങ്ങിനീരാടി വിറച്ചതും...

വളയിട്ടകൈകളാൽ മുഖംമറച്ചാടിയ-

മുളങ്കാടിനുള്ളിൽ കുരവായിട്ടാർത്തതും...

ഈപകൽചേക്കേറാനായുംമുമ്പൊരിക്കലൂടീ-

മരക്കൂട്ടങ്ങൾക്കൊത്തു ചാഞ്ചാടിയും...

ഇനിയും മതിയാകാതിനിയുമൊരുവട്ടംകൂടീ-

ജീവനുണർന്നുവീണുതിർന്ന താഴ്വരകളിൽ

ചുറ്റിത്തിരിഞ്ഞുപടർന്നിറങ്ങുമ്പോഴും

വേവുമൊരോർമ്മയായുള്ളിൽ പിടയുന്നു...

ദിക്കറിയാതെ തിരഞ്ഞോടിയെത്തിയ...

ശകുനം പിഴച്ചഴിഞ്ഞാടിയെൻ നാൾവഴികൾ

കാലമുണർത്തിയ മോഹങ്ങൾ പങ്കിടാൻ

ഇമയിടറാതെ ഞാൻ കാത്തൊരു പൂങ്കാറ്റേ...

പേർത്ത കിനാക്കളിൽ നിൻ നെഞ്ചിൽ മിഴിപൂട്ടി-

യുറങ്ങുവാനെന്നുമേ മോഹിച്ചിരുന്നു ഞാൻ

തെളിഞ്ഞില്ലെനിക്കു നിലാവിൻ നിഴൽക്കൂത്തിൽ

ദുരമൂത്തിറുങ്ങിയിരുണ്ട നിൻകണ്ണുകൾ  

ഈ മരുയാത്രയിലതിരുകൾ മായ്ച്ചു-

പലവികട താളങ്ങളുമുടൽ ചേർന്നുനോവിച്ച

മലകളും മരങ്ങളുമെന്തൊരു പുൽക്കൊടിയും

തകർത്തുടച്ചലറിയ നോവിന്നിരവുകൾ

കണിയുണർത്താനൊരു പുൽനാമ്പും പിറന്നില്ല

കടക്കണ്ണെറിഞ്ഞൊരു ദലംപോലുമുണർന്നില്ല

ദിഗന്തം നടുങ്ങിപ്പിടഞ്ഞാർത്ത നാദത്തിൽ

തകർത്തു ചീന്തിയെറിഞ്ഞ തൻചില്ലകളിടറി-

പ്പുഴകിയ മരങ്ങൾ കബന്ധങ്ങൾ...

വഴിമുടക്കിയണപൊട്ടിയണച്ചാർത്തോ-

രരുവികൾ നദികൾ അതിൽപൂണ്ട സ്വപ്‌നങ്ങൾ

വിളികൾ വിഴുങ്ങിയെൻ ഹുങ്കാരമടക്കത്തിൻ

ദൈന്യത്താൽ വിങ്ങിയിഴഞ്ഞ മിടിപ്പുകൾ

കൈയിലിഴചേർന്നു വീശും കരുത്തിൻ കരങ്ങളെ-

ക്കുടഞ്ഞെറിയാൻ വെമ്പിപ്പിടഞ്ഞൊരുവേളയിൽ

മൊഴിഞ്ഞിരുന്നു ഞാൻ ഇനിയുമെൻ ദുഖമാ-

യണയരുതെ നീ കൊടുങ്കാറ്റായൊരുനാളും

ഒഴിഞ്ഞരാഗങ്ങൾ പിടഞ്ഞു നാഗങ്ങളാ-

യിഴഞ്ഞമൺപാത്രമിതുടയാതെയേന്തുവാൻ

കെൽപില്ലെനിക്കിനിയിരയായി തകരുവാൻ

തൃപ്തയായിരുന്നു ഞാനെന്നുമെൻ ചെറുകൂട്ടിൽ,

തൃപ്തയായിരുന്നു ഞാനെന്നുമെൻ ചെറുകൂട്ടിൽ....